Bài: Anh Nguyễn
Ảnh Quang Ngọc
Xuất khẩu thủy sản của Việt Nam đang đứng thứ 3 thế giới với kim ngạch hàng năm từ 9 đến 11 tỷ USD.
Dù truyền thông và nhiều sự chú ý được đổ dồn vào những quán quân xuất khẩu nông nghiệp mới như sầu riêng, chuối hay hồ tiêu thì thủy sản vẫn có một chỗ đứng đặc biệt với khoảng 16% tổng kim ngạch xuất khẩu của toàn ngành nông nghiệp. Đóng góp lớn của thủy sản vào kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam vốn đã ghi dấu từ hàng chục năm, nhưng đặc biệt đáng chú ý trong những năm gần đây.

Vững chân top đầu
Việt Nam hiện đang đứng thứ 3 trong danh sách các quốc gia xuất khẩu thủy sản lớn trên thế giới, chỉ sau Trung Quốc và Na Uy, với kim ngạch xuất khẩu hàng năm từ 9 – 11 tỷ USD.
Báo cáo “Phát triển ngành thuỷ sản Việt Nam” của Cục Thủy sản và Kiểm ngư cho biết, sản xuất thủy sản năm 2024 đạt 9,6 triệu tấn, tăng 2% so với năm 2023 (9,3 triệu tấn) và tăng 14% so với năm 2019 (8,42 triệu tấn). Trong đó, sản lượng khai thác thủy sản đạt 3,85 triệu tấn, tăng 0,6% so với năm 2023 (3,81 triệu tấn), còn sản lượng nuôi trồng thủy sản đạt 5,75 triệu tấn, tăng 4,0% so với năm 2023 (5,54 triệu tấn).
Bên cạnh sản lượng khai thác, giá trị ngành thủy sản đang có xu hướng tăng dần theo từng năm. Năm 2020, giá trị ngành này tăng 3,3%, trong khi mức tăng của hai năm 2022 và 2023 lần lượt là 3,3% và 3,71%.
Tính riêng năm 2024, xuất khẩu thủy sản mang về cho Việt Nam trên 10 tỷ USD, tăng 12% so với năm 2023. Trên bình diện toàn ngành nông nghiệp, thủy sản trong năm 2024 đã đóng góp đến 23,6% trong GDP ngành nông nghiệp và có kim ngạch xuất khẩu chiếm 16% trong con số xuất khẩu kỷ lục của ngành nông nghiệp là 62,5 tỷ USD.
Với những con số ấn tượng đó, thủy sản đã khẳng định được chỗ đứng trong top đầu sản phẩm xuất khẩu, không chỉ của ngành nông nghiệp mà còn của cả quốc gia.

Tôm, cá tra tiếp tục là điểm sáng
Trong các mặt hàng chủ lực của ngành thủy sản, tôm và cá tra tiếp tục là điểm sáng, là mặt hàng xuất khẩu tỷ USD, kéo theo sự tăng trưởng toàn ngành.
Cụ thể, xuất khẩu tôm đạt 3,9 tỷ USD (chiếm 38%, tăng 14% so với năm 2023). Các thị trường lớn như Mỹ, EU, Nhật Bản và Trung Quốc vẫn là điểm đến đầy tiềm năng của mặt hàng tôm Việt Nam.
Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP) cho biết, tính riêng trong tháng 11/2024, xuất khẩu tôm sang Trung Quốc và Hong Kong (Trung Quốc) duy trì tốc độ tăng trưởng 2 con số. Xuất khẩu sang Nhật Bản, Mỹ, Hàn Quốc cũng ghi nhận tăng trưởng.
Bên cạnh tôm, cá tra cũng góp phần lớn vào tăng trưởng xuất khẩu. Năm 2024, kim ngạch xuất khẩu cá tra đạt 2 tỷ USD, tăng 8,9% so với năm 2023. Đáng chú ý, tổng giá trị cá tra Việt Nam xuất khẩu sang Trung Quốc đạt hơn 580 triệu USD trong năm 2024. Còn đối với thị trường Mỹ, năm 2024, quốc gia này đã chi đến 345 triệu USD thu mua các sản phẩm cá tra Việt Nam, tăng 27% so với cùng kỳ.

Với những kết quả khả quan đó, ngành thủy sản được kỳ vọng sẽ tiếp tục tăng trưởng tốt trong năm 2025, có thể đạt mức kim ngạch xuất khẩu 10,5 tỷ USD.
Ngoài tôm và cá tra, VASEP nhận định các nhóm sản phẩm khác như mực và bạch tuộc, nhuyễn thể có vỏ và cua ghẹ đều cho thấy tiềm năng lớn. Đặc biệt, nhuyễn thể có vỏ và cua ghẹ ghi nhận mức tăng trưởng vượt bậc, nhờ nhu cầu tăng mạnh từ thị trường Trung Quốc.
Nhiều lợi thế để tiếp tục tăng trưởng mạnh
Kỳ vọng tăng trưởng của ngành thủy sản Việt Nam bắt nguồn từ rất nhiều lợi thế đang có. Việt Nam có đường bờ biển dài, hệ thống sông hồ đa dạng…, nằm sát cạnh Trung Quốc, một thị trường mà không sản phẩm nông nghiệp nào dám bỏ qua.
Hơn nữa, trong nhiều năm qua, công nghiệp chế biến thủy sản đã có nhiều bước tiến tích cực: các doanh nghiệp đã đầu tư mạnh vào công nghệ, đa dạng hóa sản phẩm để tăng sức cạnh tranh. Từ đó đã xuất hiện những sản phẩm chế biến sâu, có giá trị gia tăng cao, được thị trường đặc biệt ưa chuộng như cá tra tẩm bột, mực chế biến, hay bạch tuộc đông lạnh. Các mặt hàng này đều ghi nhận mức tăng trưởng mạnh, phản ánh xu hướng đáp ứng tốt các nhu cầu tiêu dùng tiện lợi và cao cấp tại các thị trường lớn.
Đồng thời, số doanh nghiệp đạt yêu cầu về vệ sinh an toàn thực phẩm xuất khẩu thủy sản vào những thị trường khó tính như EU, Mỹ, Hàn Quốc, Brazil, Australia… ngày càng tăng.

Đây cũng là một trong những yếu tố giúp nâng cao giá trị và kim ngạch xuất khẩu thủy sản của Việt Nam.
Bên cạnh đó, việc mở rộng quy mô nuôi trồng thủy sản cả về số lượng lẫn diện tích cũng đã tạo ra nguồn nguyên liệu đủ lớn để đẩy mạnh sản xuất và xuất khẩu. Diện tích nuôi trồng thủy sản trong những năm qua luôn duy trì ở mức trên 1 triệu ha.
Hơn nữa, Việt Nam ngày càng có kinh nghiệm khai thác tối đa cơ hội từ các Hiệp định thương mại tự do (FTA), triển khai được nhiều giải pháp đáp ứng yêu cầu của các thị trường khó tính như hệ thống truy xuất nguồn gốc điện tử (eCDT). Hiện Việt Nam đã ký kết 16 FTA và đang đàm phán 3 FTA khác. Theo VASEP, những hiệp định thế hệ mới, đặc biệt là Hiệp định EVFTA (với EU) và CPTPP, sẽ giúp giảm thuế xuất khẩu, tăng khả năng tiếp cận thị trường, nâng cao sức cạnh tranh cho thủy sản Việt Nam.
Trong bối cảnh thế giới nhiều bất định, xuất khẩu thủy sản Việt Nam đang cho thấy sức sống mạnh mẽ và linh hoạt. Dù phải đối mặt với nhiều thách thức như biến đổi khí hậu, cạnh tranh gia tăng, các chính sách bảo hộ thị trường và các rào cản kỹ thuật, xuất khẩu thủy sản Việt Nam dự kiến vẫn sẽ có một năm 2025 tăng trưởng ấn tượng.
Xem thêm bài viết liên quan: