Đặc trưng bánh xèo Tây Nam Bộ

Tên gọi bánh xèo bắt nguồn từ âm thanh “xèo xèo” của bột gặp dầu nóng. Đây là món ngon đặc sản của người dân các tỉnh miền Trung và Nam Bộ. Tuy nhiên, bánh xèo ở miền Trung có kích thước nhỏ, được đúc trong cái khuôn bằng gang nên gọi là “đúc bánh xèo”. Còn bà con miền Tây sẽ gọi là “đổ bánh xèo”, đổ bột trong cái chảo lớn nên cái bánh có kích thước lớn hơn. Nơi đây, bột gạo được pha thêm nước cốt dừa hoặc đậu xanh hấp béo ngậy, phần nhân bánh đa dạng gồm thịt vịt, thịt heo, ếch, hến, ốc, củ hủ dừa (còn gọi là “cổ hũ dừa” – phần lõi non nằm trên ngọn thân của cây dừa) và tôm tép.

Vì sao bánh xèo lại phổ biến trong Tết Đoan Ngọ của người miền Tây? Theo quan niệm dân gian, để chống chọi lại cái nắng nóng của thời tiết, con người cần bổ sung các loại thức ăn có tính mát như bánh ú tro, thịt vịt, và rau củ quả. Vậy nên, vào ngày này, cư dân miền Tây lại rủ nhau đổ bánh xèo nhân thịt vịt ăn kèm với nhiều loại rau.

Không khí làm bánh xèo bao giờ cũng tất bật. Từ việc ngâm gạo, xay bột, sơ chế phần nhân đến đổ bánh. Trong ký ức của người dân miền Tây, ngày xưa đổ bánh xèo tuy cực nhưng lại vui và nhớ hoài. Vài tháng trước Tết, người lớn đã mua bầy vịt con về nuôi, để đến Tết Đoan Ngọ làm nhân bánh xèo. Gạo đem ngâm từ tối hôm trước để sáng ra đem đi xay. Rồi thì nạo dừa vắt nước cốt, đào củ nghệ sau vườn mài lấy màu vàng. Còn vịt thì làm sạch, băm nhỏ, ướp gia vị vừa ăn rồi xào chung với măng tươi, củ sắn hoặc củ hủ dừa làm nhân. Mấy đứa nhỏ ham vui xin đi theo ra vườn hái rau, rồi ngạc nhiên không biết sao người lớn có thể phân biệt được vô vàn các loại rau như bông điên điển, lá lụa, lá cách, lá cóc, chòi mòi, chùm ruột, xoài non, các lòi, bằng lăng, đinh lăng, diếp cá, cải xanh, rau thơm. Chuẩn bị xong nhân, rau và nước mắm, thì tới công đoạn đổ bánh xèo. Nhóm cái bếp lò bằng rơm rạ hoặc củi, rồi đặt cái chảo to tướng lên trên, dùng thân cây chuối chấm vào dầu rồi quét đều khắp mặt chảo. Dầu nóng thì cho một vá bột vào, nhấc chảo lên và xoay một vòng tròn để bột trải đều trên chảo, cho nhân vào, thêm giá sống rồi đập nắp lại. Cỡ chừng một phút, ngoại giở nắp nồi ra, dùng xẻng gập đôi cái bánh lại, sau cùng là khéo léo lấy bánh ra khỏi chảo.

Đổ bánh xong vừa kịp tới giờ cúng Tết Đoan Ngọ. Dĩa bánh xèo được dọn lên cùng các lễ vật khác trang nghiêm dâng cúng tổ tiên, thể hiện tấm lòng thảo kính của con cháu và gửi gắm những nguyện ước tốt lành. Từ bao đời, bánh xèo là món ăn của sự xôm tụ, nên không ai ăn một mình bao giờ. Dẫu ở xa nhà, người ta cũng tranh thủ chạy về ăn Tết mùng 5 để thưởng thức vị ngon của bánh xèo quê hương và chuyện trò rôm rả bên người thân, bạn bè.

Xem thêm bài viết cùng chuyên mục:

• Tản mạn về rau trong món ăn miền sông nước
• Khám phá gia vị chua dân dã của miền Tây
• Hương xưa làng cổ