Quảng cáo 
Bài ĐẶNG TRẦN QUÂN
Ảnh INTERNET
Cùng với sự phát triển của công nghệ, ta có nhiều hơn một lựa chọn: một cuộc đời “ảo” song song với thế giới “thật”. Một lần nữa, “Ta sẽ là ai?” lại trở thành câu hỏi dành cho mỗi người.
Tháng 3/2024, trong lúc ngồi cà phê ở phố đi bộ Nguyễn Huệ (TP. HCM), Facebook của tôi báo mất kết nối và liên tục yêu cầu đăng nhập lại. Trong một thoáng, tôi đã kịp đổ lỗi cho chiếc điện thoại không phải đời mới nhất của mình, cho tới khi nhận ra rằng mình chỉ là một trong hàng triệu người hoang mang do Facebook mất kết nối trên toàn cầu. 45 phút đó được những người bạn tôi gọi đùa là “45 phút quay về thời tiền sử” trong sự bứt rứt. Dường như tất cả đều chỉ chung một mục đích: tìm được cách quay lại thế giới ảo, khi đột nhiên bị bỏ rơi giữa thế giới thực một cách không chủ đích.
Vậy chúng ta có thực sự mất kết nối hoàn toàn không? Khi thực và ảo đột nhiên không hòa vào nhau nữa, ta đối diện với chính mình và chợt nhận ra có lẽ ta đã phụ thuộc quá nhiều vào những thế giới của công nghệ? Ta sẽ là ai, giữa một thế giới mà “ảo” và “thật” chỉ phân cách bằng một sợi dây vô hình?
“Ảo” thì vui, nhưng “thật” thì đâu mất?
Trước khi sự kiện Facebook xảy ra, ở ngay chính căn nhà của tôi tại Hà Nội đã có chuỗi ngày xáo trộn bởi một sự kiện “kinh dị”: cục wifi nhà tôi hỏng. Nghe có vẻ đơn giản nhưng khoảng thời gian từ lúc đó đến khi nhà cung cấp kịp đến sửa, mọi sinh hoạt trong nhà tôi thực sự bị ảnh hưởng. Mẹ tôi không gọi điện được qua Zalo cho bạn bè, không xem được TV do truy cập qua Smart TV gián đoạn, tôi cũng không làm việc tại nhà được, bởi một lẽ giản đơn rằng tất cả những điều đó đều cần internet. Cái rối ren khi bị ngắt mạch với thế giới ảo không chỉ ảnh hưởng đến một gã nhân viên văn phòng, mà cả một bà nội trợ về hưu U60 cũng phải đương đầu. Thế giới thật cũng chao đảo theo bởi những người thụ hưởng ích lợi của cái “ảo” chưa kịp bình ổn trạng thái, thay vào đó là sự bức xúc muốn quay lại điểm cân bằng: cái thế giới quen thuộc của tôi đâu rồi? Không phân biệt tuổi tác hay xuất thân, chúng ta đang sống trong cùng một thời đại mà cái “thật” lùi bước dần, nhường lại chỗ cho thế giới ảo vốn nhiều thú vị và tiện lợi.
Hãy thử bước ra quán cà phê, để thấy dù là nhóm bạn học sinh hay nhân viên công sở cũng đều đang cầm trên tay chiếc điện thoại. Rồi trong quán ăn nọ, mấy trai xinh gái đẹp một tay gắp đồ ăn, tay kia vẫn đang quay hình hay livestream. Từ những cuộc khẩu chiến trên các diễn đàn thời 2000s đến những luồng dư luận trên TikTok đầu năm 2024, từ tiếng tích tích của internet dial-up năm nào đến mạng 5G trong điện thoại hôm nay, các phương tiện của một cuộc sống đa dạng và tiện nghi hơn đã hòa vào đời thường một cách chặt chẽ, chẳng thể tách rời.
Nhưng hãy thử nhớ lại, bạn còn nhớ được bao nhiêu số điện thoại trong đầu? Nếu mất đi internet, tôi sẽ mất đi toàn bộ công cụ làm việc của mình, từ dữ liệu đám mây, phần mềm bán hàng, đến công cụ dịch thuật,… Những kết nối qua mạng xã hội chỉ bằng một mã QR vốn đã thay thế số điện thoại truyền thống. Nhưng thiệt hại đó của tôi có lẽ còn chưa bằng được những người lựa chọn “sống” hẳn trong thế giới ảo, như những streamer hay blogger, vốn chỉ có danh tính trong thế giới mong manh, hoàn toàn có thể gãy vỡ bởi một sai lầm bất khả kháng. Ta có thể làm được gì khi nơi ta ký gửi mọi thứ lại biến mất, bởi một lỗi không do bản thân, mà bởi một thực thể xa xôi nào đó, đôi khi còn không biết tên nhớ mặt?
Ta “thật” ra sao trong thế giới “ảo”?
Trong một buổi chia sẻ về thú chơi đĩa than gần đây, tôi kết thúc sự kiện bằng một câu nói: “Tôi tìm kiếm nhạc mới với những phần mềm nghe nhạc trực tuyến, nhưng coi chiếc đĩa than như một nghi lễ nơi tôi được tận hưởng trọn vẹn nhất vẻ đẹp âm thanh”. Đời “thật” và sống “ảo” cũng thế, tồn tại tương hỗ song song như một cách để biến mỗi khoảnh khắc trở nên có giá trị hơn nhiều lần. Trong sự kiện mất kết nối Facebook của đêm tháng 3 vừa qua, việc nhớ ra cách liên lạc bằng tin nhắn thông thường với người bạn khiến tôi nhận ra người đó trân quý với bản thân nhường nào, và khoảng thời gian tận hưởng phần còn lại của bộ phim dang dở có ý nghĩa tới đâu.
Chối bỏ thế giới ảo và những tiện ích chúng mang lại chẳng khác gì so với việc mẹ tôi dần không đọc báo để khỏi phải lo lắng bởi những điều tiêu cực. Dẫu vậy, chúng vẫn ở đó và sự “bên lề” chỉ đồng nghĩa với việc ta bị bỏ lại phía sau. Trong một thế giới không ngừng biến đổi, mỗi người muốn tiến lên đều là một nghệ sĩ đi trên dây: một bên là thế giới ảo với muôn hoa ngàn tía, bên còn lại là chính mình ở phiên bản tỉnh táo hơn bao giờ hết. Những ai khéo léo sẽ thành công, còn người trượt chân chắc sẽ không cần phải nói nhiều hơn nữa, với lời cầu chúc chúng ta sẽ luôn vững vàng trên sợi dây của chính mình.
