Quảng cáo 
Thu Hà
Bánh hỷ là sính lễ quan trọng trong văn hóa cưới hỏi của nhiều dân tộc ở Việt Nam. Đó là đòn bánh tét mộc mạc, tháp bánh gừng kỳ công của người Khmer Nam bộ; bánh đôi của người Tày vùng miền núi phía Bắc, bánh phu thê của người Kinh hay người Hoa Triều Châu với bánh khéo, bánh pía, kẹo đậu phộng.
Bánh phu thê – thức bánh se duyên chồng vợ của người Kinh
Bánh phu thê (tên gọi khác là su sê, xu xê) là món bánh truyền thống trong lễ cưới khắp cả ba miền Việt Nam. Nguyên liệu làm bánh cũng không cầu kỳ, câu nệ, bởi chúng đến từ những đặc sản của ruộng đồng. Nào là gạo nếp dẻo thơm làm ra vỏ bánh, đậu xanh, cơm dừa, đu đủ xanh, đường mía tạo nên hương vị béo bùi ngọt thơm của phần nhân.
Dừng chân ở đất Bắc, nơi làng Đình Bảng (tỉnh Bắc Ninh) – nổi tiếng là “cái nôi” khởi nguồn và gìn giữ nghề làm bánh phu thê suốt từ thời nhà Lý cho đến nay. Xứng danh tên gọi bánh phu thê, khi mà mỗi chi tiết của bánh đều gửi gắm một lời chúc phúc. Mang dáng dấp của hình vuông, bánh là biểu tượng cho sự vững chãi như đất. Vỏ bánh có màu vàng, thể hiện tình yêu đôi lứa mặn nồng và gặp nhiều may mắn trong hôn nhân. Nếp dẻo bọc lấy nhân bên trong, ngụ ý cho sự bảo ban và đùm bọc. Dây lạt hồng buộc hai chiếc bánh thành một đôi, mô phỏng cho sợi dây tơ hồng gắn kết.
Bóc mở lớp lá vẫn còn ấm nóng, người ta thích thú trước lớp vỏ trong suốt như thạch, ánh lên màu vàng ươm của quả dành dành. Sắc màu đại diện cho những điều tốt lành, may mắn, bình an và hạnh phúc viên mãn – đó cũng chính là lời chúc phúc của hai họ dành cho cô dâu chú rể trong đời sống hôn nhân sắp tới.
Ở cố đô Huế, bánh phu thê có hình vuông. Những nghệ nhân đã khéo léo sử dụng lá dừa đan thành hai chiếc hộp hình vuông – chiếc nhỏ hơn gọi là đáy hộp, chiếc lớn hơn gọi là nắp hộp. Khi gắn kết chúng lại với nhau sẽ tạo thành chiếc bánh hoàn chỉnh, cũng giống như sự kết hợp giữa đôi lứa yêu nhau trở thành vợ chồng.
Khác với bánh phu thê miền Bắc, bánh phu thê Huế có màu trắng trong suốt điểm thêm màu trắng sữa của cơm dừa, màu cam vàng của đu đủ xanh là điểm đặc trưng của vỏ bánh nơi đây. Khi thưởng thức, người ăn sẽ cảm nhận vỏ bánh dẻo và dai của bột lọc (làm từ củ khoai mì, củ sắn), chút ngòn ngọt thanh nhã của nhân đậu xanh hấp chín sên đường cát, thoáng mùi thơm lựng của lá dứa, tựa như một khởi đầu nhiều thú vị của câu chuyện tình yêu.
Bánh dày trong lễ cưới của người Tày
Tục lấy bánh dày (bánh giầy) làm sính lễ hỏi cưới của người Tày đã có từ xa xưa. Chú rể muốn cưới được vợ thì cả gia đình nhà trai phải tự tay làm bánh dày theo số lượng yêu cầu của nhà gái. Bánh gói theo một cặp, dùng làm quà biếu cho họ hàng thân thích, khách dự tiệc, bạn bè của cô dâu. Những ngày làm bánh dày chuẩn bị đồ cưới là ngày đông vui và xôm tụ nhất, cả họ kéo sang nhà chú rể cùng làm bánh, chia sẻ niềm vui và chúc phúc cho con cháu.
Nguyên liệu chính để làm bánh dày là gạo nếp. Nếp sau khi được hấp chín sẽ đem đi giã. Độc đáo ở chỗ, người Tày không sử dụng máy móc, mà giã xôi bằng một dụng cụ trông giống chiếc thuyền. Ba người sẽ cầm chày, cùng nhau giã xôi nhịp nhàng, cho đến khi xôi mịn như bột, dẻo và dính. Tiếp đến, người ta sẽ lấy lượng xôi đã giã vừa đủ và vo thành viên tròn, ấn dẹt xuống lá chuối đã cắt sẵn. Chiếc bánh đôi đã hoàn tất, mà không phải trải qua công đoạn làm chín nào nữa.
Bánh tét, bánh gừng trong lễ cưới của người Khmer
Đồng bào Khmer sống ở khu vực Nam bộ có nhiều món bánh đặc sắc. Ngày lễ trọng đại của các cặp đôi sẽ không thể thiếu sự hiện diện của tháp bánh gừng và những đòn bánh tét.
Tên gọi bánh gừng xuất phát từ hình thù của bánh, trông giống những củ gừng vàng ươm. Với sức sống mãnh liệt, sự sinh sôi nảy nở nhiều nhánh, bánh gừng là lời chúc cho tình cảm vợ chồng nồng nàn và con cháu đầy đàn. Nguyên liệu làm bánh gừng là những sản vật dân dã của ruộng đồng: bột nếp, đường và trứng gà. Khối bột được tạo hình thành củ gừng, đem chiên đến khi vàng ruộm, rồi áo qua nước đường để bánh giòn và ngọt ngào hơn. Trong ngày cưới, một cặp tháp bánh gừng tượng trưng cho đôi lứa được đặt trang nghiêm trên bàn thờ gia tiên, vừa để bày tỏ lòng hiếu kính với tổ tiên vừa cầu mong sự chúc phúc từ họ.
Mâm sính lễ đi hỏi vợ của người Khmer không thể thiếu những đòn bánh tét. Nếp dẻo gói lấy nhân đậu ngọt bùi bên trong, giống như nghĩa vợ chồng chở che, đùm bọc lẫn nhau.
Bánh tét của người Khmer có nhiều điểm tương đồng với bánh của người Kinh. Gói bánh bằng lá chuối, nếp dậy vị béo nước cốt dừa, nhân đậu xanh ngọt bùi cùng những dây thịt ba rọi đậm đà. Điểm nhấn khác biệt của bánh tét Khmer là công đoạn làm vỏ bánh và gói bánh. Họ sẽ thắng (nấu) nước cốt dừa cho đến khi những lợn cợn nổi trên bề mặt nước cốt, sau đó đem nếp ngâm trong nước cốt dừa đã thắng. Khi gói bánh, người Khmer không dùng lá chuối bịt lại hai đầu bánh, mà gấp lá ở một đầu bánh lại, dùng bẹ lá chuối nén phần nếp và nhân bên trong cho thật chặt tay, rồi mới bẻ đầu lá chuối còn lại, dùng dây lạc bó xung quanh bánh.
Ngọt ngào bánh kẹo song hỷ của người Hoa Triều Châu
Cộng đồng người Tiều có những tiệm bánh chuyên làm bánh cưới, như tiệm bánh Triệu Minh Hiệp tại TP. Hồ Chí Minh hay tiệm bánh Huỳnh Minh Thành ở miền Tây. Bánh hỷ Triều Châu bao gồm ba loại là bánh pía, bánh khéo, kẹo đậu phộng – kẹo mè dẻo.
Các loại bánh hỷ thường được các tiệm gói trong chiếc hộp màu đỏ hình chữ nhật. Màu đỏ là sắc màu quan trọng và chủ đạo trong đám cưới của người Hoa, vì nó mang ý nghĩa hạnh phúc và may mắn. Họa tiết trên hộp thể hiện sự chúc phúc cho đôi uyên ương, gồm hoa mai – sự may mắn, chữ “Song Hỷ” bằng tiếng Hoa – vui mừng, hoan hỉ, đôi rồng phượng – hòa hợp và viên mãn, đôi chim uyên ương – tình nghĩa thủy chung, hoa mẫu đơn – phú quý và sung túc.
Mỗi dân tộc ở Việt Nam lại có một thức bánh truyền thống riêng, làm nên sự phong phú của bức tranh ẩm thực bánh cưới Việt Nam. Dư vị ngọt ngào, dẻo thơm của lúa nếp ruộng đồng gói ghém trong những dáng dấp tuy khác nhau, nhưng tựu trung đều gửi gắm những điều tốt đẹp nhất đến đôi vợ chồng trong ngày trọng đại.
Xem thêm bài viết liên quan:
