Quảng cáo 
Bài: Vân Anh
Ảnh: Internet
Trong kỷ nguyên số, “binge-watching” – thói quen xem liền mạch nhiều tập phim trong một khoảng thời gian ngắn – đã trở thành hình thức giải trí phổ biến. Nhờ sự tiện lợi của các nền tảng xem phim trực tuyến như Netflix, HBO Max, Disney+ cùng kho nội dung khổng lồ, kỹ thuật kể chuyện hấp dẫn và tính năng tự động phát liên tục, nhiều người dễ dàng chìm đắm hàng giờ trước màn hình. Thoạt nhìn, đó dường như là một thú vui vô hại, thậm chí đem lại cảm giác thỏa mãn tức thì. Thế nhưng, đằng sau sự hào hứng ấy lại ẩn chứa những tác động tiêu cực đáng lo ngại đến sức khỏe thể chất, tinh thần và các mối quan hệ xã hội – đặc biệt là nguy cơ khiến chúng ta dần mất kết nối với thế giới thực.
Khi giải trí trở thành hành vi gây nghiện
Ở mức độ vừa phải, việc thưởng thức một series phim yêu thích có thể giúp chúng ta thư giãn, tạm gác lại những lo toan thường nhật. Tuy nhiên, chính sự hấp dẫn đến từ việc được “nuốt trọn” một câu chuyện liền mạch lại tiềm ẩn nguy cơ hình thành thói quen khó dứt. Mỗi tập phim mới, mỗi cú twist bất ngờ như những phần thưởng tức thời kích thích não bộ tiết dopamine – chất dẫn truyền thần kinh tạo cảm giác hưng phấn, hệt như khi chúng ta ăn món ăn ngon hay nhận về một phần quà bất ngờ.
Theo thời gian, não bộ dần quen với chuỗi kích thích này. Mỗi khi kết thúc một series, cảm giác hụt hẫng, trống rỗng dễ khiến người xem lập tức tìm kiếm series khác để lấp đầy. Vòng lặp ấy nếu không được kiểm soát có thể dần tiến gần tới một dạng “nghiện hành vi” – khi công nghệ giải trí bắt đầu kiểm soát thói quen sống thay vì đơn thuần phục vụ nhu cầu thư giãn.
Khi màn hình lấn át cuộc sống: những hệ lụy âm thầm
Việc đắm chìm quá lâu vào thế giới ảo không chỉ lấy đi thời gian quý giá mà còn ảnh hưởng sâu rộng đến đời sống thực. Đầu tiên là sự xói mòn trong các mối quan hệ. Giờ đây, nhiều người dành hàng tiếng trước màn hình thay vì trò chuyện, sẻ chia với gia đình, bạn bè. Những bữa cơm vội, những cuộc trò chuyện thưa thớt dần thay thế cho những buổi tụ họp ấm cúng, gắn bó, khiến khoảng cách giữa con người với nhau ngày càng xa cách.
Về sức khỏe thể chất, thói quen ngồi hàng giờ trước màn hình dễ kéo theo các vấn đề về béo phì, đau lưng, tim mạch, tiểu đường và rối loạn giấc ngủ. Không ít người rơi vào cảnh thiếu ngủ triền miên do mải mê “cày” nốt vài tập trước khi đi ngủ, dẫn đến sự mệt mỏi kéo dài, suy giảm hệ miễn dịch và hiệu suất lao động.
Về tinh thần, sự lệ thuộc vào các câu chuyện hư cấu dễ làm mờ ranh giới giữa thực và ảo. Một số nghiên cứu chỉ ra mối liên hệ giữa binge-watching kéo dài với cảm giác cô đơn, lo âu và các triệu chứng trầm cảm, đặc biệt khi series yêu thích kết thúc để lại khoảng trống trong tâm lý người xem. Khi sự thỏa mãn ngắn hạn lấn át, hiệu suất công việc, học tập cũng theo đó sụt giảm. Nhiều người trì hoãn nhiệm vụ, mất tập trung và dần sa vào lối sống thụ động, thu hẹp cả những sở thích lành mạnh từng giúp họ làm phong phú đời sống tinh thần.
Những tín hiệu cảnh báo khi bạn đã “quá đà”
Thú vui giải trí vô hại sẽ dần biến thành vấn đề nghiêm trọng nếu xuất hiện các dấu hiệu như: thường xuyên cảm thấy tội lỗi vì đã dành quá nhiều thời gian xem phim, bỏ bê công việc và các mối quan hệ xung quanh, hoặc cảm thấy bồn chồn, khó chịu khi không thể tiếp tục “cày phim”. Thậm chí, một số người còn có xu hướng nói dối về thời gian thực sự đã dành cho việc xem phim, hay lấy binge-watching làm cách để trốn tránh cảm xúc tiêu cực và thực tại. Đáng lo ngại hơn, nhiều người dần coi các nhân vật trên màn ảnh như những người bạn thân thuộc, trong khi sự gắn bó với những mối quan hệ đời thực lại phai nhạt dần.
Làm thế nào để giữ cân bằng?
Binge-watching không phải là kẻ thù nếu chúng ta biết kiểm soát. Điều quan trọng là mỗi người cần xây dựng mối quan hệ lành mạnh với công nghệ giải trí. Đặt giới hạn rõ ràng về thời gian xem phim mỗi ngày, mỗi tuần là một bước đơn giản nhưng rất hiệu quả. Tắt tính năng tự động phát (autoplay) giúp tạo ra những “điểm dừng tự nhiên” để chúng ta có cơ hội tự hỏi bản thân: có nên tiếp tục hay nên dừng lại?
Việc lên kế hoạch dành thời gian cho các hoạt động ngoại tuyến như thể thao, đọc sách, trò chuyện với người thân cũng là cách hiệu quả để giảm dần sự phụ thuộc vào màn hình. Không mang thiết bị vào phòng ngủ là một biện pháp thiết thực giúp bảo vệ chất lượng giấc ngủ. Bên cạnh đó, xem phim cùng người thân, bạn bè cũng biến hoạt động giải trí trở thành dịp kết nối, chia sẻ thay vì cô lập bản thân trong thế giới ảo.
Cuối cùng, hãy tập thói quen tự vấn trước khi bắt đầu một series mới: bộ phim này sẽ giúp tôi giải trí tích cực hay chỉ đơn thuần kéo dài thêm những giờ phút tiêu hao vô ích?
Thế giới giải trí kỹ thuật số mở ra vô vàn lựa chọn hấp dẫn, nhưng cũng đặt ra những thử thách mới trong việc gìn giữ sự cân bằng cuộc sống. Việc nhận diện và chủ động kiểm soát thói quen binge-watching không chỉ giúp chúng ta duy trì sức khỏe thể chất, tinh thần mà còn gìn giữ những mối quan hệ và trải nghiệm phong phú vốn làm nên giá trị cuộc sống thực. Đã đến lúc mỗi người cần tỉnh táo hơn, để công nghệ thực sự là người bạn đồng hành hỗ trợ tái tạo năng lượng, chứ không phải thứ âm thầm bào mòn chúng ta mỗi ngày.
Xem thêm bài viết cùng chuyên mục:
