Quảng cáo 
Bài: Tú Anh
Ảnh: Xuân Chính
Xưa, đậu Mơ được đem bán khắp các cửa ô Hà Nội. Ngoài đậu trắng, người Mai Động còn làm đậu nướng trên than hoa, được bán cho người đi xem hát tuồng, cải lương ở các rạp hát, hoặc cho những người kéo xe tay làm món ăn lót dạ ban đêm. Nói đến đậu Mơ người ta nghĩ ngay đến những bìa đậu nhỏ xinh, có màu vàng nhạt, thơm ngậy. Cũng những công đoạn và cách làm đậu phụ như rất nhiều vùng miền khác nhưng có lẽ đậu làng Mơ ngon bởi bí quyết làm đậu được truyền từ đời này sang đời khác. Cũng có người giải thích, đậu Mơ nổi tiếng là được nấu bằng nước giếng làng Mơ có mùi vị đặc biệt nên đậu mới thơm ngon. Tiếng lành đồn xa, từ đó cứ hễ nhắc đến món đậu là người Hà Nội xưa đều chọn đậu Mơ trong mỗi bữa ăn của gia đình.
Giờ không còn nhiều gia đình gắn bó với nghề cũ, hiện chỉ còn khoảng chục nhà là người gốc ở làng có nghề làm đậu gia truyền. Còn lại là những người từ nơi khác chuyển đến nhưng cũng học nghề làm đậu phụ này.
Để có được những bìa đậu thơm ngon, người dân trong làng thường thức dậy rất sớm làm đậu cho kịp buổi chợ sáng. Quy trình làm đậu Mơ được truyền từ đời này qua đời khác và phổ biến với tất cả các gia đình trong làng. Đậu tương vàng ngâm từ hôm trước được vo tróc lớp vỏ bên ngoài. Đậu vo xong được đưa vào xay trong cối đá để lấy nước cốt đậu. Quá trình xay đậu tương luôn được bổ sung thêm nước nên sau khi xay xong người ta thường thu được một lượng nước cốt đậu lớn. Nước cốt đậu được cho vào một túi vải thô để vắt và lọc. Nước đậu được đưa vào nấu chín, quá trình nấu đậu là một trong những khâu then chốt quyết định chất lượng đậu ngon hay không. Óc đậu sau khi đông lại được gói vào khăn vải mỏng và đặt đậu vào khuôn gỗ. Loại khuôn này vừa dùng để gói vừa dùng để ép đậu. Thời gian ép đậu khoảng 30 phút. Đậu ép xong được dỡ ra để nguội. Từng bìa đậu thành phẩm vừa lột ra vẫn còn nóng hổi, được xếp lên sàng. Nếu bán ngay người ta sẽ mang thẳng ra chợ, còn để đến chiều bán thì đậu sẽ được thả vào nước lạnh để bảo quản. Xưa người dân làng Mơ thường cho đậu vào những thùng giống thùng nước gánh ra chợ bán.
Nay vẫn là một trong những món ăn bình dân nhất. Đậu phụ nóng, mới có thể ăn luôn không cần chế biến, thường được chấm với mắm tôm hoặc nước mắm ớt. Tuy nhiên, cách ăn phổ biến nhất vẫn là đậu rán, người ta rán đậu trong mỡ sôi già để có miếng đậu với lớp vỏ vàng, ròn và ngậy. Đậu rán có thể ăn với cơm hoặc bún.
“Đậu Mơ chấm với mắm tôm,
Ăn xong buổi sáng đến hôm lại thèm.
Tại sao anh lấy được em
Vì mê Mai Động, vì thèm đậu Mơ.”
Từ lâu, đậu Mơ đã níu lòng không ít những thực khách bởi sự dân dã trong mỗi bánh đậu. Mỗi khi đậu Mơ “xuống phố”, nó trở thành món ăn hấp dẫn nhiều người, trở thành nỗi nhớ thường trực của người con Hà Nội xa quê. Nét đặc biệt mà món ăn mang lại chính là hương vị truyền thống, văn hóa cho Hà Nội – thủ đô nghìn năm văn hiến.
