Quảng cáo 
Bài: Nam Hoa
Ảnh: Nguyễn Hữu Thông
Đại ngàn Tây Nguyên không chỉ có nắng và gió, mà còn có cả một quá khứ “rực lửa” đang ngủ yên dưới lòng đất, đó là những ngọn núi lửa cổ xưa đã tắt. Cụm núi lửa trong Công viên địa chất Đắk Nông – được UNESCO công nhận là Công viên địa chất toàn cầu vào năm 2020 – nằm trên vùng đất phía nam Tây Nguyên, thuộc địa phận xã Nam Đà, tỉnh Lâm Đồng. Đặc biệt, dung nham của núi lửa Chư Bluk đã tạo ra một hệ thống đường hầm cổ đại dưới lòng đất, như những mao mạch bazan giữa đại ngàn.
Một phần của lịch sử địa chất Tây Nguyên
Chư Bluk, theo tiếng Ê Đê có nghĩa là Núi Cội nguồn (“Chư” nghĩa là núi, “Bluk” nghĩa là nguồn/ cội nguồn). Theo các nghiên cứu địa chất, núi lửa Chư Bluk hoạt động cách đây khoảng 200.000 – 600.000 năm, phun trào những dòng dung nham nóng bỏng chảy xuống theo sườn núi. Lớp dung nham ngoài bề mặt tiếp xúc với không khí và mặt đất nên nguội đi nhanh chóng và đông cứng lại, còn lớp bên trong vẫn tiếp tục chảy, hình thành nên các đường ống dung nham rỗng ruột. Sau hàng trăm nghìn năm, bị phong hóa, bồi lấp, hệ thống này bị “chìm” dần xuống dưới bề mặt của mặt đất, trở thành một hệ thống hang động chằng chịt.
Sau thời gian dài nghiên cứu, các nhà khoa học Việt Nam và Nhật Bản đã phát hiện được hơn 100 hang động, dài tổng cộng khoảng 25km, được ghi nhận là hệ thống hang động núi lửa dài nhất Đông Nam Á. Hệ thống này tập trung thành hai cụm lớn xung quanh miệng núi lửa Chư Bluk và ở khu vực gần thác Dray Sáp bên bờ sông Sêrêpôk. Trong đó, có hang C7 với tổng chiều dài gần 1.240m, là hang động núi lửa dài nhất Đông Nam Á, hang C6.1 phát hiện được di cốt người tiền sử giúp giới khoa học biết đến một loại hình cư trú mới, một kiểu thích ứng của cư dân tiền sử ở vùng đất đỏ bazan Tây Nguyên.
Chúng tôi rời trung tâm Đăk Mâm (huyện lỵ Krông Nô của tỉnh Đắk Nông cũ) tiến về Buôn Chóah, những đồi rẫy xanh mướt nhanh chóng lui lại phía sau. Vùng đất rộng lớn được sông Krông Nô bao bọc, từ khu vực hồ Ea Snô ở phía nam, vòng một vòng qua phía đông, ôm lên phía bắc tới khu vực thác Dray Sáp, là một cánh đồng nham thạch bazan mênh mông đỏ rực dưới ánh mặt trời, đỉnh núi lửa Chư Bluk hình thang cân nổi bật lên giữa cánh đồng, vừa hùng vĩ, vừa kỳ bí. Gửi lại xe máy, đoàn xốc ba lô lên vai, tiến vào cánh đồng nham thạch Buôn Chóah. Trải qua hàng trăm nghìn năm, lớp nham thạch của núi lửa Chư Bluk đã bị phong hóa, người dân bản địa đã canh tác nông nghiệp từ lâu đời. Đi bộ trên con đường đất băng qua rẫy bắp mênh mông, nghe thoảng trong gió đại ngàn mùi của đất núi lửa lẫn với mùi ngai ngái của lá bắp khô.
Cuộc khám phá ngược dòng thời gian trong lòng đất
Hang C8 ở khu vực gần miệng núi lửa Chư Bluk, được đánh giá là hang động đẹp nhất trong hệ thống. Cửa hang có cấu trúc hình vòm – khác biệt với hầu hết các cửa hang khác trong hệ thống – với những khóm dương xỉ xanh mướt rủ xuống cùng những đám rêu xanh phủ kín vòm hang, khiến nơi đây như một cánh cổng dẫn chúng tôi vào một thế giới cổ xưa. Chúng tôi vừa háo hức, vừa thận trọng vượt qua bãi đá bọt bazan lổn nhổn dài chừng 20m để tiến xuống lòng hang. Và khi ngoảnh lại, tất cả đều ồ lên trầm trồ trước vẻ đẹp của tạo hóa: những tia sáng chiếu vào những tán dương xỉ trên vòm cửa hang, vào những đám rêu phủ trên các tảng đá, tạo ra một bức tranh thiên nhiên lung linh, ảo diệu, khó mà tả hết được bằng lời.
Lòng hang tối om và mát lạnh, không khí vẫn dễ thở bởi những lối thông khí tự nhiên. Khi những tia sáng le lói phía cửa hang biến mất hẳn, mọi âm thanh của thế giới bên ngoài như cũng mất theo, chỉ còn nghe thấy nhịp thở và tiếng bước chân của chính mình. Dưới ánh sáng loang loáng từ những ngọn đèn pin đội đầu, một thế giới kỳ vĩ, hoang sơ được mở ra. Vòm hang như một triển lãm điêu khắc của thiên nhiên với những nhũ đá ngắn “mọc” xuống từ trần hang, những lỗ bọt khí còn sót lại khi lớp vỏ dung nham đông cứng, có những chỗ vách đá phản chiếu ánh đèn lấp lánh như pha lê. Hai bên vách hang còn nguyên dấu vết của dòng chảy dung nham cổ xưa. Tất cả bày ra như một cuốn sách bằng đá ghi lại lịch sử phun trào của núi lửa từ hàng trăm nghìn năm trước. Chúng tôi còn tranh thủ thám hiểm một số hang ở gần đó. Mỗi hang động có một đặc điểm riêng, đều là những không gian tĩnh lặng, mát lạnh gợi cảm giác thiêng liêng như một ngôi đền tự nhiên khiến con người cảm thấy bé nhỏ và tôn kính thiên nhiên hơn bao giờ hết.
Những hang động núi lửa Chư Bluk hoang sơ, trầm mặc, nơi ánh sáng và bóng tối giao hòa, lặng lẽ tồn tại như một minh chứng về sự đa dạng và kỳ diệu của thiên nhiên. Những mao mạch bazan giữa đại ngàn ấy đã để lại một ấn tượng sâu sắc trong lòng tôi khi nhớ về vùng đất Tây Nguyên hoang sơ đầy nắng và gió này.
Xem thêm bài viết liên quan:
