Trương Quý

Việt Nam có khoảng 3.000 hòn đảo, trong đó nhiều nơi đã là địa bàn cư trú lâu đời của người Việt. Có lẽ để chinh phục được hết số đảo này, du khách phải bỏ ra một quỹ thời gian đáng kể, nhưng nếu là người nhiều mộng mơ và thích trải nghiệm, những hòn đảo Việt Nam là một thế giới vô cùng đa dạng. Từ Bắc vào Nam, cũng như từ ven biển đến khơi xa, những hòn đảo Việt Nam hứa hẹn những cảnh quan mới lạ, trở thành điểm đến hấp dẫn trong thời du lịch biển Việt Nam nằm trong số những điểm nhấn của hành trình khám phá toàn cầu.

Vịnh Bái Tử Long, tỉnh Quảng Ninh

Chỗ nước trời lẫn sắc miền Bắc

Ở Việt Nam, những hòn đảo từ Bắc chí Nam, nơi trời và nước kiến tạo hàng vạn, hàng triệu năm, là những viên ngọc trong một chuỗi hạt làm đẹp cho dải bờ biển trời phú. Vùng biển phía Bắc, trong vịnh Bắc Bộ trải đến vùng bắc miền Trung là những hòn đảo có đặc điểm địa chất độc đáo và có diện tích tương đối lớn.

Ngay sát địa đầu Tổ quốc là đảo Vĩnh Thực, nơi có ngọn hải đăng ở vị trí đầu tiên trong số hơn 90 ngọn hải đăng của Việt Nam. Rộng 50km2, đây là hòn đảo còn nhiều nét hoang sơ cùng bãi biển xanh trong. Tiếp nối Vĩnh Thực là chuỗi những hòn đảo tạo thành vành đai bên ngoài vùng vịnh Bái Tử Long và Hạ Long, tạo nên một vùng biển yên bình với vô số đảo núi đá vôi nhỏ có những hang động kỳ thú. Những dãy đảo quây quần trong một vùng vịnh biển như Hạ Long, đúng như nhà thơ Chế Lan Viên gọi là “cành phong lan bể” – “Tôi muốn đến chỗ nước lẫn sắc, nơi bốn mùa đã hóa thành thu” – là những đảo núi đá vôi nhô lên từ mặt biển. Gần 2000 hòn đảo ở đây đã hợp thành một vùng địa chất đặc biệt, góp phần đưa vịnh Hạ Long thành kỳ quan thiên nhiên thế giới.

Đảo Bình Ba, tỉnh Khánh Hòa

Những hòn đảo lớn nằm trong các quần đảo Cái Bầu, Vân Hải, Cô Tô, Cát Bà đã nổi tiếng với những bãi tắm và vùng hải sản hấp dẫn, xen với những đảo nhỏ Tuần Châu, Quan Lạn hay xa hơn ngoài khơi như Long Châu, Bạch Long Vĩ… Những ngọn hải đăng Long Châu, Hòn Dấu trên những hòn đảo đã thành điểm chinh phục quen thuộc khi chúng là 2 ngọn hải đăng lâu đời nhất Việt Nam do người Pháp xây dựng vào năm 1892-1894.

Đảo miền Bắc cũng gắn bó với phong tục tập quán đất liền, khi những người dân miền châu thổ sông Hồng và vùng duyên hải Bắc Bộ ra định cư ở những hòn đảo, dựng làng lập ấp. Thương cảng Vân Đồn được lập từ thời Lý vào năm 1149, trong khu vực các quần đảo Cái Bầu và Vân Hải, duy trì suốt 600 năm, trở thành một địa danh nổi tiếng trong lịch sử. Hai hòn đảo Cái Bầu và Cát Bà giữ vị trí diện tích lớn thứ hai và ba Việt Nam, trong đó Cát Bà có Vườn Quốc gia được xếp loại khu bảo tồn dự trữ sinh quyển thế giới.

Đầu sóng ngọn gió miền Trung

Đến những vùng đảo miền Trung, cảm nhận của con người càng rõ hơn về vị trí đầu sóng ngọn gió của chúng. Hơn đâu hết trên đất nước Việt Nam, cặp phạm trù “biển – đảo” ở dải duyên hải Trung Bộ càng làm rõ tính đại diện tạo nên hình ảnh đất nước nhìn từ xa. Miền Trung là vùng biển vô cùng quan trọng khi có độ dài trải trên nhiều vĩ độ, hướng thẳng ra biển Đông, với những hòn đảo trấn giữ vị trí tiền tiêu như Cồn Cỏ, Lý Sơn, Cù lao Chàm, Cù lao Xanh, Phú Quý… Đồng thời, hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa nối dài phạm vi chinh phục thiên nhiên của người Việt ở vùng biển khơi, nơi đã ghi dấu sự cư trú và khai thác sản vật của các thế hệ từ nhiều thế kỷ trước.

Đảo Sinh Tồn - Trường Sa, tỉnh Khánh Hòa

Các hòn đảo ở ven biển miền Trung cũng là điểm khám phá hấp dẫn trong vài thập niên gần đây, đặc biệt như Lý Sơn và Cù lao Chàm, nơi gần gũi với vùng du lịch Đà Nẵng, Hội An, tạo thành một hệ thống đa dạng vẻ cho hành trình du ngoạn. Đây cũng là những hòn đảo lưu dấu các chuyến hải trình trong nhiều thế kỷ. Những cuộc trục vớt các di sản đồ gốm sứ, thủ công mỹ nghệ cao cấp từ các con tàu trong quá khứ vẫn đủ sức khiến người thời nay trầm trồ về sự giao thương tấp nập giữa các vương quốc xưa trên dải đất nước Việt.

Các hòn đảo ở Nam Trung Bộ rất đa dạng về giá trị khai thác, tạo thành những cụm cảnh quan trong lòng các vịnh biển vốn được xếp hạng đẹp hàng đầu thế giới. Vùng vịnh Vân Phong được tạo bởi bán đảo Hòn Gốm và vùng bờ biển phía bắc tỉnh Khánh Hòa có hòn Lớn kề cận bán đảo chắn gió cho vịnh biển này, đảo Điệp Sơn trong lòng vịnh với đường đi nổi trên biển độc nhất vô nhị. Vùng vịnh Nha Phu, vịnh Nha Trang và vịnh Cam Ranh nức tiếng với những hòn Mun, hòn Tre, hòn Tằm, đảo Bình Ba… như một chuỗi ngọc với những bãi tắm cùng các khu bảo tồn rạn san hô. Hòn Yến ngoài khơi bán đảo Cam Ranh đã đi vào thơ ca, nổi tiếng vì nghề nuôi tổ yến, làm nên thương hiệu yến sào Khánh Hòa. Đảo Phú Quý ở ngoài khơi cực Nam Trung Bộ có cấu tạo địa chất hình thành từ những miệng núi lửa, tạo ra những vách núi đá hùng vĩ.

Đảo Phú Quốc, tỉnh Kiên Giang

Chốn lưu đày hóa đảo ngọc miền Nam

Non nước mây trời lòng ta mê say

Sóng nước trùng dương dài theo bờ cát

Những dãy đảo xa nằm nghe biển hát

(Tình em biển cả – Nguyễn Đức Toàn)

Vùng duyên hải Nam Bộ như câu hát nổi tiếng, không có nhiều đảo gần bờ mà thường ở xa. Hòn đảo sớm có mặt trong các văn bản phương Tây chính là Côn Đảo với cái tên Poulo Condore (có nghĩa là đảo trái bí), như trong ghi chép của Marco Polo ở cuối thế kỷ 13. Côn Đảo được bảo tồn cảnh quan tuyệt vời với đường bờ biển rợp bóng những cây bàng cổ thụ được xếp loại cây di sản, những ngôi biệt thự cổ kim xinh xắn và đặc biệt những bãi cát trắng mịn được làn nước trong xanh hoàn hảo ôm ấp. Bãi Đầm Trầu, hòn Bà, nghĩa trang Hàng Dương, khu bảo tồn loài rùa biển, vườn quốc gia Côn Đảo… hợp thành một phức hợp xứng danh “hòn đảo bí ẩn và tốt nhất thế giới” mà nhiều tạp chí du lịch đã phong tặng.

Côn Đảo, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu

Miền biển phía Tây của Việt Nam nằm trong vịnh Thái Lan cũng tập trung những hòn đảo có lịch sử và nét ấn tượng du lịch nổi bật. Ngoài khơi mũi Cà Mau, cụm đảo Hòn Khoai gần như nằm trên đường phân chia biển Đông và biển Tây của nước ta, nên đây cũng là nơi có thể nhìn được cả mặt trời mọc và lặn trong một ngày, đặc biệt từ vị trí ngọn hải đăng có từ năm 1920. Trong vịnh Thái Lan, các đảo Thổ Chu, Nam Du và nhất là Phú Quốc, là điểm đến của thời bùng nổ du lịch. Phú Quốc – hòn đảo lớn nhất Việt Nam với diện tích 580km2 – có nhiều điểm tương đồng với Côn Đảo, song nhờ diện tích rộng và quy mô dân cư trù phú từ lâu đời, nơi đây sớm trở thành một nơi thuận lợi cho nghỉ dưỡng, vui chơi dài ngày. Phú Quốc với địa hình đa dạng, ngoài những bãi cát trải dài, có cả núi và sông, có vườn quốc gia lẫn khu bảo tồn biển, cùng những quần đảo nhỏ lân cận, tạo ra một hệ sinh thái đáng khám phá. Đảo đã được nâng cấp quy mô thành phố với mật độ khách sạn, resort rất cao, đi kèm là những dịch vụ giải trí hiện đại, thậm chí đã xác lập tên tuổi trên bản đồ các điểm nghỉ dưỡng thế giới.

Mỗi hòn đảo Việt Nam là một vùng đất liền thu nhỏ, mỗi chốn lại có một cá tính riêng biệt, lưu giữ những hoạt động văn hóa, ẩm thực và lối sống hấp dẫn du khách. Hoang sơ, thách thức khả năng chinh phục tự nhiên hay đủ tiện nghi chiều chuộng nhu cầu thư giãn, đảo Việt Nam đáp ứng được tất cả. Chính ở những nơi nước trời bao quanh, con người càng cảm nhận rõ sự sống quý giá mà tự nhiên đã trao cho họ.