Quảng cáo 
Heritage tổng hợp
Nghệ thuật Việt Nam là một bức tranh đa sắc, phản ánh chiều sâu văn hóa và bản sắc dân tộc. Trong đó, hội họa chiếm vị trí quan trọng nhờ vào những họa sĩ tài hoa, những người đã góp phần không nhỏ trong việc định hình và phát triển nghệ thuật nước nhà. Qua từng tác phẩm, họ gửi gắm những thông điệp sâu sắc về đời sống, con người và những giá trị văn hóa Việt Nam. Sự sáng tạo không ngừng của các họa sĩ đã tạo nên một nền hội họa đa dạng, giàu cảm hứng.
Cùng tạp chí Heritage khám phá những tên tuổi tiêu biểu trong làng hội họa Việt Nam để hiểu hơn về dấu ấn và những đóng góp quan trọng của họ đối với nền nghệ thuật nước nhà.
1. Nguyễn Gia Trí (1908 – 1993)
Trong làng hội họa Việt Nam, nhiều người vẫn nhắc đến “Tứ kiệt” – bốn danh họa tiêu biểu của nền mỹ thuật nước nhà, với câu nói quen thuộc: “Nhất Trí, Nhì Vân, Tam Lân, Tứ Cẩn”. “Nhất Trí” chính là Nguyễn Gia Trí, người nghệ sĩ tài hoa đã có những đóng góp quan trọng cho nghệ thuật Việt Nam, đặc biệt là tranh sơn mài.
Dù có thể sáng tác ở nhiều thể loại khác nhau nhưng với sự sáng tạo không ngừng, Nguyễn Gia Trí đã đưa tranh sơn mài lên một tầm cao mới, biến loại hình này từ những sản phẩm trang trí thành các tác phẩm nghệ thuật thực thụ. Nhờ những đổi mới mang tính đột phá, ông được mệnh danh là “cha đẻ của tranh sơn mài tân thời”.
Trong suốt sự nghiệp của mình, Nguyễn Gia Trí đã để lại nhiều tác phẩm giá trị, góp phần định hình nền mỹ thuật Việt Nam. Những bức tranh tiêu biểu làm nên tên tuổi của ông có thể kể đến như Phong cảnh, Vườn xuân Trung Nam Bắc, Thiếu nữ bên hoa phù dung, Thiếu nữ trong vườn, Lưu Nguyễn nhập thiên thai, Lễ hội đầu năm… Trong đó, tác phẩm Vườn xuân được xem là một kiệt tác, thể hiện rõ nét phong cách hội họa độc đáo của ông với đường nét uyển chuyển và màu sắc đầy tinh tế.
Tác phẩm Vườn xuân 1970 của họa sĩ Nguyễn Gia Trí
(Ảnh: Tạp chí văn hóa nghệ thuật)
2. Tô Ngọc Vân (1906-1954)
Nếu Nguyễn Gia Trí là người tiên phong đưa tranh sơn mài lên một tầm cao mới, thì Tô Ngọc Vân được xem là họa sĩ đặt nền móng cho nghệ thuật tranh sơn dầu Việt Nam. Ông đã dành nhiều thời gian nghiên cứu kỹ thuật, tìm tòi cách thể hiện để truyền tải vẻ đẹp duyên dáng của người phụ nữ Việt Nam qua chất liệu sơn dầu – một chất liệu hội họa đòi hỏi sự khéo léo và tinh tế.
Bức tranh “Thiếu nữ bên hoa huệ” chính là minh chứng rõ nét cho tài năng của Tô Ngọc Vân. Hình ảnh thiếu nữ trong tà áo dài trắng, nhẹ nhàng bên đóa hoa huệ, thể hiện vẻ đẹp thanh thoát, dịu dàng nhưng đầy sức sống. Đây không chỉ là một tác phẩm hội họa mà còn là biểu tượng cho vẻ đẹp thuần khiết của người phụ nữ Việt Nam.
Trong sự nghiệp sáng tác, Tô Ngọc Vân để lại nhiều tác phẩm giá trị như Vỡ mộng, Thiếu nữ bên hoa sen, Hai thiếu nữ và em bé, Lá thư… Các tác phẩm của ông luôn lồng ghép hình tượng phương Đông cùng những đường nét mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc. Tô Ngọc Vân không chỉ là một người nghệ sĩ tài hoa mà còn là một người luôn trung thành với những giá trị nghệ thuật gắn liền với cội nguồn văn hóa Việt Nam.
Tác phẩm “Thiếu nữ bên hoa sen” vô cùng nổi tiếng của họa sĩ Tô Ngọc Vân
(Ảnh: Heritage)
3. Nguyễn Tường Lân (1906-1946)
Nguyễn Tường Lân là một trong những họa sĩ hiếm hoi có khả năng sử dụng màu nguyên chất một cách tinh tế, kết hợp hài hòa để tạo nên những tác phẩm mang vẻ đẹp giản dị nhưng không kém phần thanh thoát. Ông sở hữu phong cách hội họa độc đáo, vừa sáng tạo trong cách thể hiện, vừa khéo léo trong kỹ thuật xử lý màu sắc, giúp các tác phẩm có chiều sâu và dấu ấn riêng biệt.
Trong làng hội họa Việt Nam đương đại, Nguyễn Tường Lân được biết đến là một trong số ít họa sĩ thành thạo nhiều chất liệu, từ lụa, sơn dầu, sơn mài đến khắc gỗ, chì than, bột màu… Chính sự đa dạng này đã giúp ông tạo nên những tác phẩm có giá trị nghệ thuật cao. Dù sáng tác nhiều, nhưng đến nay, số lượng tác phẩm còn lưu lại không nhiều. Một số tác phẩm tiêu biểu có thể kể đến như Hai thiếu nữ bên cửa sổ, Thiên nhiên, Trên đường Bắc Kạn, Chợ miền núi, Hiện vẻ hoa, Đôi bạn, Phong cảnh làng chài…
Tác phẩm “Chợ miền núi” của Nguyễn Tường Lân
(Ảnh: wikipedia)
4. Trần Văn Cẩn (1910 – 1994)
Trần Văn Cẩn là một trong những danh họa tiêu biểu của nền mỹ thuật Việt Nam thế kỷ 20. Ông để lại dấu ấn sâu đậm qua nhiều tác phẩm có giá trị nghệ thuật cao, giàu tính nhân văn và mang đậm hơi thở cuộc sống. Lấy cảm hứng từ những hình ảnh đời thường, Trần Văn Cẩn đã khắc họa vẻ đẹp con người và thiên nhiên một cách chân thực, gần gũi, nhưng không kém phần tinh tế. Sự kết hợp hài hòa giữa phong cách nghệ thuật hiện đại và cổ điển trong tranh của ông đã tạo nên những tác phẩm giàu cảm xúc, để lại dấu ấn sâu sắc trong lòng người thưởng lãm.
Không chỉ thành công trong sáng tác, Trần Văn Cẩn còn dành nhiều tâm huyết để nghiên cứu và thử nghiệm với đa dạng chất liệu hội họa. Dù ở thể loại nào, ông cũng thể hiện được dấu ấn riêng biệt. Một số tác phẩm tiêu biểu có thể kể đến như Em gái tôi (sơn dầu), Em Thúy (sơn dầu), Cha và con (tranh lụa), Bờ sông Hồng (khắc màu), Gội đầu (khắc màu), Cô đơn, Chăn ngựa, Chân dung (tranh lụa)… Trần Văn Cẩn không chỉ là một họa sĩ tài năng mà còn là người góp phần định hình mỹ thuật Việt Nam hiện đại, để lại di sản nghệ thuật giá trị cho thế hệ sau.
Tác phẩm “Em Thúy” được xem là một trong những tác phẩm thành công nhất của họa sĩ Trần Văn Cẩn
(Ảnh: wikipedia)
5. Nguyễn Tư Nghiêm (1922-2016)
Danh họa Nguyễn Tư Nghiêm là một trong những gương mặt tiêu biểu của mỹ thuật Việt Nam hiện đại. Ông hiếm hoi trong số các họa sĩ nước nhà có riêng một bảo tàng trưng bày tác phẩm của mình, tọa lạc tại số 90 B2, Trần Hưng Đạo, quận Hoàn Kiếm, Hà Nội. Giới chuyên môn đánh giá cao bút pháp của Nguyễn Tư Nghiêm nhờ sự kết hợp độc đáo giữa tư duy cổ truyền và nghệ thuật dân gian, tạo nên dấu ấn đặc biệt trong mỗi tác phẩm.
Thế mạnh của ông nằm ở tranh sơn mài truyền thống với phong cách không mài, bên cạnh đó là các sáng tác bằng bột màu và giấy gió. Nguyễn Tư Nghiêm dành trọn đam mê cho những chủ đề giàu tính văn hóa như điệu múa cổ, truyền thuyết Thánh Gióng, Truyện Kiều và đặc biệt là hình tượng 12 con giáp. Ông sử dụng những gam màu mang hơi thở dân gian Việt Nam, tạo nên nét hoài niệm nhưng vẫn sống động, giàu cảm xúc.
Những tác phẩm tiêu biểu của Nguyễn Tư Nghiêm gồm Điệu múa cổ, Gióng, Kim Vân Kiều, Người gác Văn Miếu, Xuân Hồ Gươm, 12 con giáp… Các sáng tác của ông thể hiện sự giao thoa hài hòa giữa truyền thống và hiện đại, góp phần gìn giữ và lan tỏa giá trị văn hóa Việt Nam.
Tác phẩm “Tranh con giáp Kỷ Mão của hoạ sĩ Nguyễn Tư Nghiêm” được vẽ bằng sơn mài của họa sĩ Nguyễn Tư Nghiêm
(Ảnh: Heritage)
6. Nguyễn Sáng (1923-1988)
Danh họa Nguyễn Sáng là một trong những tên tuổi tiêu biểu của hội họa Việt Nam, đặc biệt trong lĩnh vực tranh sơn mài. Ông cùng Nguyễn Gia Trí và Nguyễn Tư Nghiêm được xem là những bậc thầy đã đưa nghệ thuật sơn mài Việt Nam lên một tầm cao mới. Nguyễn Sáng tiếp thu phong cách hội họa hiện đại từ châu Âu nhưng vẫn giữ được tinh thần truyền thống, tạo nên dấu ấn riêng biệt trong nền mỹ thuật nước nhà.
Các tác phẩm của Nguyễn Sáng phản ánh sâu sắc đời sống thường nhật, đặc biệt là hình ảnh người chiến sĩ trong thời kỳ kháng chiến. Những tác phẩm tiêu biểu như Kết nạp Đảng ở Điện Biên Phủ, Tình quân dân, Thanh niên thành đồng… đã khắc họa tinh thần dân tộc đầy mạnh mẽ. Bên cạnh đó, ông còn thể hiện sự đa dạng qua các chủ đề khác như chân dung, phong cảnh và sinh hoạt đời sống. Các tác phẩm như Thiếu nữ bên hoa sen, Tháp Phổ Minh, Pác Bó, Thiếu nữ trong vườn chuối, Đấu vật, Chọi trâu… thể hiện nét vẽ tinh tế, kết hợp hài hòa giữa hiện thực và biểu cảm.
Nguyễn Sáng còn được biết đến là bậc thầy trong nghệ thuật chân dung. Ông có khả năng khắc họa không chỉ đường nét mà cả tính cách của nhân vật qua từng tác phẩm. Nhờ tài năng ấy, ông vinh dự được giao trọng trách thiết kế bộ tem bưu chính đầu tiên của nước Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa vào năm 1946, với hình chân dung Chủ tịch Hồ Chí Minh. Đây là một trong những dấu ấn quan trọng trong sự nghiệp sáng tác của ông.
Bộ tem đầu tiên của nước Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa do họa sĩ Nguyễn Sáng vẽ
(Ảnh: Sưu tầm team)
7. Bùi Xuân Phái (1920-1988)
Họa sĩ Bùi Xuân Phái là một trong những tên tuổi tiêu biểu của hội họa Việt Nam, đặc biệt với dòng tranh phố cổ. Dù sáng tác nhiều thể loại, nhưng chính những bức tranh về phố phường Hà Nội đã tạo nên dấu ấn sâu đậm trong sự nghiệp của ông. Qua nét vẽ của Bùi Xuân Phái, vẻ đẹp cổ kính của phố thị hiện lên chân thực, giàu cảm xúc, tái hiện không khí Hà Nội trong những thập niên 1950 – 1970. Người xem khi chiêm ngưỡng tranh của ông có thể cảm nhận được những hoài niệm xưa cũ, chút tĩnh lặng, chút man mác buồn, như thể lưu giữ một phần hồn Hà Nội qua năm tháng.
Sơn dầu là chất liệu được ông sử dụng nhiều nhất, tạo nên phong cách đặc trưng với gam màu trầm mặc, đường nét giản dị nhưng đầy chiều sâu. Một số tác phẩm tiêu biểu của ông gồm Phố vắng, Phố cổ Hà Nội, Hà Nội kháng chiến, Xe bò trong phố cổ, Trước giờ biểu diễn, Phố Tạ Hiền… Bùi Xuân Phái không chỉ vẽ phố mà còn có tranh về đề tài sân khấu chèo, chân dung và tĩnh vật, tất cả đều mang dấu ấn riêng của một bậc thầy trong làng hội họa Việt Nam.
Bùi Xuân Phái nổi tiếng với những tác phẩm vẽ phố
(Ảnh: Thanh niên)
8. Dương Bích Liên (1924-1988)
Dương Bích Liên cùng với Bùi Xuân Phái, Nguyễn Sáng và Nguyễn Tư Nghiêm được xem là “bộ tứ” của nền hội họa hiện đại Việt Nam, bởi những đóng góp quan trọng trong việc định hình phong cách nghệ thuật nước nhà. Ông hoạt động mỹ thuật từ rất sớm, dành nhiều thời gian nghiên cứu các trào lưu nghệ thuật trên thế giới. Nhiều chất liệu được ông khai thác nhuần nhuyễn, từ sơn mài, sơn dầu đến chì than, tất cả đều mang đậm dấu ấn cá nhân. Một số tác phẩm tiêu biểu của ông gồm Cô Mai (sơn dầu), Hào (phấn màu), Mùa thu và thiếu nữ (sơn mài).
Chủ đề phụ nữ chiếm phần lớn trong sự nghiệp sáng tác của Dương Bích Liên. Những bức tranh của ông khắc họa vẻ đẹp dịu dàng, thanh thoát của người phụ nữ Việt Nam, thể hiện sự tôn vinh cái đẹp một cách đầy tinh tế. Trong giới mỹ thuật vẫn thường truyền tai câu nói: “Phố Phái, gái Liên” – ý chỉ muốn chiêm ngưỡng tranh phố cổ thì tìm đến Bùi Xuân Phái, còn muốn thưởng thức tranh thiếu nữ thì không ai vẽ đẹp hơn Dương Bích Liên. Với nét vẽ mềm mại, gam màu trầm ấm và bố cục hài hòa, tranh của ông không chỉ lột tả vẻ đẹp hình thể mà còn truyền tải được thần thái và tâm hồn của nhân vật.
Bức tranh dầu “Cô Mai” của họa sĩ Dương Bích Liên
(Ảnh: kiettacnghethuat)
Những danh họa trên đã có những đóng góp to lớn trong việc xây dựng và phát triển nghệ thuật Việt Nam. Nếu yêu thích hội họa, chắc chắn bạn sẽ không thể không biết đến họ. Mỗi họa sĩ với phong cách sáng tạo riêng đã góp phần tạo nên một diện mạo độc đáo cho nền mỹ thuật nước nhà. Những tác phẩm của họ không chỉ mang giá trị nghệ thuật mà còn phản ánh dấu ấn lịch sử, góp phần định hình dòng chảy hội họa Việt Nam qua từng giai đoạn.
Bài viết liên quan:
