Hải Piano Nguyễn
Nằm cách thành phố Vũng Tàu khoảng 12km, đi qua cầu vào đảo theo quốc lộ 51, đảo Long Sơn được xem như một nơi cách biệt về kiến trúc và lối sống so với cuộc sống thường ngày của chúng ta. Nếu một lần ghé đến thăm hòn đảo này, bạn sẽ bất chợt tìm thấy một Nam Bộ xưa nguyên vẹn, nơi còn tồn tại một quần thể kiến trúc có tên là Nhà Lớn.
Nhà Lớn Long Sơn do ông Lê Văn Mưu, thường được người dân Long Sơn gọi là ông Trần, một tín đồ của đạo Tứ Ân Hiếu Nghĩa, vốn xuất phát từ vùng Bảy Núi (An Giang) xây dựng nên. Ông Trần từng tham gia cuộc khởi nghĩa chống thực dân Pháp do quản cơ Trần Văn Thành làm thủ lĩnh. Sau khi cuộc khởi nghĩa này thất bại, ông đưa gia quyến về lánh nạn tại núi Nứa, lập ấp Bà Trao, nay là xã Long Sơn.
Ông Trần đã xây dựng nên quần thể kiến trúc Nhà Lớn để thờ Trời, Phật, Tiên, Thánh… từ năm 1910 và được trùng tu vào năm 1991 đồng thời được Bộ Văn hóa – Thông tin công nhận là di tích Lịch sử – Văn hóa cùng năm này. Nhà Lớn có diện tích khoảng 2 hécta, bao gồm các khu: đền thờ, nhà hội, trường học, chợ, nhà bảo tồn Ghe Sấm và khu lăng mộ ông Trần. Đây là một trong những di tích bằng gỗ đồ sộ được làm bằng các loại gỗ lim, sến, trắc, bá gụ…
Nhà Lớn được xây dựng theo truyền thống các đình làng Nam Bộ với những dãy nhà dài, cột gỗ và mái ngói. Các cột gỗ và xà nhà đều có treo câu đối, câu liễn và hoành phi, các bộ bao lam đều chạm trổ hình hoa, hình thú rất công phu và khéo léo. Quần thể còn có 5 lầu (nhà 2 tầng gác gỗ mái ngói) là Lầu Cấm (Tiền điện), Lầu Phật (Chính điện), Lầu Trời, Lầu Tiên, Lầu Dài được nối với nhau bởi các cầu gỗ trên không. Phía sau Chính điện vẫn còn lưu giữ bộ ảnh chữ Nôm truyện Lục Vân Tiên được vẽ lên kính.
Ngày nay, người dân theo đạo Ông Trần ở Long Sơn vẫn mặc quần áo bà ba đen, đi chân đất, đầu để tóc búi gọn sau gáy. Người dân Long Sơn vẫn còn lưu giữ những nét sinh hoạt cũng như tính cách đậm chất Nam Bộ, thật thà, hiếu khách. Khi đến thăm Nhà Lớn, du khách còn được thưởng thức các món ăn mang nét đặc trưng của Long Sơn. Nhà Lớn vẫn tự cung tự cấp các nhu cầu cơ bản như tự trồng lúa, làm muối, đan lát rổ rá, làm mộc… Những ngày giáp Tết và các lễ lớn, các bà các cô tổ chức gói bánh tét từ giữa đêm đến trưa, sinh hoạt trong bếp Nhà Lớn rất nhộn nhịp.
Sau nhiều biến đổi của lịch sử và thời gian, đến nay toàn bộ khuôn viên Nhà Lớn vẫn còn nguyên vẹn không hềmai một cùng với những phong tục, tập quán của đạo Ông Trần. Đây thực ra không phải là một tín ngưỡng mà là thờ Nhân Nghĩa Lễ Trí Tín – là đạo đức ông bà để lại, cũng như nêu cao nghĩa khí hào hiệp Nam Bộ, dạy thế hệsau bằng truyện Lục Vân Tiên và những triết lý phương Đông giản dị về Nhân – Quả và tình người. Ở Nhà Lớn không hề có kinh kệ, chuông mõ, ăn chay, cũng như tệ mê tín dị đoan mà chỉ có những lời dạy truyền khẩu trong dân gian.
Sinh thời, ông Lê Văn Mưu thường cởi trần, tóc búi tó, đi chân đất, lao động suốt ngày nên người dân quen gọi là Ông Trần. Khi ông mất, trong dân gian hình thành một cách thức thờ cúng và quy tắc sinh hoạt cộng đồng riêng đạo Ông Trần. Hàng năm, vào ngày vía ông Trần (20 tháng 2 âm lịch) và ngày Trùng Cửu (9 tháng 9 âm lịch), Nhà Lớn Long Sơn tổ chức lễ hội rất lớn, thu hút hàng chục ngàn người, trong đó chủ yếu ở các tỉnh miền Tây và miền Đông Nam Bộ về tham dự.