Chùa Kim Liên tọa lạc ở Nghi Tàm, phường Quảng An, quận Tây Hồ. Chùa có kiến trúc đẹp, nằm ở phía bắc hồ Tây lộng gió. Tên chùa có nghĩa là sen vàng, nhiều phỏng đoán lí do bởi hồ Tây là hồ nước rộng nhất Hà Nội, một thắng cảnh ít thủ đô nào có được, lại là nơi trồng rất nhiều sen. Chẳng thế mà, năm nay có hẳn lễ hội Sen được tổ chức vào tháng 7 quanh các đầm sen ở hồ Tây để phục vụ du khách đến tham quan, thưởng thức vẻ đẹp của sen nở đúng mùa, và thưởng thức món trà ướp sen với cách chế biến cầu kì.

Ngôi chùa độc đáo nhất ở Hà Nội có lẽ là chùa Một Cột (còn gọi là chùa Diên Hựu, có nghĩa là lời chúc phúc dài lâu) hay Liên Hoa Đài (đài hoa sen). Năm 2012, tổ chức Kỷ lục châu Á đã chính thức công nhận chùa Một Cột là “Ngôi chùa có kiến trúc độc đáo nhất châu Á”. Đại Việt sử ký toàn thư đã ghi chép sự ra đời của chùa bắt đầu từ giấc mơ của vua Lý Thái Tông: Năm Kỷ Sửu, niên hiệu Sùng Hưng Đại Bảo thứ nhất, 1049, Mùa đông, tháng 10, dựng chùa Diên Hựu. Trước đây vua chiêm bao thấy Phật Quan Âm ngồi trên tòa sen, dắt vua lên tòa. Khi tỉnh dậy, vua đem việc ấy nói với bầy tôi, có người khuyên vua làm chùa, dựng cột đá ở giữa đất, làm tòa sen của Phật Quan Âm đặt trên cột đá như đã thấy trong mộng. Cho các nhà sư đi vòng lượn chung quanh tụng kinh cầu vua sống lâu. Chùa có hình tượng bông hoa sen, có thân là cột đá đỡ một bông hoa sen nở, tức đài hoa sen, kiến trúc gỗ, bên trong có tượng Phật Bà Quan Âm nghìn mắt nghìn tay. Mái chùa lợp ngói đỏ trên nóc mái trang trí hình “Lưỡng long chầu nguyệt”.

Đáng chú ý, trong bản đồ Hà Nội được vẽ năm 1873, có 74 di tích được chú thích thì có đến 3 di tích tôn giáo liên quan đến hoa sen. Ngoài chùa Một Cột còn có đền Kim Liên (dân vẫn gọi là đình), được xếp vào hàng “Thăng Long tứ trấn” rất thiêng hay chùa Liên Hoa (tức hoa sen) sau đổi ra thành Liên Phái được xây từ thời Lê Trung Hưng. Hà Nội còn có một tên phố gắn với hoa sen là phố Liên Trì (tức ao sen) nằm ở trung tâm thành phố như một gợi nhớ dấu tích của ngày xưa là một cái hồ lớn có đầy hoa sen, sau này mới bị lấp đi. Biết bao hồ sen đã bị lấp như vậy, chả thế mà cách đây khoảng hơn một thế kỷ, Hà Nội được mệnh danh là “thành phố sông hồ”, mà chính đó là môi trường thích hợp cho việc trồng sen khắp phố thị và làng quê bấy giờ. Nay thì Hà Nội đã đô thị hóa, những làng trồng sen cũng lui về quanh hồ Tây để giữ gìn cái hồn của thứ hoa cao quý này.