Bài: Bảo Châu
Ảnh: Internet

Chiếc áo phông chỉ vài chục ngàn, chiếc váy hợp trend giá rẻ như một cốc trà sữa – thật khó để cưỡng lại sức hút của fast fashion. Nó đáp ứng nhu cầu làm mới tủ đồ nhanh, thỏa mãn cảm giác theo kịp xu hướng với chi phí tối thiểu. Nhưng đằng sau sự hấp dẫn ấy lại là những câu chuyện mà thế hệ trẻ ngày nay đang dần nhận ra và không muốn tiếp tục đánh đổi. Hành trình từ tiêu dùng nhanh, bỏ đi vội vã sang lựa chọn bền vững không còn là một trào lưu nhỏ, mà đã trở thành tiếng nói ý thức và trách nhiệm của cả một thế hệ định hình lại tương lai ngành thời trang.

Mặt tối lấp lánh của thời trang nhanh

Để hiểu vì sao cần thay đổi, chúng ta phải nhìn thẳng vào những gì fast fashion đang gây ra. Đây là một mô hình sản xuất cực nhanh, giá thành cực rẻ, với nhịp tung sản phẩm mới liên tục theo kiểu “vi-mùa”, thúc đẩy hành vi mua – mặc – vứt. Tác động môi trường của ngành dệt may được xếp vào mức nghiêm trọng thứ hai toàn cầu. Từ việc tiêu thụ khối lượng nước khổng lồ, sử dụng thuốc trừ sâu cho bông, đến việc thải hóa chất nhuộm ra sông ngòi, tất cả đều để lại dấu ấn tiêu cực lâu dài. Đặc biệt, phần lớn quần áo rẻ tiền làm từ sợi tổng hợp như polyester có thời gian phân hủy lên tới hàng trăm năm, góp phần chất đống những núi rác dệt may khổng lồ.

Bên cạnh đó, fast fashion còn dựa vào việc cắt giảm chi phí nhân công tới mức tối đa, ép hàng triệu công nhân may tại các nước đang phát triển phải làm việc trong môi trường nguy hiểm, lương thấp và hầu như không có phúc lợi xã hội. Về mặt tâm lý, vòng lặp tiêu dùng do fast fashion tạo ra cũng gây hại không kém: món đồ nhanh chóng bị coi là lỗi mốt chỉ sau vài lần mặc, buộc người dùng liên tục mua mới, khiến giá trị thực của quần áo bị thu hẹp thành đồ dùng một lần.

Bình minh của thời trang bền vững

Đứng trước những hậu quả ấy, thời trang bền vững đã ra đời như một hệ sinh thái tích cực với nhiều nhánh riêng, cùng chia sẻ mục tiêu giảm thiểu tác động xấu đến môi trường và con người. Thời trang chậm, hay còn gọi slow fashion, tập trung vào chất lượng sản phẩm, thiết kế bền đẹp vượt thời gian, đi kèm quy trình sản xuất có tâm. Bên cạnh đó, khái niệm thời trang đạo đức chú trọng quyền lợi con người, đòi hỏi đảm bảo môi trường làm việc an toàn, trả lương công bằng và tôn trọng sức lao động.

Một xu hướng quan trọng khác chính là thời trang tuần hoàn, nơi các thương hiệu ưu tiên vật liệu tái chế như polyester tái sinh từ chai nhựa, hay vải làm từ sợi dứa, sợi sen, đồng thời thiết kế để sản phẩm có thể dễ dàng tái sử dụng hoặc tái chế khi hết vòng đời. Tất cả hướng tới mục tiêu giảm lãng phí, kéo dài tuổi thọ quần áo và đóng góp cho một chuỗi giá trị xanh hơn.

Tại sao thế hệ mới “quay xe”?

Không thể phủ nhận rằng Gen Z và các bạn trẻ Millennials chính là động lực mạnh mẽ nhất của cuộc cách mạng thời trang bền vững. Họ lớn lên trong thế giới kết nối, dễ dàng tiếp cận các thông tin chân thực về tác động của thời trang nhanh thông qua mạng xã hội, các chiến dịch nâng cao nhận thức hoặc những bộ phim tài liệu như The True Cost. Những hình ảnh đó thôi thúc họ phát triển một ý thức tiêu dùng toàn cầu, nơi mua sắm không chỉ dựa trên sở thích nhất thời, mà còn dựa trên giá trị và trách nhiệm.

Đối với thế hệ mới, món đồ họ mua phải chứa đựng câu chuyện minh bạch về nguồn gốc, quy trình sản xuất và sự công bằng với người lao động. Họ sẵn sàng trả giá cao hơn cho những thương hiệu thể hiện trách nhiệm với môi trường và xã hội. Thêm vào đó, trong bối cảnh một thế giới đồng phục hóa bởi hàng loạt mẫu mã từ các chuỗi cửa hàng lớn, nhu cầu khác biệt, độc bản cũng ngày càng mạnh mẽ. Gen Z và Millennials tìm đến các món second-hand, những thiết kế nhỏ lẻ hoặc thương hiệu địa phương như một cách để khẳng định cá tính và tránh trùng lặp.

Làm thế nào để trở thành người tiêu dùng có ý thức?

Hành trình bền vững thực ra không phức tạp hay đắt đỏ như nhiều người vẫn nghĩ. Nó bắt đầu bằng việc thay đổi tư duy, đặt ra những câu hỏi như: “Mình có thực sự cần món đồ này không?”, “Liệu mình sẽ mặc nó ít nhất 30 lần chứ?”. Đây chính là nguyên tắc 30 lần mặc, một phép thử đơn giản nhưng giúp giảm đáng kể hành vi tiêu dùng bốc đồng.

Tiếp theo, hãy ưu tiên chất lượng thay vì số lượng. Một chiếc áo may kỹ, chất liệu tốt, có thể mặc qua nhiều mùa chắc chắn bền và thân thiện hơn so với 5 chiếc áo giá rẻ, mặc vài lần rồi bỏ. Khám phá đồ second-hand cũng là lựa chọn tuyệt vời: không chỉ giúp kéo dài tuổi thọ của sản phẩm, mà còn mở ra một kho phong cách đa dạng, độc đáo. Ủng hộ các thương hiệu địa phương chính là một cách nữa để giảm lượng vận chuyển, tiết kiệm tài nguyên và đóng góp cho kinh tế cộng đồng.

Và cuối cùng, đừng ngại học những kỹ năng cơ bản để chăm sóc, sửa chữa, tái chế quần áo. Một chiếc cúc đứt, một đường may bung hoàn toàn có thể khắc phục, thậm chí bạn còn có thể biến chúng thành món đồ mới đầy sáng tạo.

Sự dịch chuyển từ thời trang nhanh sang thời trang bền vững không chỉ là một xu hướng nhất thời. Nó phản ánh một bước trưởng thành trong tư duy tiêu dùng, thể hiện trách nhiệm với xã hội và môi trường. Một thế hệ trẻ đã sẵn sàng hành động, đặt câu hỏi, đòi hỏi sự minh bạch và chọn mua sắm dựa trên giá trị thực. Chính họ đang viết lại những chuẩn mực, biến thời trang thành tiếng nói cho sự thay đổi tích cực, nuôi dưỡng những giấc mơ về một thế giới công bằng và bền vững hơn.

Xem thêm bài viết cùng chuyên mục: