Quảng cáo 
Vinh Dav
Việt Nam có địa hình phần lớn là đồi núi, chiếm ¾ diện tích lãnh thổ nên hệ thống giao thông có nhiều cung đường hiểm trở. Nhiều con đèo quanh co giữa một bên là vách đá cheo leo và bên kia là vực sâu hun hút từ lâu đã đi vào thơ ca như những tuyệt tác của thiên nhiên:
Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm
Heo hút cồn mây súng ngửi trời”
(trích thơ Tây Tiến – Quang Dũng)
Được mệnh danh là tứ đại đỉnh đèo: Mã Pì Lèng ở Hà Giang, Ô Quy Hồ ở Lào Cai – Lai Châu, Khau Phạ ở Yên Bái và Pha Đin ở Sơn La – Điện Biên không chỉ là những con đèo nổi tiếng mà còn là biểu tượng của sự hùng vĩ, thử thách lòng gan dạ của những ai đam mê khám phá. Đặc điểm chung của những con đèo này là tập trung ở các tỉnh có vùng núi cao, điều kiện tiên quyết để tạo ra những con đường uốn lượn quanh sườn núi có quy mô và độ dốc lớn.
Trên tận cùng phía Bắc và cách xa 3 đại đỉnh đèo còn lại, Mã Pì Lèng nằm trên con đường mang tên Hạnh Phúc, là huyết mạch nối liền huyện Đồng Văn với huyện Mèo Vạc. Đây không chỉ là một con đường giao thông mà còn là biểu tượng lịch sử của sự hi sinh xương máu, ý chí kiên cường và tinh thần đoàn kết của hàng nghìn thanh niên xung phong và đồng bào dân tộc miền núi. Tuy chỉ dài khoảng 20km và ngắn nhất trong 4 con đèo, nhưng Mã Pì Lèng được mệnh danh là “vua đèo đất Việt” bởi mức độ hiểm trở cũng như cảnh quan ngoạn mục. Từ vị trí cao nhất là khoảng 1.400m so với mực nước biển, có thể phóng tầm mắt bao quát xuống hẻm Tu Sản, nơi có dòng sông Nho Quế xanh ngọc bích ở độ sâu 800m. Một bên là vách núi đá trắng sừng sững, một bên là vực sâu hun hút bậc nhất Đông Nam Á. Sự hòa quyện của đất trời và thiên nhiên trong tầm nhìn không bị hạn chế khiến du khách đôi lúc lơ đễnh mà quên rằng mình đang đi trên con đường có độ dốc cao liên tục cùng nhiều khúc cua tay áo. Các bác tài vẫn được cảnh báo thường xuyên cần phải tập trung khi lái xe trên con đèo này.
Đi về phía tây nam khoảng 400km từ Mã Pì Lèng, chúng ta sẽ đến đèo Ô Quy Hồ trên con đường nối liền giữa tỉnh Lào Cai và tỉnh Lai Châu trên Quốc lộ 4D. Con đèo này giữ vị trí số 1 về độ cao (khoảng 2.000m) cũng như về chiều dài (khoảng 50km), cũng bởi nó chạy dọc và xuyên qua 2 dãy núi là Hoàng Liên Sơn và Ky Quan San – nơi có nhiều đỉnh núi nổi tiếng và cao nhất Việt Nam. Nhờ sự che chắn của các dãy núi khổng lồ này nên đặc điểm thời tiết trên đèo cũng rất đặc biệt, khi phần đèo phía bên Lào Cai dù có mưa hay sương mù, thậm chí là băng tuyết vào những ngày lạnh nhất mùa đông, nhưng phía bên Lai Châu vẫn nắng ráo và ấm áp. Vào mùa hè, những đợt gió Lào nóng, khô hanh thiêu đốt cây cỏ và làm kiệt quệ các con suối phía bên Tam Đường (Lai Châu) sẽ bị các dãy núi cao chặn lại, tạo ra làn khí hậu trong lành mát mẻ phía Sa Pa (Lào Cai). Đây cũng là một trong những con đèo vừa kỳ vĩ vừa thơ mộng. Từ vị trí cổng trời cao 1.950m có thể ngắm nhìn những con đường uốn lượn quanh các dãy núi xanh mướt phía Tam Đường, đỉnh Fansipan sừng sững trên dãy Hoàng Liên Sơn; hay lái xe ngang qua thác Bạc ngắm dải lụa mềm mại, xuyên khu rừng Hoàng Liên Sơn hoang sơ, tới đỉnh núi Chu Va như ngọn giáo chĩa thẳng lên trời.
Nếu tiếp tục hành trình trên Quốc lộ 4D, tới điểm giao cắt và rẽ hướng Quốc lộ 32 vốn là con đường chạy dọc theo chân dãy núi Hoàng Liên Sơn sẽ tới huyện Than Uyên. Từ đây nếu rẽ phải và đi theo hướng Quốc lộ 279 khoảng 116km, chúng ta sẽ gặp đèo Pha Đin; còn nếu tiếp tục trên Quốc lộ 32 thì những mảnh ruộng bậc thang đẹp bậc nhất Việt Nam trên con đèo Khau Phạ nổi tiếng thuộc huyện Mù Cang Chải, tỉnh Yên Bái sẽ sớm hiện ra. Phần đỉnh đèo Khau Phạ cao 1.576m là phần nhô ra rộng nhất của chân núi nên có tầm nhìn bao quát toàn bộ thung lũng Cao Phạ với những ruộng bậc thang uốn lượn và bao quanh những ngôi nhà đơn sơ ở bản Lìm Mông, Lìm Thái. Thung lũng này nằm lọt giữa các dãy núi nên không khí lạnh được giữ lại nơi đây. Khi gió đông thổi tới từ hướng thị xã Nghĩa Lộ thì thường xuyên xuất hiện sương mù dày đặc vào vào những thời điểm giao mùa của mùa đông. Mùa thu là thời điểm lý tưởng để chinh phục con đèo này, khi thời tiết khô ráo và cảnh sắc thiên nhiên đẹp nhất trong năm với sắc óng mùa vàng trải khắp thung lũng.
Với chiều dài khoảng 32km, Pha Đin là con đèo kết nối phía tây của tỉnh Sơn La với phía đông của tỉnh Điện Biên. Một bên đèo là vách núi dựng đứng, bên còn lại là vực sâu thăm thẳm, với độ dốc cao nhất lên tới 19%, cùng các khúc cua gấp, khiến cho việc di chuyển qua đây trở thành một trải nghiệm thú vị nhưng không kém phần nguy hiểm. Trong chiến dịch Điện Biên Phủ năm 1954, đèo Pha Đin là tuyến đường trọng yếu để vận chuyển lương thực, vũ khí từ hậu phương lên mặt trận. Đây đã trở thành biểu tượng của ý chí quật cường vượt qua mọi gian khó của quân và dân Việt Nam. Tuy hiểm trở nhưng cảnh sắc nơi đây thi vị với hoa ban, hoa mận, hoa gạo vào mùa xuân, sắc xanh biếc của núi rừng vào mùa hè và sương giăng huyền ảo vào mùa đông.
Tứ đại đỉnh đèo Việt Nam là biểu tượng cho vẻ đẹp hoang sơ, hùng vĩ của núi rừng phía Bắc, cũng như là điểm đến hấp dẫn đối với những người mê khám phá. Với tôi, chinh phục tứ đại đỉnh đèo không chỉ là vượt qua các cung đường thử thách, mà còn là hành trình của cảm xúc, của niềm đam mê hòa mình vào vẻ đẹp bất tận của đất trời quê hương.
Xem thêm bài viết cùng chuyên mục:
