Bài RED HÀ PHƯƠNG
Ảnh INTERNET
Những nhà thiết kế (NTK) tiên phong đưa nghệ thuật thị giác vào trang phục như Paul Poiret, Elsa Schiaparelli, cho tới Rei Kawakubo, Martin Margiela, Alexander McQueen đã biến “Haute couture” (thời trang cao cấp) thành nghệ thuật thực thụ.

Người phụ nữ kỳ lạ
Vào năm 1981 ở Paris, một người phụ nữ Nhật Bản làm xôn xao cả kinh đô thời trang danh tiếng. Bà không xuất thân từ nền giáo dục thời trang chính thống nào, chỉ làm đồ dựa theo bản năng và tự học hỏi, mày mò. Những bộ sưu tập (BST) của bà gây sốc vì độ gai góc kỳ lạ ở một người phụ nữ bình thường: phá huỷ kết cấu của quần áo, xoay chuyển và cắt ghép nó thành những tuyên ngôn mạnh mẽ. Đó chính là Rei Kawakubo – NTK đứng sau Comme des Garçons với tinh thần xóa nhòa ranh giới giữa tính nam và nữ trong phục trang.
Thời trang nữ thoát ly khỏi mục đích thực dụng là khiến phái đẹp trở nên hấp dẫn hơn trong mắt đàn ông, nó trở thành tiếng nói độc lập nhằm thể hiện những suy tư cá tính và đầy chiêm nghiệm của họ. BST gây ấn tượng mạnh với giới mộ điệu là Xuân-Hè 1997, khi bà đưa ra sàn diễn những chiếc váy họa tiết kẻ caro gingham gói chặt cơ thể người mẫu, và điểm nhấn là những đụn bông trồi ra một cách ngẫu nhiên. Cả tổng thể chiếc đầm là những điểm lồi lõm kì lạ. Nói nôm na, chúng gợi nhớ tới những chiếc bánh được gói ghém vụng về nhằm biểu đạt thông điệp về người phụ nữ luôn bị soi xét và giới hạn bởi những quy chuẩn, khiến họ luôn sống trong những trạng thái kém tự nhiên và không thoải mái.
Nhà mốt Comme des Garçons không phải là thành viên chính thức nằm trong hiệp hội Haute Couture của Pháp. Thế nhưng, những BST của nhãn hàng luôn được săn đón và mổ xẻ như tuyên ngôn nghệ thuật của Kawakubo qua các thời kỳ. Mỗi món đồ đều mang giá trị sưu tập cao như tác phẩm nghệ thuật đích thực. Năm 2017, bảo tàng Metropolitan New York tri ân sự nghiệp của Rei Kawakubo khi trưng bày những bộ phục trang của bà, và lấy Comme des Garçons làm chủ đề cho buổi tiệc Met Gala. Đó là minh chứng cho tầm quan trọng có tính lịch sử của Kawakubo trong cuộc cách mạng nghệ thuật thời trang.

Những chàng nghệ sĩ
Cũng trong những năm 1980-1990, nước Bỉ là nơi sản sinh ra nhiều NTK có cốt cách nghệ sĩ. Chàng trai trẻ Martin Margiela đã cho ra mắt BST đầu tiên của mình vào năm 1989. Cá tính nổi loạn của ông được khẳng định ngay khi Margiela chọn tổ chức show ở một quán cà phê tại Paris. Ông không thết đãi những vị khách có hình thức hào nhoáng, mà giản dị và có phần xuề xòa. Người mẫu bước ra với hai cánh tay ôm lấy cơ thể, chỉ đeo găng tay và mặc độc chiếc quần trắng được cắt may ngổ ngáo. Trên đôi chân cô là phiên bản đầu tiên của đôi giày “móng ngựa” trứ danh của nhà mốt Maison Margiela.
Một thiết kế nổi bật khác của ông là chiếc áo làm từ nhiều bộ tóc giả sợi polyester màu vàng óng, thách thức người nhìn khi tạo cảm giác ngứa ngáy và rối bời. Đây là trang phục hay tác phẩm nghệ thuật? Đó là cách mà Martin Margiela ghi dấu ấn của mình như một người nghệ sĩ. Các thiết kế thể hiện triết lý thời trang của Martin: lấy những gì tầm thường, vụn vặt nhất của cuộc sống và đưa vào thời trang cao cấp, phá vỡ nhận thức cố hữu về “quần là áo lượt”. Margiela cho thấy quần áo không cần trói buộc con người, biến họ trở thành một chiếc móc treo món hàng được sản xuất hàng loạt và trở nên vô giá trị.

Nếu như Rei Kawakubo là khởi đầu của cuộc hội thoại, Martin Margiela thong thả tiếp lời, thì Alexander McQueen sẽ chen vào khi kịch tính dâng trào. NTK người Anh Alexander McQueen là tài năng trẻ xuất chúng những năm 90. Mỗi BST của McQueen đều là màn trình diễn nghệ thuật sống đặc sắc. Đặc biệt, ông nổi danh với những pha thử thách người mẫu với các phương thức trình diễn lạ lùng. Điển hình là BST La Poupée (Búp bê) năm 1997 được lấy ý tưởng từ chuỗi tác phẩm của nghệ sĩ Hans Bellmar. McQueen đưa tính bị động vào cấu trúc trang phục, để người mẫu phải di chuyển cứng nhắc, khó khăn trong làn nước khi cơ thể họ bị đặt trong những bộ trang phục định hình tư thế. Búp bê là ẩn dụ cho những con người xinh đẹp, nhưng luôn bị đóng khung, luôn chịu sự đặt để của người khác mà không thể nói lên mong muốn của mình.
Dù yêu thích hay ghét bỏ. Bàng hoàng hay say mê. Những ai từng xem các tác phẩm phục trang của Comme des Garçons, Maison Margiela và Alexander McQueen đều bị ấn tượng vì hình thức và thông điệp độc đáo của chúng. Kể từ khi ngành công nghiệp thời trang phát triển và việc sản xuất hàng loạt trở nên phổ biến, Haute Couture nói chung đã vấp phải vô vàn khó khăn vì việc sao chép các mẫu thiết kế trở nên dễ dàng hơn bao giờ hết. Đó là động lực cho các NTK thời trang không ngừng tìm kiếm những cải tiến trong may đo và cá tính trong chủ đề. Giá trị độc bản trong sáng tạo là cốt lõi để gìn giữ nghệ thuật gắn liền với sự phát triển của nhân loại. Suy cho cùng, phục trang có thể xem là tuyên ngôn khảng khái nhất về lối sống của một con người ở thời đại mà nó sinh ra.
Xem thêm bài viết cùng chuyên mục: