Đã từ ngàn năm nay, những con suối là nơi các bậc chân tu lập am thiền định, nơi người vùng rừng lập miếu thờ các thần linh cầu an, nơi nhiều danh nhân rũ áo từ quan về ở ẩn. Bài thơ Côn Sơn ca của Nguyễn Trãi (1380 – 1442) ca ngợi vẻ đẹp cảnh sắc vùng núi Côn Sơn (Chí Linh, Hải Dương ngày nay) khi ông về ở ẩn tại nhà, nơi có am tu tập của Trúc Lâm thiền sư Huyền Quang đời Trần: “Côn Sơn suối nước rì rầm, ta nghe như tiếng đàn cầm bên tai” (bản dịch Nôm). Suối nước trên ngàn cũng gắn với ý niệm về nguồn tiên dược, gắn với sự tích “Đào Nguyên”, dòng suối hoa đào ở chốn Thiên Thai, nơi Lưu Thần, Nguyễn Triệu thời Hán bên Trung Quốc gặp tiên và kết duyên khi đi hái lá thuốc, đã du nhập vào Việt Nam với những phiên bản Từ Thức gặp tiên ở Nga Sơn (Thanh Hóa).