Huỳnh Phương
Nằm ở hạ nguồn sông Hậu, tỉnh Sóc Trăng (nay thuộc Thành phố Cần Thơ) là nơi cộng cư của 3 dân tộc Kinh, Hoa và Khmer. Cũng như người Kinh và người Hoa, người Khmer luôn giữ gìn bản sắc văn hóa với các phong tục truyền thống, trong đó có lễ dâng y Kathina (còn gọi lễ dâng y cà sa).

Sóc Trăng (thuộc Thành phố Cần Thơ) hiện có hơn 90 chùa Phật giáo Nam tông Khmer. Với đồng bào Khmer, chùa vừa là trung tâm sinh hoạt tôn giáo, vừa là nơi diễn ra các hoạt động văn hóa tinh thần của cộng đồng. Do đó, hàng năm, trong khoảng thời gian từ ngày 15/9 đến 15/10 âm lịch, đồng bào dân tộc Khmer lại háo hức tổ chức lễ dâng y tại các ngôi chùa ở địa phương. Các trụ trì chùa sẽ tổ chức họp, ấn định ngày dâng y cụ thể rồi thông báo cho địa phương, gia đình Phật tử trong khóm, ấp. Tùy theo mỗi địa phương cũng như điều kiện thực tế, đời sống kinh tế của người dân mà nhà chùa tổ chức lễ hội dâng y với quy mô lớn hay nhỏ.
Nghi lễ dâng y tựu chung là sự thể hiện thiện tâm của các gia đình khi làm phước, cúng dường vật phẩm đến với ngôi chùa Khmer. Bên cạnh đó, người dân còn thể hiện mong muốn nguyện cầu cho khóm, ấp yên ấm, gia đình bình an, cộng đồng đoàn kết.
Thông thường lễ dâng y diễn ra trong 02 ngày. Ngày thứ nhất, tổ chức tại tư gia, các sư đọc kinh cầu nguyện để cầu phúc cho gia đình. Sau đó, các gia đình tổ chức cho đoàn Phật tử đi quyên góp tịnh tài gồm bông bạc (cây bông hoa có kèm theo tiền, gọi là cây tiền hoặc cây lá vàng, lá bạc) để mua các vật dụng dâng đến nhà chùa. Các vật phẩm khá đa dạng, ngoài áo cà sa – vật phẩm truyền thống và quan trọng nhất – còn có bình bát, vật dụng sinh hoạt như tủ, giường, vở, bút, thuốc men và thực phẩm nhằm thể hiện lòng tri ân và chia sẻ khó khăn với người xuất gia.

Ngày thứ 2 của lễ, khi đến chùa, đoàn dâng y đi vòng quanh chánh điện 3 vòng, như một cách bày tỏ lòng thành kính trước khi dâng áo cà sa lên chư tăng. Bên trong là những bậc cao niên trong họ tộc, được vinh dự làm đại diện cho chùa khi đón và tiếp Phật tử, du khách. Các Phật tử chuẩn bị lễ vật rất trang trọng, dâng lễ đặt lên đầu để tỏ lòng thành kính đối với Tam bảo (Phật, Pháp, Tăng). Quá trình làm lễ, nghi thức chính là dâng y diễn ra tại chánh điện trong không khí trang nghiêm, với các nghi thức như quy y Tam bảo, thuyết pháp, tụng kinh cầu an, chúc phúc, hồi hướng.
Trong lễ dâng y, một số gia đình còn kết hợp các tiết mục múa trống Sa dăm, múa Chằn hay nhảy khỉ ngựa. Điểm nhấn là múa Chằn được các thanh niên tham gia dùng mũ, mặt nạ, trang phục truyền thống để biểu diễn, hiện diện ở chùa với ý nghĩa đã cải tà quy chính đồng thời nhắc nhở tín đồ luôn làm điều phước thiện. Bên ngoài cổng chính, không thể thiếu nghi thức các thiếu nữ Khmer xúng xính, rạng rỡ trong trang phục truyền thống xếp hàng hai bên lối đi đón các đoàn đến dâng y. Nếu may mắn, du khách có thể bắt gặp lễ dâng y ở các chùa Khmer ở vùng quê, có thể quan sát cảnh tượng các gia đình dâng y xếp hàng dài trên những tuyến đường, tạo nên khung cảnh trang nghiêm nhưng không kém phần rộn ràng.

Lễ dâng y Kathina được tổ chức sau 3 tháng an cư kiết hạ (thời gian tăng ni dành trọn cho tu học từ rằm tháng 4 đến rằm tháng 7 âm lịch) và trước ngày tổ chức hội đua ghe Ngo. Phong tục này lan tỏa giá trị nhân văn sâu sắc của sự “cho” và “nhận”, phản ánh đời sống tinh thần phong phú của người Khmer Nam Bộ.
Khi tới thành phố Sóc Trăng (thuộc địa phận TP. Cần Thơ), du khách có thể trải nghiệm lễ dâng y ở các mái chùa như Mahatup (chùa Dơi), Kh’leang, Somrong, Chrôi Tưm Chắs (Trà Tim cũ), Pôthisatharam (Sóc Vồ) và Peam Buôl Thmây (Sung Đinh)… Xa hơn về phía các huyện có chùa Chăm Pa ở xã Phú Hữu tổ chức dâng y với quy mô lớn; cũng có thể tìm đến ngôi chùa cổ bậc nhất ở Nam Bộ là Tràsathkong (chùa Tắc-Gồng) có niên đại hơn 710 năm ở xã Ngọc Tố.
Xem thêm bài viết cùng chuyên mục: