Nguyễn Anh Tuấn

Được biết đến là sa mạc với những đỉnh cát cao nhất thế giới và nhiều dốc đứng hiểm trở, sa mạc Badain Jaran nằm ở phía tây của khu tự trị Nội Mông, Trung Quốc. Tưởng như là một vùng đất chết nhưng khi tới sa mạc lớn thứ tư thế giới này, bạn sẽ ngạc nhiên khi thấy rằng có rất nhiều sự sống ở nơi đây.

Sự kì diệu của tự nhiên đã tạo nên một trong những sa mạc đẹp nhất Trung Quốc với hơn 140 hồ nước nằm gọn trong những đồi cát trập trùng, hùng vĩ và tráng lệ. Hệ sinh thái bao quanh những hồ nước đa dạng với những chú chim nước đang nô đùa, đứng trên bờ có thể nhìn thấy tôm cá đuổi theo làn nước trong vắt của hồ. Chính vì vậy mà hồ ở Badain Jaran được người dân nơi đây mệnh danh là “Giang Nam của Mặc Bắc”.

Những hồ nước tuyệt đẹp ở sa mạc Badain Jaran đã cho những người chăn gia súc có cơ hội sinh sống từ bao đời nay. Nếu sa mạc Taklamakan ở khu tự trị Tân Cương rộng lớn đáng kinh ngạc, thì sa mạc Badain Jaran lại có độ cao đáng kinh ngạc: Độ cao trên 800 mét, được ví như là “sa mạc trên cao nguyên”, ngoài ra đỉnh cát của nó thường nhô lên trên mặt đất từ 200-400 mét. Đỉnh núi Bilutu cao hơn 1.600 mét so với mực nước biển, là ngọn núi cao nhất trong sa mạc nên người ta thường gọi nó với cái tên “Desert Mount Everest” (Đỉnh Everest của sa mạc).

Ở sâu trong sa mạc rộng lớn này, có một ngôi làng tên là Badain Jaran Gacha. Ngôi làng có diện tích hơn 4.000 km2, chỉ có 27 hộ gia đình với hơn 100 người sống rải rác xung quanh hơn 40 hồ nước, và khoảng cách giữa mỗi hồ nước này là khoảng 30 km. Người dân ở đây chủ yếu sống bằng chăn nuôi và làm du lịch. Để vào sa mạc, bạn cần thuê một chiếc xe địa hình chuyên nghiệp của địa phương cùng lái xe người bản địa. Ở trong sa mạc vô tận rất dễ bị lạc, ngoài ra không phải ai cũng có thể lái xe trên địa hình cát, an toàn là điều tuyệt đối được ưu tiên hàng đầu.

Lái xe trong sa mạc có hai thách thức đối với người lái. Thứ nhất là lộ trình lái: người lái chính là người chăn gia súc biết rất rõ những lối đi trên sa mạc, ngay cả khi không có GPS, chúng ta vẫn có thể tham quan các thắng cảnh dưới sự chỉ đạo của tài xế và sau đó trở về một cách suôn sẻ. Thứ hai là độ an toàn khi lái xe: sa mạc Badain Jaran khác với các sa mạc khác, có nhiều núi cát, lên xuống liên tục. Chiếc xe địa hình vừa lao lên dốc cát có độ nghiêng hơn 50 độ, lập tức lao thẳng về phía chân núi cát như sắp lật nhào, thêm vào đó là những cú rung lắc dữ dội từ bên này sang bên kia. Khi lái xe ở đây, lái xe luôn phải chú ý đến sự thay đổi của địa hình và thời tiết. Xe cần tải nhẹ hơn, lốp xe cũng đã được xì hơi để tăng ma sát.

Đền Badain Jaran là ngôi đền thiêng liêng của những người chăn nuôi gia súc. Tương truyền, ngôi đền được xây dựng bởi những thợ thủ công lành nghề với kỹ năng độc đáo. Đây là ngôi đền duy nhất trên sa mạc được bảo tồn từ khi mới thành lập. Ngôi đền được gọi là “Cung điện sa mạc”, nó có tường trắng nằm tựa lưng vào đồi cát và quay mặt ra hồ Miếu Hải Tử, trang nghiêm, yên tĩnh và tao nhã. Miếu Hải Tử là một hồ nước kỳ diệu. Hồ được bao bọc bởi những đồi cát. Lượng mưa hàng năm ở đây chỉ vài chục mm, lượng hơi nước bốc hơi lớn hơn lượng mưa rất nhiều cộng thêm nước hồ có hàm lượng muối cao tạo nên một bãi cát trắng xóa tuyệt đẹp bao quanh hồ.

Trong những năm gần đây, để bảo vệ hệ sinh thái sa mạc và hạn chế chăn thả gia súc, phần lớn những người trẻ đã ra ngoài làm ăn, trong làng hầu hết là người lớn tuổi. Chính phủ hỗ trợ xây dựng nhà ở, khuyến khích người dân ở lại trong mùa du lịch. Giờ đây du lịch cũng là nguồn thu nhập chính của người chăn nuôi. Hệ sinh thái hồ nước và những đồi cát là sinh quyển, là câu chuyện tạo nên điều kỳ diệu của cuộc sống nơi đây. Lau sậy và cây tầm vông mọc ở ven một số hồ ở phía đông nam, có thể dùng để chăn nuôi. Vẫn còn nhiều hồ và suối nước ngọt lộ thiên ở rìa một số lưu vực hồ tạo điều kiện thuận lợi cho việc sinh sống và phát triển du lịch của các cư dân sa mạc trong tương lai.