Quảng cáo 
Bài: Sơn Tùng
Ảnh: Văn Việt
Hội An (Quảng Nam) từng là đô thị thương cảng phồn thịnh của Việt Nam vào thế kỷ 17 – 18. Nằm cách Đà Nẵng – thành phố lớn nhất miền Trung hơn 30km về phía nam, Hội An nay là tổng hòa của văn hóa truyền thống pha lẫn sự sống động của một điểm đến du lịch hấp dẫn. Nơi đây không chỉ nổi tiếng với những ngôi nhà cổ kính, những con đường rêu phong, mà còn bởi một biểu tượng lãng mạn và huyền bí – những chiếc đèn lồng rực rỡ sắc màu.
Lịch sử và nguồn gốc của đèn lồng Hội An vẫn còn nhiều tranh luận. Một số nguồn tin cho rằng: những dòng họ người Hoa di cư đến Hội An từ thế kỷ 16 – 17 đã mang theo những chiếc đèn lồng để treo trước nhà, làm dịu đi nỗi nhớ quê hương. Tuy nhiên, cũng có nhiều ý kiến từ bản địa cho rằng đèn lồng xuất hiện từ lâu đời hơn, gắn liền với nghề làm lân của ông tổ có tên là Xã Đường. Ban đầu, đèn lồng chỉ được sử dụng trong các dịp lễ hội, đình đám, thể hiện lòng thành kính đối với thần linh. Dần dần, đèn lồng trở thành vật trang trí quen thuộc trong mỗi gia đình, góp phần tô điểm cho không gian thêm ấm áp.
Nghệ thuật làm đèn lồng
Đèn lồng Hội An được làm thủ công bằng tre và lụa. Khung tre được uốn nắn tỉ mỉ, bọc bên ngoài là lớp vải lụa mỏng manh, mang sắc màu rực rỡ. Qua bàn tay tài hoa của những nghệ nhân, đèn lồng hiện diện với muôn hình vạn trạng: hình trụ, hình cầu, hình lục giác, hình trái bí hay củ tỏi, con rồng, con cá… Mỗi kiểu dáng mang một vẻ đẹp riêng.
Nghề làm đèn lồng Hội An đã có hơn 400 năm tuổi và được vinh danh là một trong những vùng nghề truyền thống tiêu biểu của Việt Nam. Quy trình tạo nên một chiếc đèn lồng Hội An gồm 3 bước chính: định hình khung bằng nan tre, cắt vải theo kích thước của đèn và dán quanh khung, cuối cùng là vẽ trang trí lên chiếc đèn lồng. Khung đèn lồng Hội An được làm từ tre già, ít nhất cũng tồn tại được 5 năm tuổi. Quá trình chế biến tre bao gồm nấu, ngâm trong nước muối và phơi khô, giúp chống mối mọt và tăng độ bền của tre. Vải được chọn lựa cẩn thận, để tạo nên ánh sáng và màu sắc đặc trưng, làm nổi bật vẻ đẹp rực rỡ của đèn lồng Hội An.
Hội An được coi là cái nôi của đèn lồng thuần Việt, bởi nguyên liệu và kỹ thuật chế tác khác biệt so với nhiều nước cũng có văn hóa đèn lồng như Trung Quốc, Nhật Bản, Thái-lan… Nếu các nước bạn chỉ dùng giấy hoặc ni-lông để bọc khung nên thường dễ rách và dễ cháy, thì đèn lồng của Hội An thường được bọc bằng các chất liệu vải như gấm, lụa nên bền và màu sắc đẹp. Hơn nữa những họa tiết trên vải cũng tôn lên tính truyền thống cho đèn lồng Hội An.
Các nghệ nhân của Hội An đã dày công nghiên cứu trong việc phục chế và cải tiến chiếc đèn lồng truyền thống, sáng tạo ra loại khung đèn có thể xếp gọn, thuận tiện cho việc đóng gói, vận chuyển cũng như làm cho đèn lồng ngày càng tinh xảo, bắt mắt hơn. Các xưởng sản xuất ở Hội An luôn tấp nập, không chỉ là địa điểm sản xuất mà còn là nơi du khách có thể trải nghiệm quá trình làm đèn lồng, thậm chí là tự tay làm một chiếc đèn lồng làm quà kỷ niệm.
Chìa khóa mở cánh cổng du lịch
Kể từ năm 1998, Hội An quyết định xây dựng thương hiệu “Đêm rằm phố cổ,” theo đó, nhân dân và các cơ sở văn hóa như đình, chùa, cùng treo đèn lồng thay ánh đèn điện vào ngày 14 âm lịch hàng tháng hoặc trong các ngày lễ, Tết. Trong những dịp này, phố cổ Hội An như được thắp sáng bởi hàng ngàn ngôi sao, tạo nên không gian huyền ảo và lung linh. Đây chính là một điểm nhấn văn hóa, du lịch của phố Hội.
Đối với bất kỳ du khách nào từng đặt chân tới Hội An, phố cổ với đèn lồng là một trong những ấn tượng khó phai mờ. Dạo bước trên những con đường Trần Phú, Nguyễn Thái Học hay Bạch Đằng dọc bờ sông Hoài, du khách dễ bị hút mắt bởi những chiếc đèn lồng được treo cao, thấp, đan xen nhau. Ở đây, ai cũng có thể dễ dàng tìm mua cho mình một chiếc đèn lồng ưng ý làm quà lưu niệm, mang theo về một phần ký ức Hội An đẹp đẽ và thân thiện như câu ca dao:
Hội An đất hẹp người đông
Dân tình thuần hậu, lá bông đủ màu.
Xem thêm bài viết cùng chuyên mục:
