Quảng cáo 
Heritage tổng hợp
Di sản văn hóa không chỉ là những chứng tích của lịch sử mà còn là sợi dây kết nối giữa quá khứ, hiện tại và tương lai. Ở Bắc Ninh, những di sản ấy được trân trọng và gìn giữ, góp phần làm nên bản sắc văn hóa độc đáo của vùng đất Kinh Bắc. Hãy cùng Heritage tìm hiểu về những di sản văn hóa Bắc Ninh đặc sắc.
Khám phá di sản văn hóa Bắc Ninh – Cái nôi của Quan họ và làng nghề truyền thống
(Ảnh: VOV)
1. Bắc Ninh – Miền quê quan họ giàu truyền thống văn hóa
Bắc Ninh là một vùng đất có bề dày lịch sử và văn hóa, nổi tiếng với những làn điệu quan họ đã được UNESCO công nhận là di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Nơi đây cũng là trung tâm Phật giáo lớn của Việt Nam, với nhiều ngôi chùa cổ kính và các loại hình nghệ thuật dân gian đặc sắc.
Bên cạnh đó, Bắc Ninh còn có nhiều di sản văn hóa phi vật thể quốc gia khác như: Lễ hội làng Diềm (thành phố Bắc Ninh), Hội Rước pháo làng Đồng Kỵ (thành phố Từ Sơn), Hát trống quân làng Bùi Xá (thị xã Thuận Thành), và Nghề làm tranh dân gian Đông Hồ. Gần đây nhất, Lễ hội truyền thống Hội Lim cũng đã được ghi danh vào Danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.
Bắc Ninh là một vùng đất có bề dày lịch sử và văn hóa đặc sắc
(Ảnh: Diễn đàn doanh nghiệp)
Về di sản văn hóa vật thể, Bắc Ninh có hàng trăm di tích lịch sử – văn hóa được xếp hạng, trong đó có nhiều di tích quốc gia đặc biệt như Chùa Bút Tháp, Chùa Dâu, Khu lăng mộ và đền thờ các vị vua triều Lý, Chùa Phật Tích,… Những di sản này không chỉ có giá trị to lớn về mặt lịch sử, kiến trúc mà còn là những điểm đến du lịch văn hóa tâm linh hấp dẫn, thu hút đông đảo du khách trong và ngoài nước.
2. Các di tích lịch sử tiêu biểu trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh
Bắc Ninh là một tỉnh có bề dày lịch sử văn hóa với 1.589 di tích lịch sử văn hóa, trong đó có 5 di tích quốc gia đặc biệt. Đây là những di tích kiến trúc nghệ thuật và lịch sử quan trọng phản ánh truyền thống văn hóa lâu đời của vùng đất Kinh Bắc.
Chùa Bút Tháp (Thuận Thành, Bắc Ninh)
- Tên chính thức: Di tích kiến trúc nghệ thuật chùa Bút Tháp
- Năm công nhận: 2013
Chùa Bút Tháp là một trong những ngôi chùa cổ nhất miền Bắc, được xây dựng từ thế kỷ 13 dưới thời Trần. Chùa nổi tiếng với kiến trúc độc đáo, đặc biệt là tháp Bút cao 5 tầng bằng gỗ quý hiếm.
Chùa Bút Tháp ở Bắc Ninh là một trong những ngôi chùa cổ nhất miền Bắc
(Ảnh: Báo Chính phủ)
Đây là biểu tượng của nghệ thuật điêu khắc gỗ và kiến trúc cổ Việt Nam, với hệ thống tượng Phật bằng gỗ tinh xảo. Nơi đây còn lưu giữ nhiều hiện vật quý giá như đại hồng chung, bảo tháp đá và các đạo sắc phong của các triều đại phong kiến.
Chùa Dâu (Thuận Thành, Bắc Ninh)
- Tên chính thức: Di tích kiến trúc nghệ thuật chùa Dâu
- Năm công nhận: 2013
Chùa Dâu được xem là ngôi chùa cổ nhất Việt Nam, có từ thế kỷ 1-2 sau Công nguyên. Đây là nơi các sư Ấn Độ Khương Tăng Hội và Chi Cương truyền bá Phật giáo vào Việt Nam.
Chùa Dâu là một trong số ít ngôi chùa có kiến trúc chữ Đinh
(Ảnh: iVIVU.vn)
Chùa có kiến trúc theo lối chữ Đinh với ba gian thờ chính, nổi bật với hệ thống tượng Phật cổ và các văn bia quý giá. Chùa Dâu không chỉ là di tích tôn giáo mà còn là biểu tượng của việc du nhập Phật giáo vào Việt Nam, có ý nghĩa quan trọng trong lịch sử văn hóa tâm linh dân tộc.
Chùa Phật Tích (Tiên Du, Bắc Ninh)
- Tên chính thức: Di tích lịch sử và kiến trúc nghệ thuật Chùa Phật Tích
- Năm công nhận: 2013
Chùa Phật Tích tọa lạc tại chân núi Phật Tích, được xây dựng từ thời Lý-Trần (thế kỷ 11-13). Chùa nổi tiếng với kiến trúc hài hòa giữa công trình nhân tạo và cảnh quan thiên nhiên.
Chùa Phật Tích là ngôi chùa cổ, được xây dựng từ thời Lý-Trần
(Ảnh: mia.vn)
Điểm đặc biệt của chùa là tượng Phật Di Lặc bằng đá khổng lồ được chạm khắc tinh xảo, cùng với hệ thống tượng La Hán độc đáo. Bên cạnh đó, ngôi chùa này còn lưu giữ nhiều hiện vật quý như chuông đồng cổ và các bản khắc kinh Phật. Cũng chính vì vậy mà nơi, đây trở thành nơi thờ Phật quan trọng và là điểm đến tâm linh của nhiều người dân trên khắp cả nước.
Khu lăng mộ và đền thờ các vị vua triều Lý (làng Đình Bảng, Từ Sơn, Bắc Ninh)
- Tên chính thức: Di tích lịch sử Khu lăng mộ và đền thờ các vị Vua triều Lý
- Năm công nhận: 2013
Khu di tích này bao gồm các lăng mộ và đền thờ các vị vua triều Lý (1009-1225), triều đại đầu tiên đặt đô tại Thăng Long. Đây là quần thể di tích quan trọng ghi dấu lịch sử huy hoàng của một trong những triều đại phong kiến lâu dài nhất Việt Nam.
Khu di tích này ghi dấu lịch sử huy hoàng của một trong những triều đại phong kiến dài nhất Việt Nam
(Ảnh: Sài Gòn Tiếp Thị)
Các lăng mộ được xây dựng theo phong cách kiến trúc cung đình với quy mô hoành tráng, thể hiện quyền uy hoàng gia. Khu di tích không chỉ có giá trị lịch sử mà còn là nơi thờ cúng các vị vua có công lao to lớn trong việc xây dựng và bảo vệ đất nước.
Đình Đình Bảng (Từ Sơn, Bắc Ninh)
- Tên chính thức: Di tích lịch sử và kiến trúc nghệ thuật Đình Đình Bảng
- Năm công nhận: 2024
Đình Đình Bảng được xây dựng vào thế kỷ 18, là một trong những đình làng đẹp nhất miền Bắc. Trải qua gần 300 năm tồn tại, đình vẫn còn bảo lưu nguyên vẹn từ chất liệu, kết cấu đến điêu khắc trang trí.
Đình có kiến trúc theo lối chữ Công với 7 gian, nổi bật với hệ thống cột gỗ lớn và các món đồ thờ cúng quý giá. Đây là nơi thờ thành hoàng làng và tổ chức các hoạt động văn hóa truyền thống của cộng đồng. Đình Đình Bảng thể hiện nét đẹp kiến trúc cổ truyền và đời sống tâm linh của người dân nông thôn Bắc Bộ.
Đình Đình Bảng là ngôi đình cổ, được xây dựng vào thế kỷ 18
(Ảnh: VOV)
Các di tích này không chỉ là những công trình kiến trúc nghệ thuật tuyệt đẹp mà còn là minh chứng sống động cho nền văn minh lâu đời của vùng đất Kinh Bắc, góp phần làm nên bản sắc văn hóa đặc trưng của tỉnh Bắc Ninh.
3. Các di sản văn hóa phi vật thể đặc sắc tại Bắc Ninh
Bắc Ninh, mảnh đất “địa linh nhân kiệt”, tự hào là nơi hội tụ và kết tinh của nhiều giá trị văn hóa đặc sắc, tạo nên một kho tàng di sản văn hóa Bắc Ninh vô cùng phong phú và đa dạng. Nơi đây không chỉ được biết đến với những làn điệu dân ca Quan họ mượt mà, đằm thắm mà còn là nơi lưu giữ nhiều di sản quý giá của dân tộc.
Bắc Ninh tự hào có 4 di sản văn hóa phi vật thể được UNESCO vinh danh, bao gồm:
- Dân ca Quan họ Bắc Ninh: Là hình thức hát đối đáp độc đáo với hơn 400 bài ca và 213 giọng khác nhau, thể hiện sâu sắc tinh thần, triết lý và bản sắc của người dân Kinh Bắc.
- Ca trù Việt Nam: Một loại hình nghệ thuật độc đáo kết hợp giữa hát và nói, được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể cần được bảo vệ khẩn cấp.
- Thực hành Tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt: Một di sản mang đậm giá trị tâm linh và văn hóa của người Việt.
- Nghi lễ và trò chơi kéo co làng Hữu Chấp: Một trò chơi dân gian mang tính cộng đồng cao, thể hiện tinh thần đoàn kết và sức mạnh của người dân.
Dân ca quan họ Bắc Ninh là một trong những di sản văn hóa phi vật thể độc đáo của tỉnh này
(Ảnh: Hoàng thành Thăng Long)
Ngoài ra, tỉnh còn có 8 di sản văn hóa phi vật thể được công nhận cấp quốc gia, bao gồm:
- Lễ hội làng Diềm (thành phố Bắc Ninh)
- Hội Rước pháo làng Đồng Kỵ (thành phố Từ Sơn)
- Hát trống quân làng Bùi Xá (thị xã Thuận Thành)
- Lễ hội Lim
- Nghệ thuật Chèo
- Múa rối nước Đồng Ngư
- Dân ca Soọng cô
- Nghề làm bánh đa nem Thổ Hà
Nghề làm bánh đa nem Thổ Hà là một trong những di sản văn hóa phi vật thể được công nhận cấp quốc gia
(Ảnh: Báo Dân tộc và Phát triển)
Bên cạnh đó, Bắc Ninh còn là nơi diễn ra nhiều lễ hội truyền thống đặc sắc và là “quê hương” của 140 làng nghề truyền thống, trong đó có 5 nghề đã được đưa vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia:
- Nghề làm tranh dân gian Đông Hồ
- Nghề làm gốm Phù Lãng
- Nghề làm tượng
- Nghề đúc đồng Đại Bái
- Nghề làm bánh đa nem Thổ Hà
Với những giá trị văn hóa đặc sắc và đa dạng, di sản văn hóa Bắc Ninh không chỉ là niềm tự hào của người dân Kinh Bắc mà còn là một phần quan trọng trong kho tàng văn hóa của dân tộc Việt Nam.
Là nơi hội tụ những giá trị văn hóa ngàn năm, mảnh đất Kinh Bắc – Bắc Ninh tự hào lưu giữ một kho tàng di sản vật thể và phi vật thể đặc sắc. Heritage mời quý độc giả cùng đến và đắm mình trong không gian văn hóa độc đáo, để cảm nhận trọn vẹn vẻ đẹp và chiều sâu của một vùng đất văn hiến.
Bài viết liên quan:
