Bài: Hương Quỳnh
Ảnh: Thuần Võ

Những màn múa sư tử mèo đầu xuân cầu mong may mắn, hạnh phúc của đồng bào người Tày, Nùng ở tỉnh Lạng Sơn.

Các bạn trẻ tham gia vào màn múa sư tử mèo sôi động

Xuân về cùng những lễ hội mang theo không khí rộn ràng khắp các bản làng. Những màn trình diễn ca hát, nhảy múa luôn là hoạt động không thể thiếu trong các sinh hoạt cộng đồng ở vùng cao. Xứ Lạng cũng vậy, múa sư tử mèo đã trở thành món ăn tinh thần quan trọng của đồng bào người Tày, Nùng mỗi dịp Tết đến xuân về.

Múa sư tử mèo là loại hình nghệ thuật dân gian hiếm có khi hội tụ nhiều yếu tố âm nhạc, múa, võ thuật, chế tác mặt nạ và trang phục… Lên xứ Lạng đầu xuân, có thể xem múa sư tử mèo ở nhiều huyện như Cao Lộc, Lộc Bình, Văn Lãng, Văn Quan, Bình Gia và Tràng Định. Người Tày, Nùng quan niệm sư tử mèo là linh vật vừa mang sự mạnh mẽ của chúa sơn lâm vừa uyển chuyển, khôn lanh như loài mèo đã được thuần hóa. Linh hồn của điệu múa chính là các đầu sư tử mèo được tạo tác, trang trí kì công. Rất may mắn là hiện nay, các đầu sư tư mèo vẫn được làm ra từ bàn tay tài hoa của những nghệ nhân dân gian cao tuổi được truyền dạy qua nhiều đời. Những mặt nạ linh vật này vừa phải to, chắc chắn vừa phải bắt mắt với những gam màu đỏ, đen, xanh, vàng… sặc sỡ, hội tụ thần thái của sự dũng mãnh, oai phong, lanh lẹ. Chính vì vậy, những mặt nạ sư tử mèo luôn có các chi tiết vẽ, trang trí tạo hình khá dữ tợn.

Các khán giả "nhí" hào hứng xem biểu diễn

Người múa sẽ điều khiển chiếc đầu sư tử mèo úp trên đầu mình cùng phần áo nối vào, kéo dài đến tận gót chân. Trước khi vào màn diễn, đội múa gồm từ 8 đến 16 nhân vật sẽ làm lễ xin phép người đứng đầu bản và thần Thổ Công cho trình diễn và bắt đầu màn múa chào. Chiêng trống nổi lên, đội sư tử mèo thực hiện những động tác uyển chuyển, kết hợp múa và võ thuật. Cả đội bật nhảy lên cao, xuống thấp, lượn vòng rồi thực hiện những bài quyền đẹp mắt khiến người xem vỗ tay, hò reo tán thưởng không ngớt. Có những động tác vừa khó vừa nguy hiểm như nhảy qua vòng lửa, phi qua vòng dao đòi hỏi sự phối hợp nhịp nhàng, chuyển động dứt khoát và sự gan dạ, dũng cảm của người biểu diễn. Thông thường, một màn trình diễn của đội múa kéo dài khoảng 7 phút nhưng đòi hỏi những người tham gia phải tập luyện thường xuyên để duy trì sức mạnh, kỹ năng điêu luyện và có được thần thái cuốn hút khán giả.

Múa sư tử mèo còn kết hợp cả trình diễn các thế võ

Múa sư tử mèo không chỉ là hoạt động cộng đồng mang tinh thần thượng võ ở những bản làng vùng cao xứ Lạng mà bà con ở đây còn quan niệm nơi nào có dấu chân của đội múa sư tử mèo, nơi đó có hạnh phúc, no đủ. Tiếng trống, tiếng chiêng rộn rã cũng những điệu múa, thế võ mạnh mẽ sẽ xua đuổi tà ma, xui xẻo. Linh vật sư tử mèo sẽ bảo vệ bản làng để bà con an tâm trồng trọt, sản xuất, tạo dựng cuộc sống phát đạt, thịnh vượng.

Với điệu múa truyền thống của dân tộc mình, người Tày và người Nùng ở xứ Lạng đã lan tỏa khát vọng về cuộc sống ấm no, hạnh phúc ra ngoài phạm vi bản làng của mình. Đến nay, điệu múa này đã được giới thiệu, trình diễn ở nhiều hoạt động cộng đồng, là điểm nhấn trong việc quảng bá văn hóa, du lịch của tỉnh Lạng Sơn. Thế hệ nghệ nhân cao tuổi truyền dạy cách thức làm đầu sư tử mèo, các bài múa, bài quyền… để ngày càng có thêm các bạn trẻ tham gia vào đội trình diễn trong những dịp lễ Tết hay ở nhiều hoạt động khác.

Xem thêm bài viết cùng chuyên mục: