Quảng cáo 
Ở miền Tây có câu nói: “Tháng 7 nước nhảy khỏi bờ”
Vào tháng 7 âm lịch hằng năm, dòng nước từ sông mẹ Mekong đổ về vùng Đồng bằng sông Cửu Long. Nước về mang theo phù sa bồi đắp ruộng đồng, tôm cá đầy ắp như “lộc trời” dành cho những người mưu sinh theo con nước. Thời điểm này được gọi là mùa nước nổi hay nước tràn bờ. Vào mùa này, mưa rả rích suốt đêm ngày, gió rít bên tai mát lạnh khoan khoái, tiếng nước cứ vỗ lách tách vào mạn thuyền, vách nhà. Mực nước cũng mỗi ngày một dâng cao, ban đầu chỉ ướt mấy gốc rạ, dần lấp đầy ruộng đồng, vườn tược, ao hồ, sau cùng là tràn bờ, phủ lên không gian xung quanh màu nước phù sa đậm đà.
Ở những miền khác, thấy cảnh nước lụt nước lội là thấy ám ảnh. Còn riêng ở miền Tây, năm nào đến tháng mà nước chưa về, người ta lại đứng ngồi không yên. Bởi ruộng đồng thì cần phù sa và kế sinh nhai của bà con cũng trông chờ vào con nước. Mùa nước nổi là mùa tất bật vô cùng. Đi ngang mấy xóm nhà, là nghe tiếng nói cười của những người vá lưới. Chèo xuồng hay chạy vỏ lãi trên đồng, là thấy cảnh người người nô nức hái bông súng, điên điển. Đặc biệt nhất, là chợ cá đồng mùa nước nổi họp ở những khúc sông vào sáng sớm. Những chiếc ghe giăng câu, đặt dớn từ khuya giờ đã đầy ắp đủ loại cá như cá linh, cá mè vinh, cá trê, cá lóc, cá trèn răng, cá trèn bầu, cá kết bạc, cá chạch cơm, chạch lấu, cá chốt, cá heo… tập trung cân ký, bán lại cho ghe của các thương lái. Xung quanh còn có đội ngũ ghe bán đồ ăn sáng. Chiếc ghe của chị Bảy chở nồi bún nước lèo cá lóc nghi ngút khói, khách gọi là có ngay tô bún ngon lành của thịt cá vàng ươm, đủ thứ loại rau ghém ngon lành, mà giá cả lại bình dân. Hay chiếc ghe của cô Chín bán hủ tiếu xương dai dai, ngọt thịt. Ai muốn làm ly cà phê sữa, cà phê đá cho tỉnh người thì ghé qua ghe của dì Sáu kế bên. Chợ cá nổi trên đồng nước không chỉ xôm tụ chuyện mua bán, mà còn là rôm rả chuyện trò, hỏi han của những con người cùng nhau mưu sinh trên sông nước.
Đâu chỉ có tôm cá nặng lưới, mùa nước nổi còn dành tặng cho người miền Tây những món rau ngon lành.
Bông điên điển – “mai vàng” của mùa nước nổi
Cây điên điển còn gọi là điền thanh hay muồng rút. Đây là loài cây có sức sống mãnh liệt và chỉ ra hoa vào mùa nước nổi. Người miền Tây quen gọi là điên điển đồng. Cách gọi này để phân biệt với điên điển Thái cho hoa quanh năm nhưng hương vị thua xa điên điển đồng.
Vị nhẫn đắng, giòn nhẹ, nhai kỹ thấy hậu ngọt thanh, bùi bùi là hương vị đặc trưng của điên điển đồng. Vậy nên, tranh thủ mùa nước nổi có bông điên điển, người nội trợ chế biến thành nhiều món ngon.
Điên điển xào tỏi, thêm mớ tép đồng nhỏ con, ngọt thịt ăn với cơm trắng hoặc làm mồi nhậu. Điên điển nấu canh chua cá linh non đầu mùa, thêm mấy trái me già chua thanh. Điên điển trộn thêm bắp chuối bào và mấy loại rau dại, nhúng ngập trong chảo mắm cá sặc kho đậm đà, vừa ngon vừa đã cổ họng. Cuối tuần, gia đình quây quần sum họp, lại rủ nhau xay bột, hái điên điển làm nhân đổ bánh xèo. Còn một món nữa từ điên điển, chỉ có người dân quê mới rành ăn là món dưa chua điên điển. Đó là hỗn hợp rau gồm bông điên điển, củ cà rốt bào sợi, giá đỗ ngâm trong nước muối loãng, cho lên men vài ngày, rồi vớt ra chấm với nước cá rô đồng kho sền sệt hay chảo thịt kho, tôm kho là ngon hết ý.
Bông súng ma và hẹ nước
Sản vật rau quê mùa nước nổi còn có bông súng ma và hẹ nước. Bông súng thì không lạ gì, vì nó được trồng quanh năm trong ao hồ. Cọng bông súng ao thì ngắn và mập, bên trong nhiều sình bùn, ăn giòn nhưng không ngọt. Còn bông súng ma là loại mọc tự nhiên, thân mảnh khảnh, bên trong trắng trẻo, có độ giòn xốp và ngọt. Sở dĩ gọi là bông súng ma vì hoa của nó chỉ nở vào lúc nửa đêm, những bông hoa có màu trắng và tím rất đẹp.
Bông súng ma mùa nước nổi có cọng dài hơn 2 mét. Người ta thường hái bông súng về chế biến thành nhiều món ăn ngon. Gỏi bông súng tôm thịt vừa giòn vừa thấm gia vị mặn, ngọt, chua cay. Canh chua bông súng cá rô đồng cho những bữa cơm chiều nhiều gió. Hay bông súng không thể thiếu trong rổ rau ghém để chấm mắm kho hay nhúng ngập trong tô bún mắm.
Hẹ nước thì đặc biệt hơn, quanh năm chỉ xuất hiện vào mùa nước nổi. Thân hẹ nước mềm rũ, xốp xốp, phần gốc cắm xuống nước có màu trắng, phần lá có màu xanh thẫm. Lá hẹ nước có vị ngọt thanh mát rượi. Hẹ nước chủ yếu được ăn như rau sống. Bà con miền Tây thường để nguyên cọng hẹ, rồi quấn quanh đầu đũa, chấm ngập trong nước cá đồng kho lạt để cái mặn mà, ngọt ngào, cay nồng thấm hết vào lá hẹ.
Bồn bồn – rau đặc sản miền Tây
Bồn bồn là loại rau dễ tìm thấy ở miền Tây. Nó được trồng nhiều ở vùng nước lợ hay đất trũng phèn của một số tỉnh, mà nhiều nhất là ở Cà Mau.
Ban đầu, bồn bồn là “vị khách không mời mà đến”, mọc hoang dày đặc trong các đầm nước. Tuy nhiên, khi người dân nhổ lên, tước bỏ phần lá bọc ngoài thì lộ ra phần lõi trắng muốt, ăn vào ngọt ngon. Nên họ gọi là củ hũ bồn bồn, ý chỉ phần lõi non nhất của cây. Hiện tại, bồn bồn là loại cây trồng mang lại thu nhập tốt cho bà con miệt Cà Mau.
Không chỉ đóng góp về mặt kinh tế, bồn bồn còn góp vị trong ẩm thực miền sông nước. Nổi tiếng nhất, có lẽ là bồn bồn muối chua có vị mặn ngọt, chua nhẹ. Bồn bồn muối chua đem chấm với nước cá kho, ăn với cơm nóng là ngon nhất. Hay vắt ráo bồn bồn cho ráo nước rồi kho chung với miếng thịt, miếng cá làm dậy vị và đậm đà cho món kho. Hôm nào, nhà nấu canh chua mà hết rau thì bồn bồn muối chua là sự thay thế tuyệt vời. Bồn bồn trộn gỏi với ít tép đồng xào, thêm chút gia vị, tỏi ớt giã nhuyễn là mồi bén hao bia của mấy chú mấy anh sau một ngày lưới cá vất vả.
Mùa nước nổi ở miền Tây chỉ kéo dài đến tháng 10 âm lịch. Nếu có dịp, hãy ghé miền Tây chơi để thấy cảnh chợ cá đồng tấp nập sáng sớm, nghe thanh âm hiền hòa mùa nước về, và cảm nhận vị ngon dân dã của canh chua bông điên điển, gỏi bồn bồn tép đồng hay nồi mắm kho đậm đà tình quê.
Xem thêm bài viết liên quan:
