Bài LƯƠNG HOÀI TRỌNG TÍNH
Ảnh PEXELS
Nhắc đến mùa thu, ta thường nhớ về Hà Nội và miền Bắc. Mùa thu phương Nam không rõ rệt, nhưng đó lại là mùa nước nổi đã gắn liền với ký ức cộng đồng. Nay ta quay ngược thời gian, nhìn về một mùa thu phương Nam từ một người trẻ đương đại.

Nhắc đến mùa thu, ta thường nhớ về Hà Nội và miền Bắc. Mùa thu phương Nam không rõ rệt, nhưng đó lại là mùa nước nổi đã gắn liền với ký ức cộng đồng. Nay ta quay ngược thời gian, nhìn về một mùa thu phương Nam từ một người trẻ đương đại.
Con nước mùa thu
Trong ký ức của lũ trẻ chúng tôi, khi con nước nổi và mặt sông nở vàng rực rỡ với những cánh điên điển, ấy là khi thu đã về. Nước bao lấy cả vùng đất này, mang nặng phù sa, người phương Nam sống chung với nước, tận dụng và thích nghi mà tạo nên một mùa thu đầy hứng khởi. Trong không gian, tiếng sóng lăn tăn chen cùng tiếng bủa mái chèo của những chiếc xuồng, chiếc ghe, miên man trong dòng nước lập lờ đã tạo nên vẻ khác biệt của mùa thu phương Nam.

Càng đi sâu vô vùng ngập, ta thấy hiện lên vô vàn sự thú vị những cây bông súng cao dài, vươn mình đón lấy những giọt sương sớm hay ánh nắng lúc chiều tà, nước tới đâu, bông dài tới đó, từng khóm từng cụm, chen nhau mà điểm xuyết thêm cho mặt nước xinh tươi. Màu vàng, màu đỏ, những màu sắc tươi tắn khiến bức tranh thu thêm phần rực rỡ.
Rồi màu bạc của cá, những chiếc ghe câu lẳng lặng chở theo ngư cụ, nào lưỡi, câu… những điểm tập kết được chọn sẵn để lựa ra chỗ nào “nhiều cá”, quăng lưới, thả mồi. Những dòng cá bạc theo đó mà tụ hội vô lưới người đi câu. Những buổi sớm mai, khi bình minh chưa sáng hẳn, từng lớp sương trắng đã lơ lửng trên mặt nước, từng con sông như mang một màu mới lạ và khoác lớp áo trắng huyền ảo.

Chơi giữa mùa trăng
Khi dòng nước dịu đi, trầm mặc, cũng là giờ phút những đứa con nít gieo mình xuống sông để nô đùa. Ở những chỗ nước êm, nước cạn, chúng tôi tha hồ mà dựng một cuộc “chơi thu” đầy phong lưu, nhàn hạ. Một tuổi thơ vẫy vùng, ai mà không nhớ cảnh chèo ghe, bắt cá như thỏa mãn ước ao và ngóng chờ trong suốt cả năm. Lũ trẻ đua nhau bám ghe rồi ngụp lặn, lại có đứa tìm cách bắt cho bằng được những loài cá đặc hữu của mùa nước nổi một cách vô tư, bình dị và tràn ngập tiếng cười.
Bọn trẻ khoái những tiếng ì đùng khi nhảy từ trên xuống, như thể trút bỏ bộn bề học hành và mở ra những cuộc phiêu lưu. Chúng tôi hóa thân thành những tay đánh cá nghiệp dư, trong đó, đứa nào thuần thục tay chèo, giỏi bơi lội sẽ được giao trọng trách dẫn đầu cho những chuyến lênh đênh trên nước nổi. Ăn được làm được, từ thuở nhỏ, những đứa trẻ phương Nam sống nhờ đồng ruộng đã biết cách chơi mùa thu cho điệu nghệ khi tay với được cần câu hay cái lưới, cũng chăm chút nâng niu từng phẩm vật mùa nước nổi, chơi thu theo kiểu đám con nít, vừa vui vừa có nhiều thức ăn đem về cho ba má.

Mùa thu ở Nam Bộ, chưa cần tới sắc thu của trời đất, đã thấy được một dòng thu chảy dài. Dòng thu mang tới một sức sống tràn đầy và hồ hởi, nhất là trong tâm hồn những đứa trẻ, những kẻ luôn muốn trở thành người lớn để thoát khỏi tuổi thơ. Nhưng, nhiều lúc chậm nhịp lại, nhìn dòng thu trôi lơ lửng, thì hóa ra những tiếng đập nước, reo hò, vui mừng khi trúng cá… cũng là một thú vui khó chi sánh bằng.
Cảnh tượng lung linh và niềm hân hoan của mùa thu nước nổi được ví như một tấm gương lớn của tạo hóa, được soi rọi từ thiên nhiên lẫn cuộc sống của những người dân cần lao miền sông nước. Từng dòng nước như dòng đời bất tận, từ năm này qua tháng khác, vòng tuần hoàn không thôi, tạo nên một đặc sản khó quên giữa đất rừng phương Nam… ấy là mùa nước nổi!