Đỗ Thị Thắm
Hoa sen, loài hoa mang trong mình tâm Phật, là nguồn cản hứng sáng tác không bao giờ cạn của một số họa sĩ đất Hà thành.
Từ ngàn xưa, hoa sen luôn là hình ảnh gắn liền với với quê hương xứ sở Việt Nam:
“Trong đầm gì đẹp bằng sen
Lá xanh bông trắng lại chen nhụy vàng
Nhụy vàng bông trắng lá xanh
Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn”
Hình tượng bông sen, đầm sen luôn gợi mở tới những gì thuần khiết nhất, thân thương gần gũi nhất trong tâm khảm người Việt. Bởi vậy, không ngạc nhiên khi có những họa sĩ đã nguyện cả đời gắn bó với sen, say sưa sáng tạo với hình tượng bông sen cả hàng chục năm sáng tác.
“Ngôi nhà tôi nằm ven Hồ Tây. Từ nhỏ, tôi đã yêu và có nhiều kỷ niệm với sen” đó là tâm sự của họa sĩ Nguyễn Phan Hòa. Đã hơn 30 năm, ông chỉ đam mê vẽ một đề tài duy nhất là hoa sen. Cả ngàn bức sơn dầu của họa sĩ miêu tả nét đẹp thanh cao của loài hoa quý ở mọi trạng thái, mọi khía cạnh. Cuộc sống lúc thăng lúc trầm của người nghệ sĩ phải chăng cũng được thể hiện qua sự biến ảo kỳ diệu của hình tượng hoa sen trong tranh ông. “Sen giúp tôi tìm thấy sự tĩnh lặng, tinh khiết. Tôi muốn người xem ngắm sen trong tranh cũng sẽ tìm được sự bình yên trong tâm hồn”, họa sĩ cho biết.
Nếu như hoa sen trong tranh của Nguyễn Phan Hòa vừa trong trẻo lại vừa ưu tư, phảng phất hơi hướng của dòng tranh thủy mặc phương Đông, thì tranh sen của họa sĩ Đặng Phương Việt lại mang một bút pháp hiện đại, khỏe khoắn của bảng màu ấn tượng theo phong cách châu Âu. Cũng gần 20 năm vẽ sen như một duyên nghiệp, họa sĩ đã xác lập tên tuổi của mình gắn với đề tài chuyên biệt này với nghệ danh “Việt Sen”. Sen trong tranh sơn dầu của Việt rực rỡ sắc màu, nhưng không kém phần gần gũi, bởi âm hưởng cuộc sống và bản sắc quê hương Việt Nam được thể hiện qua những sắc màu quen thuộc, như màu của cánh đồng lúa vàng, ráng đỏ chiều tà trên mặt hồ, màu nâu điểm chút đỏ gạch của nông thôn Bắc Bộ hay sắc chàm vùng cao… trong các bức tranh hoa sen của Việt.
Họa sĩ Đỗ Đức đến với sen chưa lâu, nhưng cả trăm bức tranh sen vẽ bằng màu nước trên giấy dó chỉ trong một mùa sen nở sen tàn, cũng phần nào cho thấy cảm xúc của người nghệ sĩ dành cho sen là vô cùng sâu đậm. Tranh sen của ông nhẹ nhàng, giản đơn như chính những đức tính của loài hoa. Đỗ Đức tả thực hoa sen, mà dường như thổi hồn vào phận hoa, để hoa lúc vươn cao kiêu hãnh, lúc quấn quýt ân cần bầu bạn, lúc suy tư thâm trầm sắc tàn nhưng vẫn ẩn chứa ấp ủ một sức sống mới sẽ hồi sinh.
Còn nhiều họa sĩ vẽ sen nữa. Có nữ họa sĩ mà vẽ sen trăn trở đa đoan như họa sĩ Lan Hương, nhưng cũng lại có người chỉ khai thác nét dịu dàng thanh thoát như “Thì thầm với sen” của nữ họa sĩ Nguyễn Thị Tâm. Mỗi người một phong cách, cùng một đối tượng miêu tả mà qua quá trình sáng tạo của mỗi nghệ sĩ, hình tượng hoa sen thiên biến vạn hóa, càng trở nên đẹp muôn màu muôn sắc. Thật là:
“Tâm Phật ví như Hoa Sen
Hoa sen mọc chốn bùn nhơ,
Nở hoa tươi thắm ngát thơm cuộc đời”…