Võ Hồng Thu
Mùi vị ẩm thực phải chăng là vị của nhớ, mùi của những thân thương từng qua?

Lẩu gà lá é Đà Lạt
Một xẩm tối Đà Lạt đầu đông, nghe bạn nhạc sĩ người Hà Nội mấy năm nay vào Đà Lạt mở quán nhạc rủ đi ăn lẩu gà lá é, chúng tôi đều à lên thích thú. Tiết trời lành lạnh quả là phù hợp khi quây quần bên nồi lẩu. Thế là chúng tôi lên đường theo thổ dân, biết chắc chắn sẽ được ăn ngon.
Quán nhỏ nằm ngay bên đường Bùi Thị Xuân. Đà Lạt giờ đã vài con phố mắc đèn giao thông xanh đỏ chứ không còn tự do như xưa nhưng vẫn là một thành phố vắng, nhất là khi màn đêm về. Cô bé phục vụ nhanh nhẹn bê ra suất lẩu cho 4 người. Tôi khẽ mở nắp vung, nước trong nồi đang sôi lăn tăn, nhấp nhoáng những miếng gà chặt gọn chen với những cánh nấm trắng muốt. Đĩa lá é tươi mướt, đĩa bún nhỏ trắng muốt, mấy chén nhỏ đựng gia vị trộn theo một công thức bí truyền nào đó. Ớt xanh và chanh để trong đĩa nhỏ, tùy theo khẩu vị mà thực khách gia giảm. Bạn nhạc sĩ nhanh tay múc cho mỗi người một muôi canh nóng hổi, đoạn làm mẫu hít hà và rồi húp xì xụp. Đang hơi co ro vì cái lạnh của cao nguyên, cơ bắp bỗng chốc như được giãn ra, mềm đi.
Quán bài trí sơ sài nhưng vị lẩu đậm đà, ấn tượng. Lẩu gà lá é đơn giản chỉ có gà ri thả trong nước xương ninh, cặp với cái ngọt của nấm tươi thành một vị ngọt êm dịu. Lá é thả vào nồi lẩu đang sôi nên vớt ra ngay, giữ nguyên cái vị hăng hăng, nồng nồng của thứ rau gia vị đặc biệt. Một bà nội trợ tầm trung cũng có thể làm món lẩu gà lá é đãi cả nhà nhưng ăn lẩu trong 4 bức tường có lẽ mất đi nhiều phần thú vị so với thưởng thức giữa trời và đất Đà Lạt lạnh se.

Bánh trôi Tàu phố cổ Hà Nội
Tại sao cứ phải là phố cổ, trong khi bánh trôi Tàu đã len lỏi khắp các con phố của Thủ đô, đặc biệt khi mùa đông vừa tới.
Có lẽ, thức quà này đã gắn với ký ức của những món ăn vỉa hè, nơi người ta nhâm nhi không chỉ là vị ngọt của một thức chè ngon mà còn là nhấm nháp dòng chảy của phố phường đang vào đông, đang trôi dần vào đêm. Bánh trôi Tàu bán mọi giờ trong ngày nhưng ăn khi trời nhập nhoạng hoặc là sau bữa cơm tối mới thú vị hơn cả.
Giản dị như bánh trôi Tàu nhưng cầu kỳ cũng là nó. Cái bát đựng trắng tinh, nhỉnh hơn bát nước chấm, vừa đủ chỗ cho một viên bánh tròn nhân đậu xanh và một viên bánh bầu dục nhân mè đen. Bánh được vớt ra từ nồi to lúc nào cũng đang sôi lục bục, thế mới đạt chuẩn. Nước đường ngọt lừ đang sôi chan lên xâm xấp mặt bánh. Cái thú nhất khi này là dùng hai tay đang cóng ôm trọn bát bánh nóng hổi, từ từ hít hà mùi gừng thoang thoảng, mùa dừa tươi mới nạo cồn cào thính giác, rồi mùi lạc rang mới giã thơm phức… Bánh trôi Tàu phải được thưởng thức một cách thong thả, dùng thìa xắt nhỏ từng miếng, nhẩn nha nhấm nháp… Dùng xong bát bánh trôi Tàu người thấy nhẹ bẫng, cảm khoái như vừa uống một thứ nước tăng nhiệt giữa ngày đông tháng giá.
Thắng cố mùa đông Tây Bắc
Bất cứ một tỉnh nào thuộc vùng Tây Bắc đều có thắng cố. Món lẩu thịt ngựa (vị truyền thống) này khiến nhiều thực khách miền xuôi e ngại. Cũng giống những thức quà gây cảm giác mạnh như sầu riêng, nếu đã ăn được thì lại là một sự kỳ thú.
Thế nhưng, cho dù bạn còn e ngại với món ăn có phần “khốc liệt” này thì chắc chắn cũng thấy ấm lòng khi nhìn chảo thắng cố đang sôi sùng sục giữa chợ phiên, trong ngày đông vùng cao lạnh thấu tận tim. Bạn sẽ theo hơi lửa mà ngồi cạnh chảo thắng cố từ khi nào và rồi bạn thấy mùi cay nồng đang nghi ngút tỏa ra. Quả là có sức an ủi ngay nếu còn sợ sệt. Mùi thơm ngào ngạt đó là từ hạt dổi, thảo quả, quế hay gừng hay sả hay lá thắng cố… Có tận 12 loại gia vị trong một chảo thắng cố kia mà. Đó là mùi nồng sực của núi rừng Tây Bắc kết tinh và lúc này đây, khi mà bạn đang lạnh, bụng cũng rỗng rồi… bỗng nhiên thấy những thực phẩm trong cái nồi sôi lục bục kia tỏa ra mùi thơm quyến rũ, kêu gọi sự khám phá, bỏ qua sự thận trọng mang theo từ dưới xuôi lên.