Quảng cáo 
Bài: Ngô Quang Minh
Ảnh: Photo tour Heritage – Thái Nguyên, Phú Đức, Amachau
Chiến khu xưa Việt Bắc là địa danh lịch sử oai hùng trong lòng người dân Việt Nam.
Những tháng ngày không thể nào quên của lịch sử lại về trong miên man câu hát thuở bình yên, trong màu xanh hòa bình tươi thắm, nhắc nhở chúng ta nhớ về bao địa danh, bao con người, bao hy sinh để làm nên một Việt Nam độc lập, tự do, phát triển như hôm nay! Theo dòng chảy thời gian, bên cạnh những tên tuổi biểu trưng cho từng giai đoạn lịch sử như thành Cổ Loa, kinh thành Hoa Lư, thành Đại La – thành Thăng Long – thủ đô Hà Nội, đất nước ta còn có địa danh mang tên độc đáo: “Thủ đô gió ngàn”. Đây chính là chiến khu Việt Bắc, nơi lịch sử đã gửi trao sứ mệnh là “thủ đô” của đất nước trong thời kỳ kháng chiến.
Chiến khu Việt Bắc là liên khu của nhiều tỉnh vùng cao cũ: Cao Bằng, Bắc Kạn, Lạng Sơn, Hà Giang, Tuyên Quang và Thái Nguyên. Với tinh thần lạc quan cách mạng, “Việt Bắc – thủ đô gió ngàn” đã trở thành tên gọi thân thương. Còn cụ Vũ Kỳ (1921-2005), người thư ký tận tụy của chủ tịch Hồ Chí Minh, đã chia sẻ rằng đó là “hình tượng điển hình thôi”. Nổi bật trong lòng chiến khu Việt Bắc phải nhắc tới vai trò của An Toàn Khu (ATK) – vùng bao trùm 3 tỉnh cũ: Tuyên Quang, Bắc Kạn, Thái Nguyên (sau ngày 01/07/2025 thuộc về 2 tỉnh mới: Tuyên Quang và Thái Nguyên). Nơi đây, Chủ tịch Hồ Chí Minh, Trung ương Đảng và Chính phủ đã hạ quyết tâm xây dựng căn cứ địa sớm nhất và lớn nhất trong thời kỳ chuẩn bị Cách mạng tháng Tám 1945 cũng như xuyên suốt kháng chiến chống thực dân Pháp và can thiệp của đế quốc Mỹ (1946 – 1954). Khu vực này được chọn làm ATK vì địa hình hiểm trở, mạng lưới giao thông chủ yếu là đường mòn, vòng ngoài có sông Gâm thuận lợi cho việc di chuyển bằng đường thủy.
Ngược dòng lịch sử, ATK Tân Trào là đầu não, nơi chỉ huy cho Tổng khởi nghĩa Tháng Tám 1945 để giành độc lập dân tộc. Cụm di tích Nà Lừa là một trong những điểm nổi bật của khu di tích, cũng là nơi Chủ tịch Hồ Chí Minh đã sống và làm việc từ cuối tháng 5 đến ngày 22/8/1945. Những cái tên như lán Đồng Minh, lán Nà Lừa, lán Cảnh vệ, lán Điện Đài, và lán họp Hội nghị Cán bộ Toàn quốc của Đảng còn như vang vọng những quyết định lịch sử của đất nước trước bình minh thống nhất non sông. “Mái đình Hồng Thái – cây đa Tân Trào” đã chứng kiến Quốc dân Đại hội được tổ chức vào ngày 16 và 17/08/1945 – được coi là Hội nghị Diên Hồng thứ 2 của đất nước; và cũng chứng kiến lễ xuất quân của mặt trận Việt Minh tiến về Hà Nội mở màn cuộc kháng chiến chống Pháp. Với tổng diện tích tự nhiên trên 560km2 trải dài trên địa bàn 2 huyện Sơn Dương và Yên Sơn của tỉnh Tuyên Quang, trong đó 18 di tích được xếp hạng Di tích Quốc gia, ATK Tân Trào bởi thế, luôn được coi là “bảo tàng cách mạng”, không chỉ là nơi “đỏ” của lịch sử mà còn là nơi “xanh” của giáo dục để trau dồi tinh thần đoàn kết, lòng ái quốc của dân tộc.
Lịch sử lại tiếp tục gọi tên ATK Định Hóa – nơi trọng yếu được chọn đặt đại bản doanh của Trung ương Đảng, Bộ Tổng tham mưu, Bộ Quốc phòng cũng chính là nơi Chủ tịch Hồ Chí Minh cùng các đồng chí lãnh đạo cao nhất của Đảng, Quân đội, Mặt trận Liên Việt (nay là Mặt trận Tổ quốc Việt Nam) sống và làm việc suốt thời kỳ kháng chiến. Đặt chân tới Thái Nguyên, các thế hệ sau vẫn không khỏi bồi hồi khi được tham quan đồi Khau Tý, xóm Khuôn Tát, lán Tỉn Keo, đèo De, núi Hồng – các địa danh lừng lẫy những chiến công. Những mái lá đơn sơ bình yên nhưng ôm chứa trong lòng bao câu chuyện kinh thiên, những quyết định lịch sử liên quan đến vận mệnh toàn dân tộc. Đại tướng Võ Nguyên Giáp từng khẳng định vai trò của Định Hóa: “là ATK tuyệt mật nhằm đảm bảo an toàn và ổn định để các đồng chí lãnh đạo chủ chốt lúc bấy giờ làm việc ít phải di chuyển”. Nơi đây diễn ra nhiều cuộc họp quan trọng bàn phương án tác chiến của nhiều chiến dịch như chiến dịch Đông Xuân, chiến dịch Điện Biên Phủ lừng lẫy 5 châu, chấn động địa cầu. Thái Nguyên còn vinh dự chứng kiến lễ phong quân hàm cho Đại tướng Võ Nguyên Giáp. Bác Hồ đã xúc động tuyên bố “trao cho chú chức vụ Đại tướng để chú điều khiển binh sĩ làm tròn sứ mạng mà quốc dân phó thác cho!”. Võ tướng quân bởi thế coi Thái Nguyên là “quê hương thứ hai” của mình, không chỉ gắn bó với cuộc đời binh nghiệp mà những người con của Đại tướng là Võ Hòa Bình, Võ Hạnh Phúc, và Võ Điện Biên đều sinh ra tại Thái Nguyên.
Từ quảng trường Ba Đình lịch sử tới vùng lõi Thủ đô kháng chiến, sau buổi khai sinh non trẻ cho đến ngày đấu tranh giữ nước bền gan, qua những năm tháng đầy gian lao nhưng dạt dào niềm tin để cùng nhau “giữ vững nền tự do, độc lập”, Tổ quốc luôn ghi nhớ Việt Bắc, ATK cùng Đất và Người nơi đây. Chặng đường 80 năm không quá dài trong ngàn năm lịch sử, nhưng đã trở thành dấu son lớn của toàn dân tộc, là viên gạch nền quan trọng nhất mà thế hệ trước đã đặt xuống để lớp lớp cháu con kế tục, đắp xây quê hương phồn vinh, rạng ngời.
Xem thêm bài viết liên quan:
