Quảng cáo 
Bài: Hiền Phùng
Ảnh: Quang Ngọc
Nếu ai đó hỏi tôi nơi nào ở miền Tây để lại nhiều dư âm nhất sau mỗi chuyến đi, tôi sẽ không do dự mà nhắc ngay đến rừng U Minh (thuộc tỉnh An Giang và tỉnh Cà Mau), vùng đất mang sắc xanh miên man của rừng tràm ngập nước, nơi làn gió đồng nội đưa ta vào một thế giới hoang sơ mà quyến rũ.
Rừng U Minh có diện tích khoảng 2.000km², được chia thành 2 khu vực là U Minh Thượng (An Giang) và U Minh Hạ (Cà Mau). Với hệ sinh thái rừng trên lớp than bùn đặc trưng, đa dạng về động thực vật và được công nhận là khu dự trữ sinh quyển quan trọng, nơi đây không chỉ là nguồn cảm hứng cho du lịch và văn hóa mà còn có giá trị lớn trong việc bảo tồn sinh quyển cùng các nguồn gen sinh học quý hiếm.
Dấu ấn hoang dã giữa miền sông nước
U Minh Thượng giống như một thảo cầm viên khổng lồ, nơi cỏ cây, muông thú, chim chóc cùng nhau dệt nên bức tranh sống động. Chiếc xuồng máy đưa tôi len lỏi qua bạt ngàn những thân tràm cao vút. Dưới những tán tràm là mặt nước nơi tấm thảm bèo xanh rờn đang lững lờ trôi, lá bèo lấp lánh dưới nắng. Thi thoảng một chú rắn nước vội vã trườn qua, để lại vệt nước ngoằn ngoèo. Bầu không khí trong lành như chứa cả vị ngọt thơm ngai ngái của cây lá. Mặt trời chưa lên cao, sương giăng mờ mờ trên những ngọn tràm, khiến cả khu rừng như được phủ một lớp voan mỏng bí ẩn.
Vừa khéo léo điều khiển, bác lái xuồng vừa kể chuyện về những trận cháy rừng khốc liệt, về cá sấu từng lẩn khuất nơi này, cả chuyện những con ong rừng làm mật trên tán tràm cao khi hè về, lúc rừng tràm nở hoa trắng xóa. Xưa, người ta từng bắt gặp trong cánh rừng nguyên sinh này cả đàn heo rừng, đàn nai, nhiều cây tràm cổ thụ với bầy khỉ đông đúc.
Rừng là nơi trú ngụ của hàng trăm loài động, thực vật đặc hữu. Những cái tên như Máng Dơi, Trảng Chim, Hồ Hoa Mai không chỉ đẹp nhờ âm thanh, mà còn bởi những điều thú vị bên trong: dơi quạ sải cánh đen thẫm bay về tổ khi chiều xuống, những đàn chim trời lượn vòng trên cao, cá quẫy tung mặt nước trong hồ rộng, và cỏ cây thì cứ thế sinh sôi không ngơi nghỉ.
Từ trên chòi canh giữa rừng, tầm nhìn bao quát cho tôi thấy được một thảm thực vật rộng lớn tỏa ra đến chân trời. Những tầng cây xanh rì nối tiếp nhau như những con sóng bất tận, lúc nhấp nhô, lúc cuộn trào trong gió sớm. Xa xa, những chòm cây cao vút ẩn hiện mơ hồ như nét vẽ của một bức tranh thủy mặc khổng lồ. Âm thanh của thiên nhiên vang vọng trong tiếng chim gọi bầy, tiếng xào xạc qua từng phiến lá, và cả tiếng khua nước róc rách đâu đó dưới kênh.
Bản tình ca mộc mạc của núi rừng
Ra khỏi rừng Thượng, tôi lại xuôi về U Minh Hạ. Nếu U Minh Thượng là vẻ hùng vĩ, thì U Minh Hạ là nét hoang sơ, dung dị và đằm thắm như một khúc ca Nam Bộ. Vườn Quốc gia U Minh Hạ là một phần lõi của Khu dự trữ sinh quyển Mũi Cà Mau, nơi được giới nghiên cứu xem là kho báu sinh học với hàng trăm loài cây cỏ ngập nước, động vật hoang dã và các loài chim quý hiếm. Còn với tôi, nơi này lại giống như một khúc hoài niệm nguyên sơ, mộc mạc, và chậm rãi như hơi thở của miền Tây những ngày xưa cũ.
Trên cây, dọc hai bên bờ kênh gần khu tham quan, từng đàn khỉ thoăn thoắt chuyền cành. Chúng hái trái chín và đuổi bắt nhau ngay trong tầm mắt. Có những chú nhào lộn như diễn xiếc, chẳng khác nào đám trẻ nô đùa. Chim chóc cũng rất dạn dĩ, cứ điềm nhiên bay ríu rít qua đầu người ta, hoặc đủng đỉnh kiếm ăn trên bụi cỏ.
Ở U Minh Hạ, rừng tràm vẫn mênh mông, nhưng lặng lẽ hơn, nơi những chiếc vỏ lãi trôi nhẹ theo con rạch uốn lượn giữa rừng. Hai bên bờ là hoa dại bung nở, là bồn bồn xanh ngắt. Có lúc, trời mở ra một khoảng nắng, phản chiếu trên mặt nước những tia sáng lung linh như dát vàng giữa cánh rừng âm u. Đi sâu hơn vào rừng, tôi được xem những tổ ong rừng còn bám trên nhánh tràm. Nghề gác kèo ong đầy am tường và khéo léo của người dân U Minh Hạ đã được công nhận là Di sản Văn hóa phi vật thể cấp Quốc gia. Con người nơi đây từ lâu đã gắn bó hài hòa với rừng tràm, sông nước, cùng tồn tại, cùng phát triển và cùng chia sẻ cuộc sống.
Chiều xuống, khi xuồng quay lại bìa rừng, mặt trời đỏ ối trôi dần sau hàng tràm, tôi ngoái lại con đường sông nước vừa qua, thấy như mình vừa bước ra từ giấc mơ xanh. Trong tay tôi là hũ mật ong nhỏ, trong tim tôi là một khoảng trời vừa xanh vừa sâu. Không chỉ là những cánh rừng, đó là nơi thiên nhiên cất lời thì thầm. Ở đó, mỗi dòng kênh, mỗi tổ chim, mỗi giọt mật đều là một phần của bản giao hưởng bất tận giữa đất, nước, cây và người.
Đến đây mới thấy rừng không chỉ là nơi cây mọc và chim hót, mà còn là một sinh thể sống động, lúc hoang dã, dữ dội như một con thú lớn, lúc lại ân cần, bao dung như một người mẹ hiền. Những cánh rừng U Minh đóng vai trò là di sản tinh thần, nơi lưu giữ văn hóa, ký ức, bản sắc và niềm tự hào của người phương Nam. Giữa những biến động thời gian, rừng vẫn ở đó như những người canh giữ thầm lặng, kể câu chuyện về con người và thiên nhiên trong sự gắn bó không thể tách rời.
Xem thêm bài viết liên quan:
