Bài: Minh Yilka
Ảnh: Đào Cảnh, Thuận Bùi
Xã Bắc Sơn được thành lập từ ngày 01/07/2025 trên cơ sở sáp nhập xã Bắc Quỳnh, xã Long Đống và thị trấn Bắc Sơn, huyện Bắc Sơn (cũ). Từ đây, đánh dấu bước chuyển mình quan trọng của vùng miền núi phía tây tỉnh Lạng Sơn, nhưng vai trò về vị trí địa lý cùng vẻ đẹp văn hóa nức tiếng bấy lâu nay của mảnh đất này vẫn độc đáo, nổi bật nhất là giữa khúc giao mùa tiễn hạ đón thu. Tọa lạc trong một lòng chảo bao bọc bởi những dãy núi đá vôi trùng điệp, cánh cung Bắc Sơn trở thành nơi giao thoa giữa 2 vùng đặc trưng: văn hóa trung du Đông Bắc và văn hóa núi rừng Việt Bắc. Không chỉ sở hữu cảnh quan thiên nhiên tuyệt đẹp, nơi đây còn gắn liền với nhiều dấu mốc lịch sử của dân tộc và cũng là nơi sinh sống lâu đời của các dân tộc thiểu số, trong đó chủ yếu là dân tộc Tày.

Điểm nhấn của địa hình vùng đất này chính là thung lũng với dải núi uốn lượn nối tiếp nhau như bức tường thành tự nhiên khổng lồ ôm lấy hàng trăm hecta ruộng lúa và cánh đồng xanh mướt dưới chân. Vựa lúa phì nhiêu lại được chia thành các ô nhỏ vuông vức nhờ hệ thống kênh mương thủy lợi. Nhìn từ trên cao, cánh đồng Bắc Sơn như bức tranh phong cảnh sống động. Nơi đây sắc xanh của núi rừng pha cùng màu vàng óng của lúa chín, lại xen lẫn những mái nhà sàn nâu trầm. Từ đỉnh núi Nà Lay cao hơn 600m so với mực nước biển, có thể chiêm ngưỡng toàn cảnh thung lũng trong buổi sớm mai hay lúc chiều tà – khi những làn sương mỏng giăng phủ, ánh nắng lấp lánh xuyên tầng mây. Do được bao quanh bởi núi non, Bắc Sơn có khí hậu tương đối ôn hòa và mát mẻ hơn so với các khu vực đồng bằng khác. Đặc biệt, những buổi sáng sớm mùa hè, sương mù lãng đãng bao phủ cả thung lũng tạo nên không gian huyền ảo, thích hợp để thưởng ngoạn, săn mây và chụp ảnh.
Du lịch Bắc Sơn có thể thực hiện quanh năm, tuy nhiên có 2 thời điểm được đánh giá là đẹp nhất và đều gắn với vụ mùa và vụ chiêm. Khác với một số khu vực thuộc đồng bằng Bắc Bộ thường thu hoạch lúa vào tháng 5 và tháng 10, lúa Bắc Sơn chín muộn hơn chút, độ tháng 7 và cuối tháng 10, đầu tháng 11. Khi ấy cả thung lũng như thay áo mới. Hương lúa thoang thoảng trong gió, dòng sông Thương uốn lượn như dải lụa mềm. Trong ngày gặt, những con đường trong Làng văn hóa du lịch cộng đồng Quỳnh Sơn lại thêm hồ hởi, rộn rã. Với hơn 400 nóc nhà gia đình người Tày, Nùng sinh sống qua nhiều thế hệ, lại có đại đa số mang chung họ Dương, Quỳnh Sơn trở thành điểm nhấn khó quên về văn hóa bản xứ. Ở đây, bà con vẫn gìn giữ những nếp sinh hoạt văn hóa truyền thống như lễ hội Lồng Tồng (xuống đồng) đầu xuân, các làn điệu then hay các nghi lễ đậm triết lý nhân văn và giàu chiều sâu tâm tưởng.

Và không thể không nhắc tới Bắc Sơn với tư cách là vùng đất gắn liền với nhiều sự kiện hào hùng trong thời kỳ cách mạng cận hiện đại. Những ngày cuối tháng 9 năm 1940, cuộc khởi nghĩa vũ trang chống thực dân Pháp và phát xít Nhật đầu tiên do Đảng ta lãnh đạo đã bùng nổ chính tại Bắc Sơn (27/09 – 28/10/1940). Phát súng mở đầu cao trào ấy đánh dấu giai đoạn đổi thay bước ngoặt trong hình thức đấu tranh của cách mạng Việt Nam. Việc thành lập đội du kích Bắc Sơn đã góp phần thúc đẩy sự ra đời và trưởng thành của các Đội Cứu quốc quân. Cũng chính khởi nghĩa Bắc Sơn tuy tự phát ngắn ngủi nhưng đặt dấu mốc tiền thân cho quá trình hình thành và phát triển các căn cứ địa cách mạng, ban đầu từ vùng Bắc Sơn – Võ Nhai, sau mở rộng thành chiến khu Cao – Bắc – Lạng và khu Giải phóng Việt Bắc. Trải qua 85 năm tự hào ấy, hôm nay khu di tích khởi nghĩa Bắc Sơn đã có 12 điểm được công nhận là Di tích lịch sử Quốc gia. Những cái tên như Đồn Mỏ Nhài, đình Nông Lục, trường Vũ Lăng, núi Sa Khao, đèo Tam Canh… trở thành di sản quý báu của xã Bắc Sơn nói riêng và toàn tỉnh Lạng Sơn nói chung.

Không ồn ào náo nhiệt, đến với Bắc Sơn không chỉ để tìm về với thiên nhiên trong lành và hùng vĩ mà còn là hành trình khám phá văn hóa, lịch sử và con người miền sơn cước. Vẻ đẹp nguyên sơ của núi non, sự nồng hậu của người bản địa cùng những giá trị truyền thống chính là lý do khiến Bắc Sơn ngày càng hấp dẫn du khách.
Xem thêm bài viết liên quan: