Bài và ảnh: Trần Tấn Vịnh

Xuân đến, vùng cực bắc của nước ta được thiên nhiên, đất trời ban tặng nhiều loại hoa như hoa đào, hoa lê, hoa mơ, hoa mận… Trong các loại hoa thì hoa đào là nàng xuân tô điểm nét thắm tươi tuyệt mỹ của cao nguyên đá Đồng Văn.

Những cô gái Mông ăn mặc đẹp đi chơi hội hoa đào

Dân gian gọi là “đào mèo” vì nó là cây đặc trưng ở bản người Mông hay “đào núi” vì cây này mang dáng vóc, hình hài của vùng núi đá tai mèo. Mặc cho thiên nhiên khắc nghiệt, núi đá khô cằn, hoa đào vẫn vươn lên đầy sức sống. Nhờ thổ nhưỡng núi đá nên hoa đào ở đây dường như tươi hơn, đẹp hơn. Tiết trời càng lạnh thì hoa càng mãn khai, thắm sắc tươi màu.

Hoa đào được xem là nàng công chúa đẹp nhất của mùa xuân. Đúng vào những ngày tết Nguyên Đán, đào mèo đồng loạt nở hoa. Trên những sườn đồi, bản làng, vực khe, góc phố, nơi đâu cũng hồng thắm sắc đào. Những ngôi nhà nhỏ trình tường hoặc tường đá, mái ngói âm dương, có hàng rào đá bao quanh trở nên duyên dáng, nổi bật lên trong sắc hoa đào. Màu đen sẫm của tường đá, núi đá, mái ngói và đặc biệt là những lưng núi xa mờ… luôn làm nền cho cánh hoa đào thêm thắm sắc.

Hoa đào em ấp trên mái ngói âm dương

Mùa hoa đào nở rộ cũng là mùa lễ hội, du xuân. Các cô gái Mông thường diện bộ váy mới và đẹp nhất của mình để du xuân và đi dự chợ phiên. Điệu múa khèn của các chàng trai, chiếc váy xòe của những cô gái là hình ảnh bắt mắt, lôi cuốn lữ khách trong lễ hội Gầu tàu, Lồng Tồng (Xuống Đồng) thường được tổ chức vào đầu xuân.

Hàng rào đá và cổng đá là hình ảnh thân quen của làng bản người Mông

Nếu đất trời ban tặng cho bản làng vùng cao, heo hút những sắc hoa đào tươi thắm thì những chủ nhân sinh sống trên vùng đất ấy bằng bàn tay khối óc, tâm hồn lãng mạn đã sáng tạo nên những di sản văn hóa độc đáo như các Lễ hội hoa đào, cùng với trang phục truyền thống hay những nghi lễ, tập tục, diễn xướng dân gian đặc sắc tôn vinh vẻ đẹp của thiên nhiên và con người nơi vùng biên ải xa xôi.