Bài và ảnh: Trần Tấn Vịnh

Tập quán trang sức, làm đẹp của các tộc người thường chú ý đến những bộ phận trên cơ thể như đầu tóc, đôi tai, cổ tay, ngón tay, ống chân… nhưng nổi bật nhất là ở cổ. Trang sức đeo cổ vì thế trở thành món đồ ưa thích không thể thiếu trong trang phục truyền thống.

vong-kieng-cua-thieu-nu-dan-toc-jraia
Vòng kiềng của thiếu nữ dân tộc Jraia

Dấu vết về đồ trang sức vòng cổ ra đời khá sớm, từ thời tiền sơ sử con người đã biết lấy vỏ ốc, xương cá, xương thú kết thành chuỗi để đeo. Người cổ Sa Huỳnh làm chuỗi đeo cổ bằng vỏ ốc biển. Trước khi biết đến đồ trang sức bằng kim loại, các tộc người miền núi thu hoạch hạt cây cỏ, gỗ quý tiện thành từng hạt để xâu lại thành chuỗi. Về sau, khi biết đến luyện kim, trao đổi giao lưu hàng hóa với các tộc người khác, đồ trang sức kim loại trở nên phổ biến. Người M’nông ở Tây Nguyên có câu vần nói về những người đàn ông, người chủ trong gia đình biết làm ăn, có chí làm giàu: “Jăt bu ti ăp nsi play vai/Brô bri Srai nsi play prăk” (dịch nghĩa: Đi chăn trâu phải hái quả/Đi vùng Srai phải mang bạc về nhà).

bo-trang-phuc-trang-suc-hoan-chinh-cua-co-gai-dao-khau
Bộ trang phục trang sức hoàn chỉnh của cô gái Dao khâu

Các dân tộc miền núi phía Bắc có nghề chạm bạc từ lâu. Những “đồng bạc trắng hoa xòe” (tiền Đông Dương thời Pháp thuộc) là nguyên liệu để đồng bào chế tác nên những vòng cổ, hoa tai, xà tích… Vòng cổ được chế tác phổ biến là hình tròn, ngoài ra còn có hình dẹp, hơi mỏng, có thiết diện lớn, rộng dần ra phía dưới, trên bề mặt của chiếc vòng có trang trí hoa văn tinh xảo và gắn thêm vài viên đá ngọc.

nhung-day-xa-tich-bac-gan-sau-vong-co-cua-dan-toc-dao-khau
Những dây xà tích bạc gắn sau vòng cổ của dân tộc Dao khâu

Phụ nữ một số tộc người như Tày, Nùng, Thái chỉ đeo một chiếc vòng kiềng bằng bạc, trong khi các tộc người khác như Mông, Dao đeo một lúc nhiều chiếc vòng kiềng kết hợp với xà tích. Phụ nữ Dao tiền, Dao khâu, Dao áo dài đeo trên cổ từ 5-7 chiếc vòng tăng dần về kích thước từ trên xuống dưới. Trên chiếc vòng cổ còn gắn thêm những món trang sức buông xuống trước ngực. Lối đeo này vừa khoe vẻ đẹp trang sức, trang phục vừa tôn lên nét đẹp hình thể của phái nữ. Đặc biệt, trang phục cô dâu là nghệ thuật trang điểm với khá nhiều món trang sức đeo cổ. Vòng kiềng cùng với những đồ trang sức bằng bạc làm cho bộ trang phục cưới thêm phần nổi bật.

vong-kieng-bang-bac-co-thiet-dien-lon-cua-co-gai-dao-ao-dai
Vòng kiềng bằng bạc có thiết diện lớn của cô gái Dao áo dài

Trong khi các dân tộc miền núi phía Bắc chỉ đeo vòng cổ bằng bạc thì đồng bào Tây Nguyên, bên cạnh vòng cổ bằng bạc họ còn đeo vòng kiềng bằng đồng. Vòng kiềng là bộ phận làm nên phục sức truyền thống của từng dân tộc. Theo quan niệm của đồng bào, quần áo được trang trí bằng hoa bạc và những món trang sức như vòng bạc, không chỉ để làm đẹp mà còn giúp bảo vệ sức khỏe, thể hiện sự viên mãn, hoàn hảo và sung túc trong đời sống của mỗi gia đình.

Bài viết liên quan: