Bài NAVI NGUYỄN
Ảnh INTERNET

Không chỉ là một phương thức giao tiếp, bưu thiếp như một khung cửa lịch sử giúp nhìn lại các sự kiện quan trọng khi máy ảnh và kỹ thuật in ấn phát triển. Trong vô vàn các chủ đề, Giáng sinh là loại bưu thiếp “hút hàng” nhất trong năm. Chỉ tính riêng ở Mỹ, hơn 2 tỉ thiệp chúc với khoảng 3.200 kiểu mẫu cùng 14 ngôn ngữ khác nhau được chuyền tay trong mùa đông.

Rosina Emmet là người chiến thắng đầu tiên của cuộc thi Thiết kế thiệp Giáng Sinh do họa sĩ Louis Prang tổ chức

Tấm thiệp Giáng Sinh đầu tiên

Tiền thân của thiệp Giáng Sinh được ghi nhận trong một bức thư gửi Vua James Đệ Nhất của Anh vào năm 1611. Đó là một tờ giấy trang trí với kích thước 33×24 cm và có thể gấp lại, khác xa với những tấm thiệp nhỏ gọn ngày nay. Ở trung tâm bức thư được vẽ thêm một bông hồng, kèm theo bốn bài thơ và một bài hát, cùng lời chúc Giáng Sinh và Năm mới dành tặng Hoàng gia. Đến thế kỷ 19, tấm thiệp Giáng Sinh đầu tiên được một giám đốc đặt hàng với họa sĩ John Callcott Horsley. Vì người giám đốc này quá bận rộn với việc viết thư, nên việc đặt một tấm thiệp nhỏ với tranh vẽ giúp ông chiều lòng được tất cả. Tấm thiệp là kiểu tranh bộ ba với phần giữa khắc họa cảnh bữa tiệc gia đình ấm cúng, hai phần còn lại mô tả hình ảnh trẻ em nghèo được ăn no, mặc ấm.

Thẩm mỹ thời Victoria của thế kỷ 19 đã góp phần tạo ra những biểu tượng tiềm thức gắn liền Giáng Sinh, từ chim hồng tước, chim cổ đỏ, cây chi bùi, cây thường xuân, nhà thờ và phong cảnh tuyết đến khung cảnh nghi lễ trong nhà và việc tặng quà, trang trí cây, Thánh Nicolas… Tuy nhiên, do in thạch bản và thợ chuyên nghiệp tô màu bằng tay nên giá thành sản xuất thiệp bấy giờ khá đắt đỏ. Vào năm 2001, một trong 12 bản in gốc tấm thiệp của Horsley được bán với mức giá kỷ lục 22.500 bảng Anh. Bên cạnh giấy, từng có giai đoạn chất liệu vải ren dùng để làm thiệp.

Thiệp Giáng Sinh đầu tiên của John Callcott Horsley

Ở Mỹ, họa sĩ Louis Prang đã tạo ra tấm thiệp Giáng Sinh đầu tiên là một bức tranh tĩnh vật và hoa hồng. Điều thú vị là người Mỹ từng không chuộng thiệp của Anh vì giá thành cao, và phải 30 năm sau họ mới thực sự quan tâm. Thiết kế của Prang được đánh giá cao vì có đến 20 màu được sử dụng trên một tấm thiệp. Bắt đầu từ năm 1880, ông đã tài trợ cho các cuộc thi thiết kế thiệp Giáng Sinh, nhằm thúc đẩy sự đa dạng về thiết kế trong cộng đồng. Quán quân đầu tiên là họa sĩ Rosina Emmet, người sau đó trở thành nhà thiết kế cho Tiffany & Co. ở New York.

Mặc dù sở hữu văn hóa và phong cách thiết kế khác nhau, nhưng cuộc chiến về thiệp Giáng Sinh giữa các nước châu Âu và Mỹ khá nhộn nhịp vào đầu thế kỷ 20. Việc nhập khẩu ồ ạt thiệp Giáng Sinh từ Đức vào cuối những năm 1880 làm công ty của Prang phá sản. Phải sau Thế Chiến thứ Nhất, công ty Hall Brothers (ngày nay là Hallmark) đã điều chỉnh những thiết kế mới cho các tấm thiệp Giáng Sinh, kích cỡ 4×6 cm và có thể gấp lại cho vào phong bì.

Một cơn khủng hoảng sáng tạo đã bùng nổ trong những năm 1930-1950. Để tách biệt, Hallmark đã thuê các danh họa như Salvador Dalí, Grandma Moses và Norman Rockwell. Tuy nhiên, tấm thiệp Giáng Sinh phổ biến nhất mọi thời đại lại vô cùng đơn giản. Được xuất bản lần đầu vào năm 1977, tấm thiệp ba thiên thần hộ mệnh đã bán được con số kỷ lục là 34 triệu bản.

Con tem Giáng Sinh năm 1962 được xem là trực quan và có thiết kế nổi tiếng nhất

Tem Giáng Sinh

Con tem Giáng Sinh lâu đời nhất được ghi nhận vào năm 1898 ở Canada với hình ảnh vương miện Nữ hoàng Victoria ở trên cùng, bản đồ các quốc gia và thuộc địa của Đế quốc Anh được tô đỏ. Vào năm 1939-1940, Brazil cũng phát hành bốn con tem để gây quỹ cho các tổ chức từ thiện. Thiết kế được sử dụng là hình ảnh 3 nhà thông thái và ngôi sao Bethlehem.

Mặt khác, con tem của Bưu điện Hoa Kỳ thể hiện sức mạnh của Giáng sinh một cách trực quan nhất. Chỉ với một vòng hoa, hai ngọn nến và dòng chữ “Christmas, 1962” với giá 4 xu. Ban đầu, chỉ có 350 triệu con tem ra mắt, đến cuối năm họ phải in hơn 1 tỷ vì nhu cầu tăng vọt. Từ đó, những lễ Giáng Sinh của dân tộc khác được Bưu chính Hoa Kỳ vinh danh như Hanukkah của người Do Thái và Eid Mubarak của Ả Rập.

Nếu phải đứng giữa quá nhiều lựa chọn, đôi khi một tấm thiệp bạn tự thiết kế để gửi tặng mọi người cũng sẽ vô cùng ý nghĩa. Chúc bạn Giáng sinh an lành.

Xem thêm bài viết cùng chuyên mục: