Quảng cáo 
Bài: Huỳnh Phương
Ảnh: Ngô Thanh Bình
Trải nghiệm mùa len trâu tại xã Mỹ Hạnh Bắc, huyện Đức Hòa, tỉnh Long An.
Nhớ “Mùa len trâu”
“Trâu ơi ta bảo trâu này
Trâu ra ngoài ruộng trâu cày với ta
Cấy cày vốn nghiệp nông gia
Ta đây trâu đấy, ai mà quản công
Bao giờ cây lúa còn bông
Thì còn ngọn cỏ ngoài đồng trâu ăn”.
Con trâu từ xưa đã đi vào ca dao, văn chương rất gần gũi với những người nông dân trong công cuộc khai hóa các vùng đất hoang vu, đặc biệt ở vùng đồng bằng sông Cửu Long, biến nơi đây thành vùng đất trù phú, màu mỡ. Hàng năm vào mùa nước nổi tràn đồng từ tháng 7 đến tháng 11 Âm lịch là lúc đàn trâu thực hiện những cuộc di chuyển từ đồng này sang đồng khác, tìm nơi đất cao ráo để dừng chân và kiếm ăn. Đúng như theo nghĩa từ “len” của tiếng Khmer là “tự do”, “len trâu” tức là thả trâu đi tự do, được nhắc đến trong tác phẩmMùa len trâu thuộc tập truyện ngắn Hương rừng Cà Mau (xuất bản năm 1962) của cố nhà văn Sơn Nam. Những cuộc hành trình đó đã lưu dấu nhiều niềm thương giữa người và trâu, cũng như sự san sẻ đồng cảm giữa người với người trong cuộc sống gian khó.
…“Dưới ánh trăng suông, con trâu Pháo bước tung tăng, nhịp móng xuống lớp phù sa mát rượi, đứng trên mặt đất hôm nay mà sao thấy hơi khác lạ hơn mặt đất hôm nao, cũng ở chốn này. Nó hinh hỉnh lỗ mũi như cố phân biệt mùi thơm của cỏ núi hoa rừng với mùi thơm của mùi lúa sạ đang độ chín”, trích đoạn tác phẩm Mùa len trâu của cố nhà văn Sơn Nam.
Sau này, những cảnh quay len trâu tại An Giang còn được đạo diễn Nguyễn Võ Nghiêm Minh tái hiện qua bộ phim điện ảnh nổi tiếng được chuyển thể cùng tên Mùa len trâu (công chiếu năm 2004), gây ấn tượng với đàn trâu băng đồng cùng phận người lênh đênh của miền nước nổi, nhưng qua đó lan tỏa thông điệp khát vọng về cuộc sống tương lai sung túc, giàu có và an lành của người dân Nam Bộ.
Cánh đồng “len trâu” ở Long An
Ngoài những cánh đồng ngập lũ ở An Giang, vùng Đồng Tháp Mười trải rộng trên ba tỉnh Long An, Tiền Giang và Đồng Tháp là nơi ngày nay có thể được trải nghiệm cảnh len trâu. Anh Ngô Thanh Bình (45 tuổi, quê Long An), cho biết tới mùa nước nổi là các nhiếp ảnh gia khắp ba miền tìm về xã Mỹ Hạnh Bắc, huyện Đức Hòa để chụp cảnh những đàn trâu băng đồng. “Một mùa len trâu thật sự! Những hình ảnh tưởng chừng chỉ còn trong ký ức”, anh Bình nói. Khi con nước theo dòng sông Vàm Cỏ Đông đổ về vùng thượng huyện Đức Hòa, Long An, thì những cánh đồng cỏ năng co cụm trong mùa khô bỗng hóa xanh tươi, phát triển tốt là nguồn thức ăn lý tưởng cho các đàn trâu. Mỹ Hạnh Bắc có 5 hộ nuôi trâu, mỗi hộ có từ 20 đến 100 con, trong đó chủ châu là ông Năm Tuấn, 64 tuổi, có bề dày kinh nghiệm chăn trâu 25 năm.
Như thường lệ, ông Năm sáng nào cũng thả trâu và lùa chúng đi ăn cỏ. Khi những con gà cất vang tiếng gáy lúc bình minh là cả đàn trâu chộn rộn thức giấc, lần lượt di chuyển theo hàng trên đường bờ đê và tự do tản ra ăn cỏ. Trâu ở nơi này được thả đi ăn tự nhiên, không có buộc dây dẫn. Một bầy trâu lớn khi len trên đồng có khi của nhiều chủ trâu khác nhau nhưng ít khi nhầm lẫn hay bị lạc vì đối với những người chăn trâu lành nghề, nhìn vào đàn là nhận ra trâu của mình. Lũ về, cỏ dồi dào, trâu ăn nhiều, con nào con nấy đều khỏe và mập tròn nên người chăn trâu không cảm thấy mệt bất kể len trâu lúc nắng hay mưa dầm. Trên bờ ruộng gần đó, lán trại của chủ trâu dựng tạm để canh giữ đàn trâu chạy đồng và đến chiều tầm 16 giờ thì lại lùa về chuồng.
Cảnh đàn trâu di chuyển nổi bật trên đồng cỏ qua góc nhìn trên cao tạo nên một bức tranh “mùa len trâu” đáng nhớ. Thật vậy, len trâu là sự trả ơn của con người với con trâu quanh năm vất vả, giúp ích trong công việc đồng án. Ông Năm dẫu đã có tuổi nhưng vẫn mê nghề nuôi trâu chạy đồng nước nổi. Tuy nhiên, ông trăn trở, những năm gần đây người miền Tây thường ngóng lũ, chờ con nước về mà lòng trĩu nặng. Có năm cạn kiệt nước ở đầu nguồn nên các sản vật trù phú, nguồn cỏ cho trâu ăn ít dần cũng là lúc cảnh len trâu vắng bóng. Mùa len trâu hàng năm chỉ dừng lại khi nước lũ bắt đầu rút, người và trâu sẽ quay về để chuẩn bị cho mùa vụ mới. Ông hy vọng đời con cháu sau này vẫn còn được trải nghiệm mùa len trâu.
Xem thêm bài viết cùng chuyên mục:
