Hải BT

Tây Yên Tử không chỉ là chốn linh thiêng gắn liền với các giá trị văn hoá, tâm linh mà còn là môi trường sống của nhiều loài động vật hoang dã quý hiếm. Trong một chuyến phiêu lưu xuyên đêm trong rừng nguyên sinh cùng các nhà nghiên cứu của Vietnamazing, tôi đã có cơ hội khám phá vẻ đẹp diệu kỳ và hiếm có của những loài động vật đang đứng bên bờ vực tuyệt chủng ở rừng Tây Yên Tử.

Ếch cây sần

Chúng tôi bắt đầu hành trình khi trời vừa xẩm tối. Ánh đèn pin rọi sáng lối mòn nhỏ dưới tán cây rậm rạp dọc theo khe suối. Dấu hiệu của cuộc sống hoang dã đã được nghe rõ dần qua âm thanh vang vọng của các loài côn trùng và ếch nhái hòa vào tiếng nước chảy róc rách.

Khác với nhiều lần đi cắm trại thông thường, chuyến soi đêm này của tôi  được thực hiện trong sự im lặng gần như tuyệt đối. Những bước chân, nhịp thở càng nhẹ nhàng bao nhiêu thì cơ hội tiếp cận với động vật hoang dã càng lớn bấy nhiêu. Trong bóng tối của rừng sâu, ánh đèn pin từ nhóm chúng tôi chỉ được phép chiếu sáng vài mét phía trước. Mỗi bước đi là một thử thách bởi các loài động vật hoang dã ban đêm có thể xuất hiện bất cứ lúc nào. Trên con đường đất ẩm ướt, PGS. TS. Nguyễn Thiên Tạo (một chuyên gia về rắn độc hàng đầu Việt Nam) chỉ cho tôi một con rắn lục đang rình mồi, quả là một vẻ đẹp mê hồn đầy chết chóc. Ngoài ra, đám vắt luôn rình rập để bám chặt vào da thịt người khiến chúng tôi phải liên tục kiểm tra tay, chân. Tuy vậy, những thử thách này không làm giảm đi sự hứng thú bởi càng đi sâu, chúng tôi càng khám phá ra nhiều điều kỳ diệu hơn.

Đêm xuống, không khí trở nên tĩnh lặng và lạnh lẽo hơn. Những cư dân của khu rừng bắt đầu điểm danh. Cá cóc sần (Tylototriton vietnamensis)  hay còn gọi là Sa giông sần gây chú ý đặc biệt. Đây là loài lưỡng cư (tương tự như ếch nhái) quý hiếm với bề ngoài sần sùi, cơ thể có màu đen nhám với rìa đuôi và các ngón mang vàng tươi đến đỏ cam độc đáo. Giáo sư Thomas Ziegler, chuyên gia đến từ vườn thú Cologne (Đức) cho biết: vẻ ngoài “độc lạ” nhưng tính cách hết sức dễ thương nên chúng thường xuyên bị săn bắt và buôn bán xuyên biên giới, khiến cho số lượng cá thể ngày càng suy giảm, đến mức bị đe dọa tuyệt chủng.

Cá cóc Việt Nam

Ven bờ suối dọc đường đi, những loài Ếch rêu (Theloderma) giấu mình hoàn hảo vào môi trường rêu phong. Loài này không chỉ là biểu tượng cho sự đa dạng sinh học mà còn là minh chứng cho khả năng tiến hóa kỳ diệu của các loài sinh vật. Việt Nam là nơi cư trú của nhiều loài Ếch rêu với số lượng lớn hơn bất kỳ quốc gia nào khác. Có tới 24/28 loài, trong đó có 17 loài được phát hiện lần đầu và công bố ở Việt Nam.

Đang mải miết chụp ảnh những chú Ếch rêu, thì từ đằng sau, PGS Tạo ghì lấy vai tôi, bấm mạnh và ra dấu đứng yên. Ngay cành cây trên đầu tôi, một trong khoảng 300 cá thể cuối cùng của loài Thằn lằn cá sấu Việt Nam (Shinisaurus crocodilurus vietnamensis) đang săn mồi. Đây là loài bò sát tiến hoá từ hơn 100 triệu năm trước với hình thù và lớp vảy gai góc giống cá sấu nhỏ, nhưng màu sắc sặc sỡ hơn nhiều. Các chuyên gia nhẹ nhàng bắt lấy chú Thằn lằn cá sấu rồi khéo léo và tỉ mỉ dùng xi lanh gắn chip theo dõi dưới da, sau đó nhẹ nhàng thả về môi trường tự nhiên. Việc gắn chip giúp các nhà nghiên cứu xác định được từng cá thể, theo dõi được di chuyển và thói quen của chúng, từ đó tìm ra nhiều biện pháp bảo tồn hiệu quả hơn.

Nơi ẩn mình hoàn hảo của các loài Ếch cây sần

Chúng tôi tiếp tục đi xuyên rừng và phát hiện được thêm 2 cá thể Thằn lằn cá sấu nữa. 4 giờ sáng, kết thúc hành trình, cả đoàn ngồi lại bên nhau, xì xụp bát mì tôm bên chiếc bếp dầu leo lắt. Tôi tự mình “ngấm” được cảm giác của những nhà nghiên cứu, yêu và đắm mình vào thiên nhiên hoang sơ, không một chút sợ sệt.

Qua mỗi bước chân, tôi nhận ra rằng vẻ đẹp hoang dã của Việt Nam không chỉ nằm ở cảnh quan thiên nhiên mà còn trong từng sinh vật độc đáo. Tuy nhiên, dưới sức ép của biến đổi khí hậu và sự tàn phá của con người, các loài động vật này đang đối diện với nguy cơ tuyệt chủng. Những gì được chứng kiến không chỉ là câu chuyện trải nghiệm, mà còn là lời nhắc nhở về trách nhiệm của chúng ta trong việc bảo vệ và duy trì sự đa dạng sinh học, giữ gìn món quà vô giá của thiên nhiên để công bằng với thế hệ mai sau​.

Chiến dịch “Vietnamazing” nhằm nêu bật Việt Nam như một điểm nóng độc đáo về đa dạng sinh học. Mục tiêu của chiến dịch là kết nối các quy trình lập kế hoạch bảo tồn, từ bảo tồn tại chỗ (in situ) và bảo tồn thông qua nuôi giữ tại các vườn thú (ex-situ), cho đến các nỗ lực phục hồi môi trường sống, nghiên cứu khoa học, giáo dục về bảo tồn, gây quỹ, và nâng cao nhận thức cộng đồng. Thông qua cách tiếp cận này, chiến dịch sẽ nâng cao nhận thức về các loài đang bị đe dọa tại Việt Nam và nỗ lực bảo vệ chúng cùng môi trường sống trong dài hạn.