Bài: Ngô Quang Minh
Ảnh: Amachau, Việt Linh, Ngọc Bình
Trong Tổng tập hồi ký của mình, Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã dành rất nhiều tâm huyết và tình cảm khi viết về Chiến dịch Điện Biên Phủ. Dù đã từng có nhiều kinh nghiệm chỉ huy các chiến dịch lớn như chiến dịch Biên Giới, Hòa Bình, Tây Bắc nhưng chiến dịch Điện Biên Phủ vẫn là thử thách chông gai với quyết định khó khăn nhất trong cuộc đời vị Tổng Tư lệnh huyền thoại.

Điện Biên trong hồi ức đó, tròn 70 năm sau ngày chiến thắng năm ấy, vẫn âm vang tiếng vọng hào hùng của lịch sử. Từ những điểm cao chứng kiến từng bước chân dân tộc “đánh chắc, tiến chắc”, tới những bản làng hoa xuân đang nở trên mảnh đất anh hùng, đâu đâu cũng là dấu tích của con người Điện Biên nồng hậu mà anh dũng, trí tuệ lại kiên cường. Mảnh đất Mường Phăng – nơi đặt sở chỉ huy chiến dịch Điện Biên Phủ, cách trung tâm thành phố khoảng 40km – khi thời chiến đã là rừng già chở che cho đồng bào bộ đội, lúc thời bình lại trở thành khu di tích lịch sử lưu giữ những gì xanh mãi cùng tháng năm.
Đặt chân tới đây, thăm lại nơi làm việc đơn sơ và vẹn nguyên của Tổng Tư lệnh Võ Nguyên Giáp, Tổng Tham mưu phó Quân đội nhân dân Việt Nam, Tham mưu trưởng Chiến dịch Hoàng Văn Thái, Cố vấn quân sự Vi Quốc Thanh, Trưởng ban Thông tin chiến dịch Hoàng Đạo Thúy… lắng nghe câu chuyện lịch sử của 105 ngày hoạt động (31/01/1954 – 15/05/1954) của Sở chỉ huy để càng thêm trân quý tinh hoa trí tuệ và giá trị của hòa bình độc lập. Dưới tán rừng già, không gian như ngưng lại, còn thời gian thật chậm trôi, niềm tự hào cha ông “lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu” không chỉ nằm trong sách vở, lịch sử như đang song hành trước mắt mỗi chứng nhân.

Và không thể không nhắc đến địa danh cứ điểm Đồi A1 – vị trí chiến lược tối quan trọng trong chiến dịch. Nơi đây đã từng oằn mình trong bom đạn lửa khói. Dấu tích hố bộc phá tạo bởi gần 1 tấn thuốc nổ được giữ nguyên, là thành quả của lòng dũng cảm phi thường của quân dân đất Việt trong suốt 39 ngày đêm chiến đấu và giành giật. Hậu thế chưa một ngày quên câu chuyện thế kỷ ấy! Nằm cách điểm di tích lịch sử Đồi A1 không xa chính là Nghĩa trang liệt sĩ A1 được xây dựng từ năm 1958. Đây là nơi an nghỉ của cán bộ chiến sĩ đã anh dũng hy sinh trong chiến dịch Điện Biên Phủ. Tròn 30 năm trước, nghĩa trang đã được tôn tạo nâng cấp với vai trò như một công trình lịch sử văn hóa. Trong đó, nhà quản trang được thiết kế theo kiểu nhà sàn đặc trưng của người Thái, còn lễ đài được thiết kế theo lối Khuê Văn Các cùng tường thành, hào nước và phù điêu đắp nổi tái hiện lại câu chuyện “Chín năm làm một Điện Biên – Nên vành hoa đỏ, nên thiên sử vàng”.
Đường tới Điện Biên chưa bao giờ xa, và trong tháng 3 thì thật thêm gần! Ấy là lúc hoa ban đua nở, phủ trắng núi đồi nương và cũng là khi Lễ hội Hoa Ban bắt đầu. Đây là điểm mà con đường kéo pháo và vận lương tải đạn vào chiến dịch đi qua, để cho ngày sau “Mường Thanh, Hồng Cúm, Him Lam – Hoa mơ lại trắng, vườn cam lại vàng”. Đỉnh đèo Pha Đin được xem là ranh giới giữa 2 tỉnh Sơn La và Điện Biên, trong tiếng Thái gọi là “Phạ Đin”: “Phạ” là trời còn “Đin” là đất. Thật xứng danh nơi giao thoa của đất trời bởi sự hiểm trở quanh co, bên thì núi dốc bên là vực sâu.

Từ trên cao, ngắm xuống lòng chảo Điện Biên, thật thiếu sót nếu không vinh danh cánh đồng lớn nhất Tây Bắc – Mường Thanh – với diện tích hơn 140km2 mà dân gian đã xưng tụng rằng “Nhất Thanh, nhì Lò, tam Than, tứ Tấc”, ngụ ý rằng trong các cánh đồng là các vựa lúa phì nhiêu thì cánh đồng Mường Thanh xếp đầu, sau đó đến Mường Lò (Yên Bái), Mường Than (Lai Châu) và Mường Tấc (Sơn La). Xòe ra như cánh hoa ban ôm ấp những di tích đã thành huyền thoại, lại được sông Nậm Rốm uốn lượn xanh biếc vun bồi theo năm tháng, nơi đây không chỉ trù phú đẹp tươi mà còn là nguồn sống thân thương, dung dưỡng những người con Tây Bắc và cung cấp những hạt ngọc thực cho mọi miền Tổ quốc.
Hành trình thăm lại Điện Biên chưa bao giờ khép lại, mà như mở ra mỗi ngày. Với 19 dân tộc cùng sinh sống, trong đó người Thái và người Mông chiếm chủ đạo, văn hóa nơi đây đa dạng và giàu sắc màu với di sản văn hóa phi vật thể quốc tế như nghệ thuật Xòe Thái và nhiều di sản phi vật thể Quốc gia như lễ hội đền Hoàng Công Chất (tổ chức ở thành Bản Phủ), tết Té nước của người Lào, hay hoa văn trang trí trên trang phục truyền thống của người Mông…
Ký ức về Điện Biên bởi thế không chỉ sống động hào hùng mà còn trữ tình giữa núi đồi Tây Bắc thắm sắc hoa ban.
Các hoạt động của Lễ hội Hoa Ban 2024 (diễn ra từ nay đến cuối tháng 5) được tổ chức gắn với khai mạc Năm du lịch Quốc gia – Điện Biên Phủ với chủ đề “Về miền Hoa Ban”, trọng tâm từ ngày 13 đến ngày 18/03/2024 tại thành phố Điện Biên Phủ.
Năm du lịch Quốc gia – Điện Biên 2024 với chủ đề “Vinh quang Điện Biên Phủ – Trải nghiệm bất tận” với các chương trình, hoạt động và các sự kiện kỷ niệm 70 năm ngày Chiến thắng Điện Biên Phủ (07/05/1954 – 07/05/2024), 115 năm ngày thành lập tỉnh Điện Biên (28/06/1909 – 28/06/2024) trải dài từ nay đến cuối năm với nhiều hoạt động văn hóa, thể thao, du lịch đặc sắc, hứa hẹn sẽ là điểm đến hấp dẫn dành cho du khách.
Xem thêm bài viết cùng chuyên mục: