Bài NAM THI
Ảnh UNSPLASH
Thưởng thức và sưu tập đá quý là một thú chơi. Hoạt động này thường bị cho rằng là xa xỉ, hào nhoáng, nhưng đó cũng là một phong cách sống với đam mê chiêm ngưỡng vẻ đẹp ẩn sâu bên trong. Những viên đá quý đem lại cảm xúc như một tác phẩm, và truyền năng lượng tinh thần cho người sở hữu.

Điều kỳ diệu từ tự nhiên
Đá quý là tên gọi chung của các khoáng vật quý hiếm, chỉ 1/20 trong số ba nghìn khoáng chất được được coi là đá quý và bán đá quý. Mẹ thiên nhiên đã kích thích trí tưởng tượng phong phú của con người, khi ánh sáng đi sâu vào trong những viên đá và phản quang những màu sắc lấp lánh, chúng ta khao khát thưởng thức nó như tác phẩm nghệ thuật. Thú sưu tập đá quý không chỉ mang giá trị thẩm mỹ mà còn mở ra một thế giới khám phá về địa chất, khoáng vật và văn hóa. Mỗi viên đá đều có câu chuyện riêng, về nguồn gốc và cả lịch sử khi qua tay các nghệ nhân chế tác.

Để hiểu và đánh giá đúng về đá quý, người sưu tầm cần có kiến thức về địa chất, khoáng vật và thậm chí cả lịch sử hình thành của các loại đá. Hiện nay, ta có thể học hỏi thông qua các khóa học chuyên ngành, tài liệu nghiên cứu, cũng như từ các chuyên gia trong lĩnh vực này. Nhưng trên hết vẫn cần kinh nghiệm thực tế bằng việc trực tiếp xem xét và đánh giá hàng trăm loại đá với hàng ngàn viên đá khác nhau.
Việc nắm bắt được sự hiện diện của các bao thể (inclusions) tự nhiên hoặc các dấu hiệu bất thường trong cấu trúc giúp ta nhận biết được đá tự nhiên và nhân tạo. Đá tự nhiên thường có những tạp chất hoặc vết nứt nhỏ bên trong, tạo nên tính độc bản. Trong khi đó, đá nhân tạo có xu hướng hoàn hảo một cách… không thật. Khi đã tiếp xúc nhiều với vẻ đẹp tự nhiên, ta có thể cảm nhận sự rung động khi nhìn thấy những viên đá bằng chiều sâu và sự kết nối đặc biệt. Điều đó cũng lý giải cho năng lượng mà đá quý truyền tải tới người sở hữu, mà ta vẫn thường quen gọi với thuật ngữ phong thủy.

Giá trị độc nhất và tính truyền thừa
Trong giới kim hoàn vẫn thường chia sẻ rằng, không khó để sở hữu 2 viên kim cương giống nhau, nhưng không thể tìm thấy 2 viên đá quý tương tự dù cùng một loại, cùng một mỏ. Tính độc nhất do tự nhiên tạo ra khiến cho nhiều người say mê đá quý hơn kim cương và hay vàng, ngọc, mà không bàn tới khía cạnh kinh tế.
Khi đánh giá một viên đá quý trên cùng một hệ tham chiếu về loại đá, có bốn yếu tố cơ bản: màu sắc (color), độ trong suốt (clarity), trọng lượng carat (carat weight) và kỹ thuật cắt (cut), trong đó màu sắc thường được xem là yếu tố nổi bật nhất, đặc biệt đối với những loại đá quý màu như ruby, sapphire, emerald hay spinel. Màu sắc càng rõ nét, đậm đà, tinh khiết và phát ra ánh neon mê hoặc trong mọi điều kiện ánh sáng, giá trị của viên đá càng cao. Như Spinel Hồng có thể có hàng trăm màu: đỏ hồng, hồng phớt cam, hồng phớt tím… nhưng hồng phấn chuẩn loại một là màu đắt tiền nhất mà cả thế giới đang săn lùng. Hoặc cũng là spinel nhưng Spinel Cobalt mới là màu đắt nhất và hiếm nhất. Thậm chí nếu là màu Cobalt loại 1, size trên 5ct, có ánh neon, sạch tinh thì còn hiếm và đắt hơn cả kim cương. Thật thú vị là mỏ Lục Yên, Yên Bái, Việt Nam là một trong những nơi có thể tìm thấy loại đá này với chất lượng hàng đầu thế giới.

Sau màu sắc là độ trong suốt. Viên đá càng ít tạp chất, ít bao thể hoặc không có vết rạn âm bên trong thì càng đẹp và có giá trị. Trọng lượng carat xác định kích thước, và cũng ảnh hưởng trực tiếp đến giá trị, nhưng kỹ thuật cắt mới chính là yếu tố chủ chốt giúp làm tôn lên vẻ đẹp tổng thể của viên đá, bằng cách tối ưu hóa sự phản chiếu ánh sáng bên trong.
Tất cả những yếu tố trên khiến cho nhiều người đầu tư vào thú chơi đá quý. Đây có thể là lựa chọn an toàn nếu ta có kiến thức và lựa chọn đúng loại đá có giá trị bền vững. Những viên đá quý độc nhất và trường tồn với thời gian có thể trở thành gia bảo được truyền thừa qua các thế hệ. Bởi mỗi viên đá chứa đựng năng lượng kết nối, cũng như gắn liền với từng giai đoạn đời sống. Chúng có thể kể cho thế hệ sau nghe về quá khứ của ông bà, cha mẹ và cũng có thể thay mặt người thân ở bên ta. Đây có lẽ là góc độ đẹp nhất mà thú chơi tinh tế này mang lại cho những người yêu đá quý.