Bài: Hoàng Phong

Từ thời đồ đồng hơn 5000 năm trước, người Mông Cổ đã sống cuộc đời du mục trên thảo nguyên bao la. Mỗi gia đình sở hữu một đàn gia súc gồm cừu, dê, ngựa…, dựng trại ở nơi nào có cỏ tốt và nước trong, rồi lại dời đi sau vài tháng để đồng cỏ phục hồi. Ngày nay, một phần ba dân số Mông Cổ vẫn sinh hoạt như thế. Họ di chuyển bằng xe tải, có pin mặt trời và tivi chảo vệ tinh. Nhưng những căn lều  vẫn được làm từ da thú còn nguyên lông để giữ ấm trong đêm thảo nguyên lạnh lẽo.

Đời sống người Mông Cổ gắn với loài ngựa: ngựa là công cụ để lùa gia súc, là nguồn thịt. Sữa ngựa để làm pho-mát và lên men thành bia, phân ngựa cũng được dùng làm chất đốt. Và trẻ con Mông Cổ biết cưỡi ngựa không cần yên từ khi mới 4-5 tuổi: trên thảo nguyên mênh mông không có đường sá hiện đại, vó ngựa nhiều khi còn nhanh hơn cả ô tô.

Đến với Mông Cổ, hãy cố gắng đến vào giữa mùa hè, mùa lễ hội Naadam. Đó là lúc những đoàn du mục từ khắp nơi đổ về hội tụ và thi ba môn thi truyền thống: cưỡi ngựa, bắn cung, và đấu vật. Cuộc thi đua ngựa là một cảnh tượng không đâu có: hàng nghìn con ngựa Mông Cổ nhỏ bé nhưng dai sức chạy đua việt dã trên những quãng đường từ 15 đến 30km băng qua thảo nguyên. Nếu trên lưng ngựa không phải là những cậu bé 5-10 tuổi, thì có lẽ bạn sẽ tưởng mình đã lạc về thời Genghis Khan chinh phục nửa thế giới trên lưng ngựa thời xưa.

Và nếu được mời, đừng bỏ qua cơ hội tham gia một bữa ăn với các gia đình du mục. Đồ ăn thường sẽ rất đơn giản, chỉ có dê hoặc cừu luộc với chút muối. Có thể có ít pho-mát kumis vừa cứng vừa chua, và bia sữa ngựa airag với hương vị ngai ngái. Nhưng sơn hào hải vị ở đây là sự hiếu khách và chân chất của những người dân Mông Cổ, là cảm giác cạn chén với những người không hiểu nhau nói gì nhưng vẫn có thể là bạn bè trên đồng cỏ mênh mông.