Ninh Tôn
Nhắc đến Tây Nguyên người ta sẽ nghĩ ngay đến những chú voi – loài động vật được coi là biểu tượng của vùng đất này. Voi chính là người bạn lớn của cộng đồng các dân tộc đang sinh sống ở Tây Nguyên.

Trước đây, gia đình nào ở Tây Nguyên sở hữu voi thì hẳn nhiên sẽ được buôn làng coi trọng với địa vị được xếp cao hơn, niềm vinh dự cũng lớn hơn. Voi được các gia đình đặt tên và chăm sóc, yêu mến như một thành viên trong nhà. Khi mà phương tiện cơ giới còn chưa phát triển thì những chú voi còn là “lao động” chính, đảm nhiệm các công việc nặng nhọc như kéo gỗ, chở lúa gạo, ngô khoai… Hình ảnh của voi trở nên quen thuộc khi mà các sinh hoạt cộng đồng, lễ hội của bà con Tây Nguyên luôn song hành với người bạn này. Có thể thấy voi tham gia diễu hành, thi đấu trong các trò chơi như đua voi hay voi đá bóng, voi chở du khách tham quan buôn làng, ngao du ven hồ ngắm cảnh nước non… Những gia đình nuôi voi hàng năm thường tổ chức lễ cúng cầu sức khỏe cho voi hai lần. Họ mời những vị già làng vừa có tuổi tác vừa có kinh nghiệm, biết được tập tính của voi để chủ trì lễ cúng. Già làng sẽ thay mặt gia chủ dâng cúng lễ vật và gửi lời cầu khẩn tới các vị thần để mong cho voi được ban sức khỏe dồi dào.

Để biết thêm về đời sống của những chú voi gắn bó với các hộ gia đình, chúng tôi đã tìm gặp anh Y’Vinh Êung – người M’Nông. Anh là một trong những nài voi có tiếng ở buôn Lê huyện Lắk, tỉnh Đắk Lắk. Câu chuyện về các chú voi được thuần dưỡng và nuôi nấng đã cuốn hút chúng tôi về sự gắn bó giữa người và voi ở Tây Nguyên. Anh Y’Vinh kể rằng năm 1994, khi anh mới 8 tuổi, gia đình anh đã đón về một chú voi đực từ buôn Đôn. Chú voi 2 tuổi này được đặt tên là Khăm Sen. Cả gia đình Y’Vinh đã yêu thương Khăm Sen, muốn cho chú voi được gần gũi điều kiện tự nhiên nhất nên hàng ngày các thành viên trong nhà thay phiên nhau dắt voi vào rừng, trông chừng trong tầm mắt để Khăm Sen thỏa sức tìm các loại thức ăn như lá, quả rừng. Sau nhiều năm gắn bó và gần gũi, Khăm Sen được ở lại trong rừng từ chiều đến sáng hôm sau. Ban ngày gia đình Y’Vinh sẽ cho người bạn này ăn thêm nhiều loại thức ăn bổ dưỡng như chuối, mía, ngô… Y’Vinh cũng chính là người được trao trọng trách thuần dưỡng, dạy dỗ Khăm Sen. Việc này diễn ra suôn sẻ vì Khăm Sen cùng Y’Vinh đã có nhiều năm tháng cùng lớn lên giữa núi rừng đại ngàn, bên hồ Lắk mênh mông. Chỉ cần nhìn biểu hiện của chú voi là anh ấy đoán được người bạn này có đang gặp vấn đề về sức khỏe không. Nếu Khăm Sen bị ốm thì Y’Vinh cũng là người chữa trị ân cần, hiệu quả nhất. Cùng nhau lớn lên, cùng nhau trưởng thành, Khăm Sen đến nay đã 29 tuổi và rất nổi tiếng cùng với Y’Vinh ở buôn Lê. Du khách muốn tìm hiểu, gần gũi Khăm Sen hay các chú voi khác đều dễ dàng thực hiện khi tới ngắm cảnh hồ Lắk. Có những vị khách lần đầu được thấy và gần loài động vật này nên còn e ngại, không dám đến gần. Y’Vinh hay các nài vòi khác sẽ hướng dẫn du khách cách làm quen, cho voi ăn hay cách chụp ảnh thân thiện với voi…

Trước đây, du khách đến Tây Nguyên nói chung và hồ Lắk nói riêng thường muốn cưỡi voi thì nay cũng hạn chế dần loại hình trải nghiệm này. Họ nhận ra rằng dịch vụ này ảnh hưởng đến sức khỏe, tâm sinh lý của voi. Thay vì cưỡi voi, một số chủ voi sẽ gợi ý cho du khách các hình thức để tìm hiểu, gần gũi loài động vật này như cho voi ăn, tắm cho voi, chụp hình lưu niệm cùng voi… Sự thay đổi theo hướng thân thiện với động vật này đã được nhiều du khách trong nước và quốc tế ủng hộ, mục đích hướng tới là bảo vệ các loài động vật hoang dã. Hy vọng rằng, các hoạt động trải nghiệm thân thiện cùng voi ngày càng được nhân rộng ở núi rừng Tây Nguyên.