Bài & ảnh: Giang Lê

Điều thú vị của du lịch là lang thang và lạc đường. Đối với những ai đã lạc bước trong thị trấn cổ Safranbulo, Thổ Nhĩ Kỳ thì vẻ đẹp kiến trúc của những mái nhà trải dài ngút ngàn lại càng khiến nơi này thêm phần thi vị và độc đáo.

Trong kiến trúc, nếu muốn biết ngôi nhà ra sao thì hãy nhìn vào mái của nó bởi lẽ đó là nơi che chở, bao bọc cho ngôi nhà qua năm tháng, mùa màng, thời tiết, là nơi biểu hiện rõ nét mọi thăng trầm theo thời gian của ngôi nhà. Những mái nhà ở thị trấn nhỏ Safranbolu là minh chứng rõ nét cho một thời kỳ rực rỡ của đế chế Ottoman, đế chế từng biến khu vực này trở thành nơi kinh doanh sầm uất từ thế kỷ thứ 13 khi người Thổ tràn vào chiếm đánh vùng Safranbulo.

Là một thị trấn nhỏ của thành phố Karabuk thuộc vùng Biển Đen của Thổ Nhĩ Kỳ, Safranbolu cách thủ đô Ankara 120km về hướng Bắc. Safranbolu xuất phát từ gốc Saffron của tiếng La-tinh có nghĩa là cây nghệ tây, một loại hương liệu quý dùng cho thực phẩm. Nhiều tài liệu cho rằng Safranbolu là nơi tốt nhất trồng cây nghệ tây trên thế giới. Hiện nay nghệ tây vẫn được trồng nhiều ở làng Davutobasi cách Safranbolu 22km về phía Đông.

Với diện tích khoảng 1.000km2 nhưng Safranbolu có tới hơn 1.008 công trình được liệt kê trong danh sách được bảo tồn từ: viện bảo tàng, đền thờ, tháp đồng hồ, nhà ở. Trải qua bao khắc nghiệt thời gian nhưng các công trình ở đây vẫn được bảo tồn nguyên vẹn. Chính nhờ những bảo tồn nguyên vẹn về hình thức kiến trúc điển hình của đế chế Ottoman mà năm 1994, Safranbolu được vinh dự công nhận là di sản văn hóa thế giới do Unesco trao tặng.

Tuy là thành phố nhỏ, nhưng Safranbolu lại thu hút rất nhiều du khách nhờ vào những nét đặc trưng của kiến trúc nhà ở, công trình, đường phố. Dạo quanh những con đường nhỏ lát đá quanh co có từ thế kỷ thứ 13, các con đường trập trùng bởi địa hình của Safranbolu đặc biệt làm du khách hết sức thích thú, hay dành thời gian mua sắm quanh các con phố bán hàng thủ công mỹ nghệ nằm trong những khu nhà cổ với kiến trúc độc đáo và tiêu biểu của đế chế Ottoman. Hoặc chỉ cần đặt chân tới khu chợ ở mạn thấp vùng Cukur để thấy sự bận rộn mua bán của thị trấn nhỏ 30.000 người. Ngoài ra, việc tìm một quán cà phê, trà nhỏ vắng vẻ yên tĩnh nằm trên đồi là điều không thể bỏ qua.

Nhờ địa hình đồi núi nhấp nhô của Safranbolu, nên nhiều khi đang đứng ở vị trí này có thể nhìn thấy toàn bộ mái nhà với các ống khói vươn lên và từng cuộn khói phả ra từ các ống khói trên các mái nhà từ phía xa. Mái nằm liền mái, với màu thời gian phả trên những miếng ngói chuyển màu từ đất nung đỏ sang nâu thẫm hoặc rêu phong. Trên nền trời xanh ngút ngàn, những dãy mái nhà chen lẫn vào nhau như điểm nhấn nổi bật trong bức tranh thiên nhiên hoàn mỹ. Buông mình trong những khoảng lặng, giữa phố núi yên tĩnh, ngồi nhâm nhi ly trà đặc trưng của Thổ Nhĩ Kỳ, nhìn ra từng cuộn khói bốc lên, cảm nhận dòng thời gian trôi khe khẽ, thấy lòng mình nhẹ tênh. Mọi âu lo dường như tan biến trong không gian tĩnh lặng thanh bình này.

Rất dễ để tìm được đường lên những mái nhà cao, nơi có thể tự do phóng xa tầm mắt. Sẽ thấy vô số những mái nhà từ nhỏ tới lớn với các loại kiến trúc, chất liệu màu sắc khác nhau. Có nhà mái dốc xiêng, dốc đứng, có nhà dùng ngói, có nhà màu nâu thẫm, có nhà màu đỏ đất nung, xen lẫn vài miếng gạch kính lấy sáng. Xa xa là mái của một ngôi đền hồi giáo với mái vòm và 2 tháp sừng sững hiên ngang. Lại có những mái nhà kính như những ụ tròn của các nhà tắm công cộng, dùng kính để thu nhiệt cho khu nhà tắm. Những mái gỗ cũ kỹ thâm đen theo giời gian. Dàn dây leo nho khô queo cong mốc trên một quán nhỏ bên đường. Dường như ta nhìn thấy một phố thị ở một hình ảnh khác. Những con phố nhỏ chạy loằng ngoằng rồi mất hút bởi các mái nhà nhấp nhô che phủ.

Trèo lên mái nhà, ngắm mái nhà, và cảm nhận thời gian níu giữ một giai đoạn thi vị của Safranbolu.