Bài: Buôn K’rông Tuyết Nhung
Ảnh: Ninh Tôn
Trên cung đường uốn lượn quanh co của Quốc lộ 27, cách thành phố Buôn Ma Thuột gần 60 km về phía nam, du khách sẽ bắt gặp hồ nước ngọt tự nhiên không bao giờ cạn gắn liền với câu chuyện huyền thoại về chàng trai tài ba có tên là Y Lắk. Hồ Lắk – Dắk Y Lắk (có nghĩa “nước của chàng Y Lắk” theo tiếng M’Nông) rộng hơn 500 ha. Hồ nước ngọt lớn thứ hai tại Việt Nam này (sau hồ Ba Bể) được bao bọc bởi dãy núi Chư Yang Sin hùng vĩ cùng cánh đồng lúa thuộc các buôn làng của người M’Nông ở huyện Lắk, tỉnh Đắk Lắk.

Đứng ở đỉnh núi Chư Yang Sin hùng vĩ, từ độ cao 2.442m so với mực nước biển, du khách không chỉ bị mê hoặc bởi màu xanh của sự đa dạng hệ sinh thái thực vật, màu vàng của cánh đồng lúa chín, sự độc đáo từ kiến trúc nhà dài của người Ê Đê, M’Nông mà còn bởi sự di chuyển của những chiếc thuyền độc mộc tựa như những chú chim hạc lướt trên mặt hồ Lắk phẳng lặng, bình yên.
Plung – thuyền độc mộc được tạo ra từ gỗ sao có tuổi đời hàng trăm năm- có thân thẳng, chu vi lớn hơn cả 2 vòng ôm của thanh niên là tiêu chí tạo nên độ bền và chiều ngang của nó. Trước khi hạ cây, già làng thường tiến hành nghi lễ xin phép thần rừng. Từ một thân cây rắn chắc với chất gỗ cứng, qua nhiều khâu đục đẽo điêu luyện, tỉ mỉ, các nghệ nhân đã tạo nên kiệt tác nghệ thuật là chiếc thuyền gỗ có độ dài khoảng 5m – 7m, rộng khoảng 50cm và độ dày của thành, đáy từ 3cm-5cm. Không tính thời gian tìm cây trên rừng, thời gian để tạo ra một chiếc plung không chỉ một tuần, hai tuần mà thường cả một, hai mùa trăng hoặc hơn thế.

Một chiếc plung thường chở được 3 người. Trước khi được lướt cùng các chàng trai, cô gái M’Nông trên mặt hồ hay rong ruổi cùng thân chủ trên dòng sông cha Krông Knô cuồn cuộn và dòng sông mẹ Krông Ana hiền hòa, plung được gia đình công nhận và đón rước qua nghi lễ kết nạp và hạ thủy. Trong nghi lễ kết nạp plung, người M’Nông làm nhiều món ăn, khai rượu cần để bố cáo với các thần linh, mời gọi ông bà tổ tiên về phù hộ để cầu mong sự bình an khi đưa thuyền xuống nước.
Plung được các gia đình người M’Nông trân trọng, nâng niu, gìn giữ – trở thành người đồng hành không thể thiếu trong giao thông đường thủy hay đánh bắt thủy sản. Chúng dường như đã trở thành những người bạn thân của cư dân hồ Lắk lúc giăng lưới, khi thả câu trên mặt hồ mỗi sớm mai. Đặc biệt hơn, plung còn được vinh hạnh cùng các già làng đón các bộ cồng chiêng, hay những chiếc chiêng quý, ché rượu cần cổ, nồi đồng thiêng về với gia đình trong mùa lễ hội.

Plung không chỉ thể hiện sự độc đáo của tài nghệ đục đẽo thuyền truyền thống mà còn là tài sản của các gia đình thể hiện quyền lực, sự giàu có. Với cộng đồng, đây là kiệt tác nghệ thuật độc đáo trong hệ thống di sản văn hóa văn thể và phi vật thể của người M’Nông ở lưu vực sông Sêrêpốk.
Hãy một lần đến với hồ Lắk để được nghe những câu chuyện huyền thoại về các vị thần, núi đá voi mẹ và voi cha thiêng liêng. Và, ấn tượng hơn trên hành trình du ngoạn hồ Lắk khi du khách trở thành người lái plung uyển chuyển trên mặt hồ thơ mộng, giữa mây trời, núi nọn hùng vĩ.
Xem thêm bài viết cùng chuyên mục: