Long Hồ
Cần Thơ gạo trắng nước trong
Ai đi đến đó lòng không muốn về
Khi trời còn nhá nhem tối, trên những nhánh dòng sông Hậu, chợ nổi Cái Răng ở Cần Thơ đã bắt đầu ngày mới với nhịp sống rộn ràng. Hơn một thế kỷ qua, khu chợ này không chỉ là nơi giao thương sôi động mà còn là biểu tượng sống động của văn hóa sông nước miền Tây Nam Bộ. Được công nhận là Di sản Văn hóa phi vật thể Quốc gia từ năm 2016, chợ nổi Cái Răng kể câu chuyện về sự gắn bó sâu sắc giữa con người và thiên nhiên, lưu giữ những giá trị truyền thống miền sông nước.
Mỗi sáng tinh mơ, chợ nổi Cái Răng đã vang tiếng mái chèo khua và tiếng ghe máy lạch cạch gần xa. Khi ánh nắng dần lên cao, cả khu chợ trở nên nhộn nhịp hơn với hàng trăm ghe thuyền lớn nhỏ đủ sắc màu. Chợ nổi hội tụ nhiều mặt hàng, đặc biệt là trái cây và nông sản tươi ngon từ nhà vườn. Người bán chủ yếu là các thương lái trực tiếp thu mua hàng từ nhà vườn, rồi vận chuyển ra chợ nên bảo đảm tươi ngon và chất lượng. Có một số người bán là những nông dân tự tay thu hoạch sản phẩm của mình rồi theo ghe thuyền đi chợ bán. “Thương hồ” là cách người miền Tây gọi những người sống và mưu sinh buôn bán trên sông nước. Sống trên ghe thuyền, họ sáng tạo ra “cây bẹo” – cây sào dài khoảng 2-3m cắm thẳng đứng ở mũi ghe, rồi treo lên đó mẫu hàng đang bán. Trên cây bẹo, chủ ghe “treo gì bán đó” giúp người mua dễ dàng nhận biết từ xa và tìm đến đúng ghe mà không cần phát loa hay rao gọi ồn ào. Cuộc sống sinh hoạt của thương hồ cũng là một phần không thể thiếu làm nên linh hồn của chợ nổi. Ghe thuyền chính là ngôi nhà di động của họ. Phía sau mỗi ghe thuyền lớn thường có góc bếp nhỏ, đôi ba con gà, chó mèo, và cả dây phơi quần áo – tất nhiên không phải để bán!
Những chiếc ghe lớn, chở nông sản từ các vùng xa về, neo đậu tại chợ để bán buôn cho đến khi hết hàng. Lại có những ghe thuyền nhỏ khác coi khu chợ nổi này không chỉ là nơi buôn bán mà còn là mái nhà lênh đênh của nhiều gia đình quần tụ. Dù đời sống vật chất thiếu trước hụt sau, tình nghĩa vẫn luôn đong đầy, như con nước lớn mỗi hoàng hôn châu thổ. Cả một khúc sông như một ngôi làng đầy đủ các hoạt động sinh hoạt, buôn bán và văn hóa.
Sẽ thật thiếu sót nếu bạn không được thưởng thức bữa sáng dân dã ở chợ nổi Cái Răng trong chuyến du lịch Cần Thơ của mình. Ghe hồng – chiếc ghe bán bún được sơn toàn màu hồng của vợ chồng thương hồ nổi bật giữa chợ – là nơi du khách có thể dừng chân để thưởng thức bữa sáng độc đáo: một tô hủ tiếu nóng hổi đầy tôm tươi, thịt bằm và rau sống, hoặc bún riêu cua thơm nhẹ, kèm ly cà phê sữa đá mát lạnh gần đó. Đặc biệt, nhiều người còn chọn cách thưởng thức những trái khóm hay còn gọi là thơm, dứa tươi ngon, được gọt sẵn và phục vụ ngay trên ghe. Những chiếc ghe bán trái cây không chỉ cung cấp nông sản tươi ngon mà còn là nơi du khách có thể trò chuyện thân tình với thương hồ, tìm hiểu về cuộc đời “gạo chợ nước sông” và kinh nghiệm chọn lựa trái cây ngon.
Những ngày giáp Tết, chợ nổi Cái Răng khoác lên mình vẻ rực rỡ và rộn ràng hơn hẳn thường ngày. Trên dòng sông, hàng trăm ghe thuyền chở hoa tươi, trái cây chín mọng, bánh tét, dưa hấu… nối dài neo đậu san sát nhau. Nổi bật nhất là những ghe hoa với mai vàng rực rỡ, cúc tươi xinh, chậu vạn thọ tròn đầy, xen lẫn những cây ớt đỏ au, tắc vàng trĩu quả, như tô điểm cho bức tranh xuân đa lộc, đa tài. Tiếng rao, tiếng cười nói, tiếng máy ghe hòa thành bản nhạc đặc trưng, khi người bán tranh thủ đi sớm để kịp về trang hoàng nhà cửa, còn người mua cũng hối hả chất đầy hàng để kịp những phiên chợ cuối năm ở vùng xa.
Dẫu là một nét văn hoá độc đáo, cái hồn của miền sông nước vùng Đồng bằng sông Cửu Long, chợ nổi Cái Răng đang đối diện nguy cơ mai một khi nhiều thương hồ rời ghe lên bờ do đô thị hóa và giao thông đường bộ phát triển. Từ năm 2016, chính quyền Cần Thơ đã triển khai dự án “Bảo tồn và phát triển chợ nổi Cái Răng” với các biện pháp cải thiện bến bãi, hỗ trợ tài chính cho thương hồ duy trì “cây bẹo” truyền thống. Hoạt động văn hóa như đờn ca tài tử cuối tuần, lễ hội thường niên, tour trải nghiệm, cùng mô hình du lịch thông minh và quảng bá trên mạng xã hội đang góp phần đưa chợ nổi trở thành điểm đến hấp dẫn, giữ trọn hồn xưa giữa nhịp sống hiện đại.
Hãy ghé Cái Răng vào một buổi sớm mai, lênh đênh trên sông, để cảm nhận trái tim của vùng Cửu Long.
Xem thêm bài viết liên quan:


