Vũ khúc của những vòng xoay vải lụa

Một buổi sớm ban mai đầy nắng đã dẫn chúng tôi đến làng dệt thổ cẩm của người Chăm tại xã Châu Phong, cách thánh đường Masjid Nia’mah chừng vài trăm mét theo hướng ra sông Hậu. Ánh sáng lấp lánh trên những khung cửi gỗ đã bạc màu theo năm tháng. Từ trong những ngôi nhà sàn, tiếng thoi đưa vang lên đều đều như một điệp khúc bên sông. Ấy là thanh âm của một làng nghề đã cùng lớn lên với đời sống của đồng bào Chăm nơi vùng đất Tân Châu này – nghề dệt thổ cẩm.

Vào giai đoạn hưng thịnh của làng nghề có tới hàng trăm hộ tham gia. Hiện nay, chỉ còn lại cơ sở dệt thổ cẩm của chú Mohamad. Chú Mohamad là người đàn ông Chăm có nước da sạm nắng và đôi mắt hiền bảo với tôi rằng: “Nghề dệt của bà con mình có từ đầu thế kỷ XIX, trải qua mấy đời rồi đó, đời của chú đã là đời thứ ba”. Câu nói đã mở ra trước mắt tôi một dòng ký ức dài, từng sợi chỉ đan cài lấy thời gian và văn hóa, bền bỉ mà dịu dàng.

Ở đây, con gái Chăm chỉ 10 – 12 tuổi đã bắt đầu làm quen với nghề. Những đôi tay nhỏ bé thoăn thoắt luồn chỉ, quấn sợi, học cách cảm được nhịp thở của khung cửi. Vải thổ cẩm ở Châu Phong không giống bất cứ loại vải nào tôi từng chạm vào. Những câu chuyện thể hiện qua các họa tiết, có sóng nước mênh mang, có vân mây lững thững, có ô vuông đều đặn như nhịp đời. Ở đây, người Chăm dệt những đường chỉ như thể dệt nên một phần bản sắc của chính mình một cách đầy tỉ mẩn và tự hào.

Giữa một xã hội hiện đại đang cuốn trôi bao điều cũ, những vòng xoay vải lụa ở Châu Phong vẫn quay đều, như một vũ khúc bất tận. Mỗi vòng quay là một sự gìn giữ, một lời khẳng định văn hóa không phải là thứ để ngắm nhìn trong bảo tàng, mà là để sống cùng bằng chính đôi tay và trái tim. Và tôi là người khách lạ ghé ngang, đã đem lòng gửi lại nơi khung dệt ấy một mảnh thương, nhỏ thôi, mà khó rời.