Nhiều người trong số họ đã xanh cùng năm tháng từ những ngày Hoa – Lửa khốc liệt năm ấy, hòa trong ánh nước dòng sông để “vỗ yên bờ mãi mãi ngàn năm” (trích thơ Lời người bên sông của Lê Bá Dương). Nụ cười của họ đã tô thắm lịch sử vẻ vang, quá khứ hào hùng, và cả tương lai hòa bình rạng rỡ cho Thạch Hãn, cho thành cổ, cho Quảng Trị; giúp thế hệ hôm nay có thể tự hào về mảnh đất kiên cường – là nơi yên nghỉ của bao người con trung hiếu.

Ngày hòa bình lập lại, Quảng Trị dần đổi thịt thay da. Trên nền xưa nơi từng hứng chịu hàng trăm nghìn tấn bom đạn chỉ trong giai đoạn 1972 khốc liệt, bảo tàng Lịch sử Thành cổ được dựng, dù còn đơn sơ nhưng vô cùng chân thực. Bên trong lưu giữ những bức thư gửi tiền tuyến, những lá cờ bạc màu thời gian, cùng bao kỷ vật vô giá đầy cảm xúc. Đặc biệt, ngay tại gian chính tầng trệt có treo 2 bức ảnh đen trắng do nhà báo Đoàn Công Tính chụp năm 1972. Bức ảnh giản dị, nước ảnh còn chưa phai nhòa theo thời gian, trong ảnh là ánh mắt và “nụ cười thành cổ” tươi rói của nhiều chiến sĩ giải phóng khi đó mới mười tám đôi mươi, đã “xếp bút nghiên theo việc đao cung” để “giã nhà đeo bức chiến bào” (Trích Chinh phụ ngâm, Đặng Trần Côn). Họ nằm trong số hàng nghìn anh bộ đội mà cha con O Thu – hai người cũng có mặt trong bức ảnh – đã góp công chèo đò đưa qua sông. O Thu tên đầy đủ là Nguyễn Thị Thu, sinh năm 1954 ở Triệu Phong, Quảng Trị. Mùa hè năm 1972, O tròn 18 tuổi, trẻ trung nhiệt huyết và vô cùng dũng cảm. Trong bức ảnh lịch sử ấy, O Thu là thiếu nữ ngồi ở mạn trước đò tay ôm súng, bên cạnh người đàn ông đứng tuổi hào sảng và rắn rỏi tươi rói đang chèo đò cụ Nguyễn Con. Cha con họ đã bám trụ bên sông, mỗi ngày chèo không dưới 30 lần đò để vừa tiếp tế lương thực vũ khí, vừa chuyên chở bộ đội vượt sông và mang thương binh về tuyến dưới. O Thu năm nay vẫn khỏe, mái tóc đã bạc, đôi mắt ấy đã từng chứng kiến bao dấu bom vết đạn trút xuống Thạch Hãn, đôi tai ấy nghe đủ tiếng gầm rú của chiến tranh, đôi tay kiên cường ấy đã chèo hàng trăm chuyến đò chở quân và lương thực xuôi ngược dòng sông. Trong 81 ngày đêm không thể quên đó, “chưa một ngày nào cha con tôi nghỉ chèo, chưa một đêm nào được ngủ yên giấc”. Tấm ảnh kỷ niệm từ năm 1972 cho tới năm 2007 nhà báo Đoàn Công Tính mới tìm gặp lại để in lớn dành tặng O Thu. Sau 35 năm, tấm ảnh quý giá đã được treo trang trọng bên cạnh Huân chương kháng chiến Nhà nước trao tặng trong căn nhà nhỏ của o Thu – nơi từng chứng kiến bao cuộc hội ngộ của đồng đội chung màu áo lính cùng ngồi trên những chuyến đò sinh tử xuôi ngược dòng Thạch Hãn năm xưa.