Lễ hội Trùng Cửu diễn ra trong hai ngày, mùng 8 và mùng 9 tháng 9 âm lịch. Ý nghĩa của ngày lễ là để tưởng nhớ công lao khai khẩn và lập làng của ông Lê Văn Mưu (tức ông Trần). Người tham dự lễ gửi gắm ước nguyện bình an, sức khỏe, may mắn cho bản thân, gia đình và xã hội.

Tình người nở hoa trên đảo hoang

Nằm trên sườn đông dãy núi Nứa (vùng đất thuở xưa mọc dày đặc tre nứa) là xã đảo Long Sơn thanh bình. Nơi đây sở hữu phong cảnh hữu tình của núi non, bãi biển và những cánh rừng ngập mặn trùng điệp. Nhưng ít ai biết rằng, thuở xưa, Long Sơn là vùng đất hoang sơ của thú dữ rình rập, muỗi kêu như sáo thổi, đỉa lội tựa bánh canh, rừng sác mọc đan kín như mạng nhện, mặt đất phía dưới tua tủa những rễ cây như gươm và lầy lội thứ đất nhão như bùn.

Mãi cho đến năm 1900, ông Lê Văn Mưu và họ tộc là những lưu dân đầu tiên đặt chân đến Long Sơn. Sau khi tham gia khởi nghĩa kháng chiến chống Pháp thất bại, người đàn ông gốc miền Tây Nam Bộ đã đưa gia đình tìm nơi tản cư. Sau chuyến hải trình dài lênh đênh trên biển, ông quyết định cập bến Long Sơn và bắt tay vào công cuộc khai khẩn hòn đảo hoang vu này.

Trồng lúa, làm rẫy, làm muối, đánh bắt thủy hải sản đã mang đến sinh kế và đồng ra đồng vào cho gia đình ông. Nhận thấy đây là vùng đất lành chim đậu, ông đã kêu gọi người dân khắp các tỉnh miền Tây về đây sinh sống. Cư dân tứ xứ quy tụ về Long Sơn, được ông tận tình chỉ dẫn công việc và cung cấp nơi ăn chốn ở. Quần thể di tích Nhà Lớn được xây cất năm 1910, chính là di sản trường tồn của tấm lòng đạo nghĩa và tình yêu thương con người của ông Trần.

Nhà Lớn Long Sơn: di sản của tính dân tộc và đạo làm người

Quần thể kiến trúc Nhà Lớn rộng hơn hai hecta, sở hữu lối kiến trúc độc đáo giao thoa giữa cấu trúc đình chùa Việt Nam và Nho giáo của Khổng Tử.

Nhà Lớn gồm nhiều khu nhà đảm nhiệm các chức năng riêng biệt. Khu vực thờ tự gồm Nhà Thánh thờ Khổng Tử, Lầu Trời, Lầu Tiên, Lầu Phật. Khu vực nhà ở gồm 5 dãy phố cưu mang dân cư tứ xứ. Khu vực hội họp và sinh hoạt dân làng gọi là Long Sơn hội. Trường học để dạy chữ quốc ngữ cho trẻ nhỏ và người lớn. Ngoài ra, còn nhiều công trình dân dụng như chợ, nhà máy xay gạo, kho chứa thóc, nhà xưởng gỗ, nhà đèn, nhà chứa nước ngọt. Ngày nay, khi đến tham quan Nhà Lớn, du khách còn được chiêm ngưỡng thêm đền thờ ông Trần và nhà bảo tồn ghe sấm – chiếc ghe đã đưa gia đình ông vượt biển.

Không chỉ tạo sinh kế và nơi sinh sống cho dân làng, ông còn nhắc nhở họ phải thương yêu, chan hòa, san sẻ và tương trợ lẫn nhau. Dân làng cảm phục lối sống có tình có nghĩa của ông, suy tôn thành đạo ông Trần, một đạo giáo lấy nhân-lễ-nghĩa-trí-tín làm đầu.