Long Hồ

Bắc Hà, được gọi là “cao nguyên trắng” bởi những dải mây trắng bao phủ quanh năm trên các đỉnh núi, là vùng đất hội tụ tinh hoa văn hóa của 18 dân tộc H’mông, Dao, Tày, Nùng, Phù Lá, La Chí… Mỗi Chủ nhật, chợ phiên Bắc Hà ở trung tâm thị trấn không chỉ là nơi mua bán hàng hóa mà còn là không gian giao lưu, gặp gỡ của đồng bào các dân tộc thiểu số từ khắp vùng. Đi chợ phiên đã trở thành một nét văn hóa đặc trưng, đậm đà bản sắc của người dân nơi đây.

Chợ phiên Bắc Hà, theo người dân truyền miệng, đã hình thành từ hàng trăm năm trước, là nơi các dân tộc tụ họp để trao đổi hàng hóa, tìm bạn đời, trở thành sợi dây kết nối văn hóa bền chặt qua thời gian.

Các sạp hàng lấp đầy sân chợ khi trời còn chưa sáng

Sáng Chủ nhật nào cũng vậy, từ tờ mờ sáng, khi tiếng gà vừa gáy và sương mù còn giăng lối, bà con dân tộc từ các bản làng như Tà Chải, Na Hối, Tả Chư Văn, Cán Cấu, Lùng Phình hay các xã cách chợ hàng chục cây số đã kéo về trung tâm thị trấn. Họ vượt núi đồi, người đi bộ, kẻ phóng xe máy chở con trong gùi, người dắt ngựa thồ hàng hóa, số khác bắt xe khách. Những tốp cô gái H’mong, Dao, Phù Lá… xúng xính váy áo thổ cẩm rực rỡ, ríu rít trò chuyện, tiếng cười vang xa, làm không khí xuống chợ thêm náo nhiệt. 

Chợ phiên Bắc Hà mở ra một không gian sôi động, náo nhiệt từ trong ra ngoài. Dưới mái che của các dãy đình chợ là những gian hàng thổ cẩm, đồ lưu niệm đủ chủng loại từ các dân tộc khác nhau và các cửa hàng ẩm thực thơm lừng bày biện đặc sản vùng cao. Ngoài trời, sân chợ là nơi mua bán nông sản và dược liệu. Bà con dân tộc trải bạt hoặc bày đặt sản vật trực tiếp trên đất, từ cải mèo tươi xanh, nấm hương thơm nồng đến các thảo dược quý như tam thất tốt cho tim mạch, hà thủ ô dưỡng tóc, sâm đương quy bổ máu, nấm linh chi tăng cường sức khỏe – những tài nguyên thiên nhiên phong phú, được các đồng bào sử dụng từ lâu trong các bài thuốc cổ truyền. Từ món ăn, sản vật đến từng bộ trang phục, tất cả đều kể một câu chuyện riêng, tạo nên một không gian văn hóa sống động mà du khách khó tìm thấy ở bất cứ nơi nào khác.

Những cô gái Bắc Hà xinh đẹp rộn ràng ra chợ

Chợ phiên không chỉ là dịp mua bán nông sản, mà còn là dịp gặp gỡ bạn bè, cùng nhau thưởng thức những món ăn ngon và đặc biệt các cô, các mẹ khoe những chiếc váy xòe sặc sỡ, những chiếc khăn đội đầu nhiều màu sắc, được thêu dệt bằng đôi bàn tay cần cù, khéo léo. Còn những đứa trẻ má đỏ hây hây vì khô và lạnh cũng được khoác lên mình những bộ quần áo màu mè. Cả chợ như hóa thành một lễ hội bởi không khí rộn ràng đi lại, mua bán cùng vẻ hấp dẫn từ các quầy hàng đa dạng, đậm chất vùng cao.

Khu chợ ẩm thực là nơi thu hút đông đảo người dân và du khách hơn cả. Vì chợ chỉ họp vào chủ nhật hàng tuần nên đây là dịp để những người bạn lâu ngày có dịp hàn huyên, tâm sự, thưởng thức món ăn dân dã giữa cái lạnh buổi sớm. Từ 4-5 giờ sáng, các hàng quán ăn uống nghi ngút khói từ các nồi chảo đang sôi, mang đến sự ấm áp và hương vị đặc trưng. Khu ẩm thực là nơi đàn ông địa phương tụ tập, ngồi quây quần bên những chiếc bàn thấp nhỏ, thưởng thức các món đặc sản trong không khí rôm rả. Thắng cố là một món ăn không thể thiếu của đồng bào miền núi Tây Bắc, đặc biệt là trong các phiên chợ. Thắng cố truyền thống ngon nhất vẫn là món được nấu từ nội tạng và thịt ngựa hoặc bò, hầm cùng thảo quả, sả, gừng, gia vị bốc khói thơm nồng. Ngoài ra, các món như gà đen, mèn mén từ bột ngô hấp, xôi ngũ sắc hay phở chua với nước chấm chua ngọt đều đậm đà bản sắc. Mỗi món ăn là một câu chuyện, được người dân địa phương chăm chút từ khâu chọn nguyên liệu đến pha chế nước chấm, mang đến những tinh túy của cao nguyên. Và trong men cay nồng của chén rượu ngô Bản Phố – thức uống được chưng cất từ ngô vàng bản địa và men lá truyền thống, lưu giữ hương vị tinh khiết, cay nồng quyến rũ của núi rừng – chỉ cần một cái cụng ly, những người đàn ông có thể xóa nhòa ranh giới giữa xa lạ và thân quen, để rồi bên chén rượu, tình người miền sơn cước trở nên xuề xòa và dễ gần hơn bao giờ hết.

Chõ xôi ngũ sắc bắt mắt

Khi nắng lên, lớp sương mù tan dần, ánh sáng vàng rực phủ khắp chợ phiên, làm nổi bật sắc màu thổ cẩm cùng những gian hàng rực rỡ. Không khí mua bán trở nên tấp nập hơn với sự góp mặt của du khách bốn phương. Hương thơm từ các quán ăn quyện cùng mùi núi rừng trong lành, mang lại cho du khách cảm giác như đang hòa mình vào một ngày hội văn hóa đặc sắc giữa cao nguyên trắng.

Du khách có thể đến Bắc Hà bằng xe khách từ Hà Nội hoặc Lào Cai, thời điểm lý tưởng là vào mùa đông hoặc xuân khi hoa mận, lê nở trắng núi rừng. Chợ phiên Bắc Hà không chỉ là một phiên chợ, mà là một hành trình văn hóa, nơi bạn hòa mình vào sắc màu thổ cẩm, hương vị ẩm thực và tình người ấm áp của người dân vùng cao. Hãy một lần bước chân vào chợ phiên Bắc Hà, nơi sắc màu thổ cẩm, hương vị thắng cố, và tình người chân thành khắc sâu những ký ức, mãi vương vấn, để cảm nhận hơi thở mộc mạc của ‘cao nguyên trắng’.

Xem thêm bài viết liên quan: