Ngô Hương Sen
“Có những chuyến bay toàn khách từ miền Nam ra, họ mua vé vào bảo tàng chiêm ngưỡng bức tranh, ngắm cận cảnh từng chi tiết, rồi chụp ảnh, gọi điện thoại nói chuyện với người ở nhà, có vẻ phấn khích lắm.”- ông Nguyễn Văn Mạc – đại diện đơn vị thiết kế, thi công bức tranh panorama được coi là lớn hàng đầu Việt Nam, tái hiện trận chiến Điện Biên phủ “56 ngày đêm khoét núi, ngủ hầm, mưa dầm, cơm vắt” hào hứng chia sẻ.

Hơn 2 năm sau ngày khánh thành, bức tranh toàn cảnh Chiến dịch Điện Biên Phủ đã trở thành điểm nhấn nổi bật, thu hút đông đảo người dân tới với bảo tàng Chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ nói riêng và tỉnh Điện Biên nói chung. Ai cũng muốn tận mắt ngắm nhìn bức tranh, cảm nhận những hình ảnh chân thực, sinh động của trận chiến 70 năm trước. Toàn dân ra trận; Khúc dạo đầu hùng tráng; Cuộc đối đầu lịch sử và khúc khải hoàn mừng chiến thắng Điện Biên là 4 trường đoạn của bức tranh ghi lại hàng loạt sự kiện từng diễn ra, được thể hiện qua ngôn ngữ tạo hình tươi mới, nhuần nhuyễn, uyển chuyển giữa nghệ thuật điêu khắc, đắp nổi, sắp đặt, trưng bày… tạo nên hiệu ứng 3D thu hút. Người thưởng lãm như được chứng kiến các sự kiện liên hoàn, những khoảnh khắc lịch sử oai hùng của dân tộc. Tác phẩm này dài 32m, đường kính 42m, vòm cao nhất 20,5m, trải rộng trên bề mặt hơn 3.225m², có sự xuất hiện của hơn 4.500 nhân vật, mà theo ông Nguyễn Văn Mạc: “không nhân vật nào giống nhân vật nào”, từ người lính Pháp tới những người dân công, từ chiếc xe thồ tới từng vạt đất, cái cây, ngọn cỏ… Bức tranh Chiến dịch Điện Biên Phủ là thành quả của một quá trình, ê kíp thực hiện đã nghiên cứu khối lượng tư liệu khổng lồ. Trải qua nhiều chuyến điền dã, soi chiếu hàng nghìn bức ảnh, đọc không biết bao nhiêu cuốn sách và gặp gỡ cũng không biết bao nhiêu nhân chứng, các tác giả mới cho ra được bức phác thảo hoàn thiện.

Ý tưởng về bức tranh toàn cảnh chiến dịch huyền thoại đã hình thành ngay từ khi xây dựng bảo tàng Chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ. Tuy nhiên, việc triển khai thực hiện công trình nghệ thuật ấy lại không hề đơn giản. Các chuyên gia nước ngoài được mời tới, kể cả chuyên gia đến từ nước Nga – một cường quốc về tranh panorama – đều không tìm được tiếng nói chung. “Người nước ngoài sao thẩm thấu đủ đầy lịch sử của chúng ta, họ không cảm hết, từ màu đất, không gian, thời gian, những điều đã thấm đẫm trong mỗi người Việt Nam về lịch sử hào hùng của dân tộc”, ông Nguyễn Văn Mạc trầm mặc. Mất 9 năm cho dự án, từ bức phác thảo thứ nhất năm 2013, đến lần phác thảo thứ 2 cũng thực hiện dài cả 100m, mà chưa biết có được lựa chọn hay không. Toàn bộ ê kíp đã vào cuộc bằng tình yêu khó đong đếm với Điện Biên và niềm tự hào về truyền thống lịch sử của dân tộc. Nhóm nghệ sĩ trẻ đều ý thức đang được làm công việc để đời, được trải nghiệm lịch sử đất nước theo cách thức đặc biệt, hiếm có. Năm 2019 là dấu mốc khởi công, lại gặp ngay đại dịch Covid -19 sau đó, đối diện với nhiều phức tạp, khó khăn, may mắn bức tranh vẫn hoàn thành đúng tiến độ và được đón nhận hơn cả mong đợi, trở thành sản phẩm du lịch hấp dẫn của tỉnh Điện Biên.
Đã lâu rồi mới có một tác phẩm nghệ thuật sống động, dù là tái hiện kí ức nhưng đến nay vẫn như là một phần của đời sống trên mảnh đất Điện Biên. Giới chuyên môn và công chúng đều thừa nhận, tán thưởng những giá trị nghệ thuật, văn hóa, lịch sử, nhân văn của tác phẩm đặc biệt này.

Bức tranh toàn cảnh Chiến dịch Điện Biên Phủ là minh chứng cho sự đầu tư hiệu quả vào văn hóa nghệ thuật. Công việc đã xong, nhiệm vụ đã hoàn thành, dù vậy ông Nguyễn Văn Mạc vẫn thường xuyên trở lại Điện Biên, nhất là thời điểm kỷ niệm 70 năm chiến thắng “lừng lẫy 5 châu, chấn động địa cầu” tới gần. “Giám sát, kiểm tra tác phẩm xem có hỏng hóc ở đâu, phát sinh vấn đề gì để còn kịp khắc phục. Vả lại, giống như người phụ nữ đang nuôi con thơ, có bao giờ dám rời mắt khỏi con mình, tác phẩm ở Điện Biên cũng như đứa con tinh thần của chúng tôi, là máu thịt của chúng tôi, lúc nào cũng canh cánh hướng về”, ông Nguyễn Văn Mạc xúc động chia sẻ.
Xem thêm bài viết cùng chuyên mục: