Quảng cáo 
Bài: Hương Quỳnh
Ảnh: Phan Huy
Theo các nhà nghiên cứu văn hóa, nghi lễ và trò chơi kéo co gắn với nền nông nghiệp của những cư dân gắn liền với nghề trồng lúa nước. Bắt nguồn từ nghi lễ cầu mùa mong cho một năm mùa màng tốt tươi, cuộc sống ấm no, nghi lễ và trò chơi kéo co đã hiện diện trong sinh hoạt của nhiều cộng đồng người Việt tại đồng bằng sông Hồng, Bắc Trung Bộ, và các dân tộc thiểu số miền núi phía Bắc như người Tày, Thái, Giáy, Hà Nhì…
Ở mỗi địa phương, nghi lễ và trò chơi kéo co lại mang nét độc đáo và có khi cả tên gọi khác biệt như kéo song, kéo mây, kéo mỏ… Sở dĩ có tên gọi như vật là do vật liệu để các đội kéo là từ các loại cây song, cây mây hay cây tre được hơ lửa uốn cong tạo thành mỏ ngoắc 2 đầu vào nhau cho 2 đội thi kéo. Về Vĩnh Phúc ngày xuân, hội kéo song diễn ra nhiều nơi như ở thị trấn Hương Canh (huyện Bình Xuyên) hay thôn Hòa Loan (xã Lũng Hòa, huyện Vĩnh Tường) với dây kéo chính là sợi song dài để đủ chỗ bám tay cho cả vài chục người trong 2 đội chơi.
Quy định của trò chơi cũng có nhiều nét khác nhau như về số lượng người của từng đội, tư thế kéo đứng (phổ biến ở nhiều nơi) hay kéo ngồi với tư thế chân co, chân duỗi như ở hội đền Trấn Vũ (phường Thạch Bàn, quận Long Biên – Hà Nội).
Làng Hữu Chấp ở xã Hòa Long – thành phố Bắc Ninh – là nơi thường xuyên tổ chức kéo co vào dịp Tết. Tham gia thi kéo co là các trai đinh được chia làm 2 phe: phe đông và phe tây. Thường mỗi bên có 37 trai đinh khỏe mạnh, đạo đức tốt, gia đình không có tang trong năm qua. Tất cả vận động viên thi đấu đều cởi trần, đóng khố, thắt lưng nhiễu điều, đầu chít khăn lụa. Hai đội bám tay chắc vào thân tre trong tư thế sẵn sàng chờ hiệu lệnh để kéo 3 keo phân thắng bại. Theo quan niệm của dân làng, phía đông là hướng của mặt trời mọc và phía tây là mặt trời lặn, vì thế kéo đến keo thứ 3 dân làng sẽ giúp sức để phe đông chiến thắng. Với niềm tin mặt trời mọc mang đến nắng ấm cho muôn loài nên người dân nơi đây cho rằng phe đông thắng cuộc thì mùa lúa sẽ bội thu, xóm làng bình yên, cư dân hòa thuận.
Trò chơi kéo co còn thể hiện quan niệm dân gian về tình yêu quê hương, đất nước như kéo cõi ở thôn Phú Hào (xã Điền Xá, huyện Nam Trực – Nam Định). Dân làng giải thích “cõi” có nghĩa là mốc, “kéo cõi” là biểu tượng cho việc giữ mốc, giữ biên giới của Tổ quốc. Kéo cõi tại thôn Phú Hào có điểm tương đồng với kéo co ở đền Trấn Vũ và kéo song ở thị trấn Hương Canh là đều dùng dây song luồn qua lỗ cột gỗ. Điểm khác biệt là đội thi đấu nằm nghiêng về một phía, hai chân kẹp vào dây song để kéo.
Không thể thiếu vắng trong những màn kéo co sôi động ở bất cứ địa phương nào chính là lực lượng cổ động viên của cả hai đội thi đấu. Những màn hò reo không ngớt, thậm chí dùng cả nhiều công cụ như trống, chiêng… để khích lệ tinh thần các vận động viên. Sự cộng hưởng từ tinh thần quyết đấu của các đội thi cùng âm thanh cổ động rộn rã đã làm cho kéo co luôn hấp dẫn và trở thành một trong những trò chơi phổ biến nhất ở các lễ hội mùa xuân.
Xem thêm bài viết cùng chuyên mục:
