Xưa kia có sự tích kể rằng, ở vùng Tây Bắc có một cô gái xinh đẹp tên là Ban, có giọng hát mê đắm lòng người và được nhiều chàng trai theo đuổi. Dù vậy nàng lại trao trái tim cho chàng Khum có biệt tài săn bắn và làm nương. Cha của Ban chê chàng nghèo, nên quyết gả nàng cho con trai của tạo mường, một người gù và lười biếng. Khi hai gia đình bàn chuyện cưới hỏi, nàng Ban vội tìm người yêu cầu cứu, nhưng không may chàng Khum lại đang ở xa. Vì tuyệt vọng, nàng Ban buộc chiếc khăn piêu của mình vào cầu thang nhà Khum rồi vượt núi, vượt đèo tìm chàng. Cuối cùng nàng kiệt sức rồi gục xuống núi chết. Ở nơi đó, sau này mọc lên một loài cây ra hoa trắng muốt, người dân đặt tên là hoa ban. Còn chàng Khum khi trở về thấy nàng bỏ đi, bèn vội đi tìm. Rồi chàng cũng kiệt sức mà chết, hóa thành một con chim lẻ loi. Kể từ ấy cứ độ vào xuân, khi hoa ban nở trắng rừng, thanh niên, đôi lứa lại rủ nhau mở hội du xuân, đàn ca, nhảy múa, lặn lội hái hoa ban trên rừng đem về tặng nhau, bày tỏ tình yêu như hướng về câu chuyện tình trong sáng, chung thủy và đầy nghị lực của nàng Ban – chàng Khum thuở ấy.