Nguyễn Hải
Giăng Màn là dãy núi nằm giữa vùng đệm Vườn Quốc gia Vũ Quang (Hà Tĩnh) và Vườn Quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng (Quảng Bình). Dãy núi hùng vĩ này thuộc sơn hệ Trường Sơn, kéo dài sang tận Lào với những ngọn núi cao quanh năm mây phủ, trong đó có đỉnh Phi co pi (2.071m) cao nhất tỉnh Quảng Bình được mệnh danh là “trấn sơn” với ý nghĩa là núi chủ.

Dãy Giăng Màn chiếm phần lớn lãnh thổ 2 huyện Minh Hóa và Bố Trạch với địa thế tiếp cận khó khăn. Để tới được nơi này, tôi đã phải nhờ tới các chiến sĩ đồn biên phòng Ra Mai ở xã Trọng Hóa, huyện Minh Hóa. Từ thành phố Đồng Hới, sau hơn 150km, tôi đặt chân đến đồn biên phòng và được tiếp đón bởi sự ân cần, thân thiện của các chiến sĩ trong bầu không khí trong lành, tiếng chim hót líu lo. Những lo toan của cuộc sống xô bồ đã được để lại bìa rừng nhường chỗ cho sự háo hức được khám phá thiên nhiên và đời sống của bà con dân tộc thiểu số nơi đây.
Sớm mai trong trẻo, tôi thấp thỏm nhìn ra núi rừng ngoài xa, mây đã ôm ấp quanh núi từ bao giờ. Tôi thầm nghĩ, giá mà biết đường thì mình đã rời đồn từ sớm tinh sương. Dường như biết được tâm trạng của vị khách đang chuẩn bị thiết bị chụp ảnh lỉnh kỉnh đủ thứ, chiến sĩ dẫn đường dùng vội bát cơm để khởi hành đến thăm bản của đồng bào dân tộc người Khùa và người Mày.

Dọc theo con đường vào các bản, tôi được ngắm đã mắt mây và núi. Đúng là mây như “giăng màn” trên các lớp núi trùng điệp. Các chiến sĩ dẫn đường kể rằng trong lòng những dãy núi đá vôi kia có đoạn có cả sông ngầm dài hàng chục km với hệ thống hang động chằng chịt kéo dài đến Vườn Quốc gia Phong Nha Kẻ Bàng. Núi đá sừng sững một bên đường cùng bên kia là vực thẳm và những khúc cua gấp khiến tôi không khỏi thót tim. Đi xe máy chừng hơn 30 phút trên con đường độc đạo vào thôn bản, chúng tôi dừng chân ở bản Cha Cáp ở vị trí cao nhất trong 4 bản trên cung đường này. Từ vị trí thuận lợi và an toàn, tôi thoải mái tác nghiệp để lưu lại những bức ảnh mây vờn núi, núi ẩn hiện trong làn mây mỏng nhẹ. Mây núi như đã chạm vào tâm hồn tôi, gửi món quà trong trẻo từ thiên nhiên ban sơ. Cũng từ điểm cao này, thả mắt xuống dưới xa có thể thấy nhà máy thủy điện La Trọng. Hồ nước giữa hai bên vách núi như thể “hồ treo” giữa đại ngàn hùng vĩ. Hồ thủy điện này là nơi nước từ các khe, suối trên địa bàn đổ về. Hai bên lòng hồ là những cánh rừng nguyên sinh được nhà nước và cộng đồng dân cư bảo vệ nghiêm ngặt.

Điểm cuối của lòng hồ là hợp lưu giữa nhánh khe Dọi và khe Dộ. Men theo bờ là bản Dộ – Tà Vờng, cũng là điểm dừng chân tiếp theo của tôi để tìm hiểu về cuộc sống của bà con nơi đây. Năm 2019 bản này được huyện Minh Hoá chọn để xây dựng “Bản nông thôn mới vùng đồng bào dân tộc thiểu số”. Nhờ đó, những ngôi nhà nằm rải rác bên sườn núi đã gom về thành bản với khoảng 100 mái nhà. Trước đây, cuộc sống của người dân phụ thuộc vào rừng núi, thức ăn chính là ngô được trồng trên các hốc đá. Từ khi được chính quyền quan tâm quy hoạch, xây dựng trường học, trạm xá, đặc biệt hướng dẫn bà con trồng lúa nước theo dạng ruộng bậc thang, đầu tư con giống vật nuôi, đời sống người dân dần được cải thiện và ổn định hơn. Bản làng thanh bình được tô điểm bởi những nương ngô, nương lúa xanh mướt. Dân bản ở đây sống hòa hợp với thiên nhiên và họ tin rằng mỗi đỉnh núi trên dãy Giăng Màn đều có một vị thần cai quản. Chính vì thế, để tạ ơn các vị thần che chở cho cư dân, hàng năm họ tổ chức các nghi lễ tạ ơn như lễ cúng giang sơn, lễ cúng cơm mới, lễ buộc chỉ tay… Người Khùa và người Mày quan niệm rằng cần phải có một sợi dây ràng buộc hồn vía và thể xác lại với nhau. Sợi dây tâm linh này được đeo ở cổ tay, tựa như chiếc bùa hộ mệnh vừa bảo vệ vừa mang lại sức khỏe, may mắn cho người đeo nó. Bà con bản Dộ – Tà Vờng hẹn tôi mùa xuân về bản ngắm trăm hoa đua nở và tham gia lễ buộc chỉ cổ tay cầu phúc, cầu may.

Tạm biệt những ngoằn nghèo, dốc đứng. Đồi núi xanh trùng điệp mây phủ ngày qua ngày, những bản làng nép mình bên sườn núi, khuôn mặt hiều hậu của những chiến sĩ biên phòng cùng bà con nơi đây đã vẽ nên kí ức trong tôi về một cuộc sống bình yên ở Giăng Màn.
Xem thêm bài viết cùng chuyên mục: