“Chân dung của tự do”, chân dung ý niệm tự thân của cô đơn

Năm 2009, tiếng nói của tự do được bất giác cất lên bằng triển lãm tại Hà Nội đã ngầm khẳng định sự lựa chọn thứ 2 của Trần Nhật Thăng. Nó cũng cho thấy sự quyết liệt đối diện với những cạnh tranh mang tính trào lưu và thị trường. Cuộc chiến vật lộn với mưu sinh và danh tiếng theo chuẩn kinh tế thị trường thời kỳ hậu “đổi mới”. Một lần nữa, Thăng lại chọn sự đơn độc, lặng lẽ tách riêng như một dòng suối nhỏ bởi anh hiểu rằng nghệ sĩ Việt Nam trong giai đoạn nào cũng thiếu vắng sự cô đơn. Hay nói cách khác, nhiều nghệ sĩ chưa bao giờ họ có đủ được sự cô đơn để dành riêng cho sáng tạo. Và chân dung của tự do chính là chân dung của sự cô đơn tuyệt đối đó. Tự do đồng nghĩa với lạc lõng và không được thừa nhận, không có sự sung túc về cả nghệ thuật lẫn cuộc sống hiện sinh thường ngày. Sau đó, là một khoảng thời gian khá dài, Thăng gần như đông cứng. Anh buông cọ, dừng vẽ để đối diện với nó, những ý niệm của tự do, cuộc mưu sinh và tìm kiếm giải pháp hàn gắn, chữa lành thân tâm để một lần nữa kiến tạo cá nhân mình.

Thời gian – phép ẩn dụ lớn nhất để hàn gắn và chữa lành

Có thể dễ dàng nhận thấy, triển lãm cá nhân lần thứ 17 mang tên Thời gian mà Trần Nhật Thăng kết hợp với điêu khắc gia Tùng Lê tháng 12 năm 2024 chỉ là một hình thức mang tính ứng xử với chính chặng đường 30 năm yêu và sống bằng hội họa trừu tượng. Nó không mang tính đúc kết hay tuyên ngôn thành tựu cá nhân của họa sĩ. Anh là người chối bỏ điều đó ngay từ những bước đi đầu tiên. Điều Thăng khát khao là một hành trình và những trải nghiệm mà anh được tồn tại bên trong nó, không phải việc tạo ra một con đường hay dấu ấn tham vọng để đời. Giai đoạn này, Thăng cũng đã giải quyết được những nghịch cảnh của mưu sinh và sáng tạo khi anh chọn được chính mình, chịu quăng mình vào vô cực của “Thời gian”.