Bài PHƯƠNG UYÊN
Ảnh NHÂN VẬT CUNG CẤP

Hà Lệ Diễm hay Duy Đào là lớp nghệ sĩ trẻ với những thành tích nổi bật, ghi dấu ấn mạnh mẽ với giới chuyên môn trong nước lẫn bạn bè quốc tế. Trong số đầu năm, Heritage Fashion cùng trò chuyện để lắng nghe những chia sẻ về quan điểm nghệ thuật, góc nhìn thẩm mỹ lẫn quan sát của họ về từng lĩnh vực riêng trong sáng tạo nghệ thuật.

Đạo diễn Hà Lệ Diễm

Heritage Fashion gặp gỡ Hà Lệ Diễm – đạo diễn trẻ đang ngày đêm nuôi dưỡng đam mê với phim tài liệu và tự hào mang đứa con tinh thần đến với bạn bè quốc tế. Mới đây, chị nối dài thành tích trong năm 2023 với giải Đạo diễn xuất sắc hạng mục phim tài liệu ở LHP Việt Nam. Khi kể về hành trình vừa qua, chị chia sẻ với niềm tin yêu nhiệt huyết nhưng cũng rất khiêm tốn, thực tế.

Nhớ về những ngày đầu, Hà Lệ Diễm bén duyên với phim tài liệu khi tham gia hai khóa học làm phim. Cũng từ lúc ấy, chị chắc chắn hơn về quyết định theo đuổi đam mê của mình. Chị nói thêm: “Mình thích phim tài liệu, vì nó tự do và cho mình không gian rộng lớn để kể những câu chuyện mình muốn kể”. Quyết định này đòi hỏi rất nhiều can đảm bởi những nhà làm phim độc lập phải tự chủ từ kịch bản, tài chính cho đến nhân vật trong phim. Những dự án phim tài liệu thường tiêu tốn của đạo diễn nhiều năm trời để đổi lại vài chục phút đáng giá trên màn ảnh.

Trả lời cho thắc mắc của người viết về việc làm sao để sự gắn kết giữa mình với nhân vật không ảnh hưởng đến cảm xúc khi làm phim, chị chân thành nói: “Điều này không mấy dễ dàng, bởi ai cũng có cảm xúc riêng mà. Nhưng lúc đấy mình nghĩ phải cố gắng kể câu chuyện này với cảm xúc riêng và tôn trọng cảm xúc nhân vật nhất có thể”. Nữ đạo diễn luôn cân đo xem nên đặt bao nhiêu cảm xúc cá nhân vào thì giúp ích cho phim và điều đó có ảnh hưởng đến nhân vật không, rồi mới để dòng cảm xúc chảy vào phim, như-nó-phải-là.

“Vậy trong quá trình làm phim, có khi nào chị cảm thấy bế tắc không?” – người viết hỏi thêm.

“Có chứ, đôi khi mình thấy rất bế tắc và không biết làm thế nào với những điều ngoài tầm với”. Việc làm phim tài liệu là chuỗi những sự kiện nằm ngoài phán đoán của đạo diễn, như Hà Lệ Diễm chia sẻ, có những phân cảnh mà chị rất tâm đắc, nhưng đến lúc quay thì máy sập, khi điều chỉnh được thì nhân vật cũng không thể thoại lại nữa. Chị thú thật: “Những nhân vật có ngày họ rất sẵn sàng nhưng cũng có hôm họ sống chẳng khác gì dân du mục cả, hay những khoảnh khắc tưởng mình bấm máy rồi nhưng hóa ra lại chưa, nghĩ âm thanh thu tốt rồi nhưng về xem lại thấy tiếng rè”.

Người viết không khỏi tò mò về cảm xúc của chị sau những giải thưởng danh giá ở trong nước lẫn quốc tế như giải Đạo diễn xuất sắc tại LHP tài liệu quốc tế Amsterdam (Hà Lan) hay dự án phim tài liệu Những đứa trẻ trong sương vào đến vòng rút gọn của giải Oscar 2023. Chị vẫn giữ thái độ khiêm tốn: “Thật ra những điều mình đạt được là cái thuộc về quá khứ, còn những gì mình thực hành, mới là tương lai của mình. Những giải thưởng đấy có chăng giúp mình thêm tự tin khi làm nghề, còn việc làm phim, mỗi khi bắt tay vào, mình vẫn mắc lỗi như thường”. Nhìn lại hành trình ấy, hẳn nhiều người không khỏi nể phục sự bền bỉ của cô gái người Tày nhỏ bé nhưng đầy bản lĩnh.

Là một đạo diễn sống hết mình với hành trình sáng tạo, Hà Lệ Diễm hi vọng, người trẻ nếu chọn con đường này thì nên thực hành một cách chăm chỉ, kiên trì tập luyện để hoàn thiện hơn. Điều quan trọng nhất là biết lắng nghe. Bởi theo đuổi dòng phim ưu tiên tính hiện thực, nếu không lắng nghe nhân vật và đời sống, thì góc nhìn của mình cũng trở nên chủ quan. Đó cũng chính là cách mà Hà Lệ Diễm trường sức trên con đường mình theo đuổi.

Nhà thiết kế Duy Đào

Duy Đào là nhà thiết kế nổi bật với những sản phẩm có lối tiếp cận riêng biệt. Gần đây, anh đã khẳng định tên tuổi khi nhận được đề cử hạng mục Thiết kế ấn phẩm đặc biệt (Best Boxed or Special Limited Edition Package) tại Grammy 2024. Anh cũng là người Việt đầu tiên nhận được đề cử tại giải thưởng âm nhạc của Viện hàn lâm Khoa học và Nghệ thuật Thu âm Hoa Kỳ.

“Nhớ về phút giây nhận được đề cử Grammy 2024, cảm xúc của anh thế nào?” – người viết mở đầu bằng câu hỏi vốn thân quen.

Khoảnh khắc nhận được tin đề cử cũng chớm khuya rồi, nhưng Duy Đào vẫn không giữ được bình tĩnh mà phải đi vòng quanh nhà mấy lần, vò đầu bứt tóc để xác nhận tính hữu thực của điều vừa xảy ra. Với anh, mỗi dự án thiết kế đều ẩn chứa những xúc cảm riêng. Vì vậy, trước khi nhận được tin mừng, chưa biết có được đề cử hay không, anh đã nôn nao một cảm giác đặc biệt rồi. “Buổi sáng hôm đấy khi biết đêm nay sẽ có kết quả, nghĩ về cố gắng của mọi người trong thời gian qua, tôi đã hơi rơm rớm” – anh bồi hồi nhớ lại. Chia sẻ về ý tưởng thiết kế đầu tiên của album Gieo – sản phẩm thiết kế được nhận đề cử Grammy, Duy Đào cho rằng, bất kỳ thiết kế nào cũng phải có mục đích, từ lâu việc sở hữu album vật lý không đơn thuần chỉ để nghe nhạc mà còn bởi mong muốn tìm kiếm những cảm xúc mới. Song, mối quan hệ giữa âm nhạc – con người – sự vật nên là sự gắn kết chặt chẽ để chúng được đối thoại trong khoảng thời gian sống cùng nhau. Tổng hòa những điều này, ý tưởng thiết kế album Gieo bắt nguồn từ mong muốn có một lễ hội được gieo kín trong chiếc “hộp thời gian”. Trái ngược với vẻ ngoài giản dị, phần trong album chứa đựng một lễ hội đa sắc màu, mang những xúc cảm diệu kỳ được hữu hình hóa – nơi những “hạt giống được gieo trồng” tỉ mẩn để gửi gắm đến tương lai. Đây không chỉ là một ý tưởng mới mẻ mà còn truyền tải nhiều ý niệm gần gũi qua thiết kế, chất liệu và cảm giác.

Ở bất kỳ dự án sáng tạo nào, Duy Đào đều cố gắng làm tốt nhất có thể. Anh luôn ưu tiên việc nghiên cứu kỹ lưỡng và trau dồi vốn sống phong phú. Vì khi tra cứu đủ sâu – đủ rộng thì những ý tưởng cũng từ đấy được khai mở, việc ta cần làm là chọn lựa và móc nối những “mảnh ghép” để tạo nên một chỉnh thể phù hợp nhất. “Đời sống xung quanh luôn tự kể những câu chuyện hay ho cho những người thú vị, và rồi để họ kể lại câu chuyện đó cho những khán giả của mình” – anh đúc kết.

Anh còn chia sẻ thêm: “Như trong giải Grammy, tôi và đồng đội cũng nghiên cứu những tác phẩm được đề cử để xem chuẩn mực của “nhất thế giới” thì thế nào. Tôi muốn làm tốt nhất có thể với tiêu chuẩn riêng của bản thân, để biết rằng sản phẩm của nhóm mình khi đặt cạnh cũng không thua kém bất kỳ thiết kế được giải nào khác”.

Là một nhà thiết kế, khi được hỏi về việc mang cả tinh thần của khách hàng lẫn bản sắc cá nhân vào sáng tạo, anh cho rằng, mặc dù là ngành nghề có tính tự do cao, song vẫn cần đặt chúng trong những khuôn khổ nhất định để phục vụ đối tượng cụ thể. Vì vậy, cái tôi của người thiết kế sẽ luôn nằm sau mục đích của chủ đề. Điều ta cần là dành cho nhau sự tin tưởng, để cùng tự do và thỏa sức sáng tạo trong quá trình thực hành.

Bàn về tiềm năng phát triển của thị trường sáng tạo Việt Nam, Duy Đào bày tỏ niềm hy vọng hứng khởi khi thấy cộng đồng sáng tạo dần lớn mạnh hơn: “Mọi người đang rất cố gắng và nhanh chóng cập nhật để không thua kém. Theo hướng bay bổng thì nơi đâu có ước mơ thì nơi đó phát triển, còn theo thực tế, khi kinh tế phát triển thì ngành sáng tạo cũng phát triển theo”. Anh kết bài bằng một câu khái lược: “Dù sao thì sáng tạo cũng là một nghề phục vụ cuộc sống, nên ở đâu có giấc mơ của con người thì ở đó có sự sáng tạo”.

Xem thêm bài viết cùng chuyên mục: