“Chúng ta đã qua thời kỳ ‘du lịch trả thù’. Kinh tế Việt Nam chưa thực sự phục hồi, đặc biệt ở một số ngành như bất động sản, chứng khoán, xây dựng. Đó đều là các ngành vốn đem đến thu nhập cao, tạo ra thị trường khách tốt cho du lịch”, ông Hoan chia sẻ.

Các tác nhân tiêu cực như đại dịch Covid-19, xung đột giữa Nga – Ukraine, tổng cầu thế giới suy giảm đã khiến số đơn đặt hàng giảm, kéo lượng việc làm giảm theo. Tỷ lệ thất nghiệp trong độ tuổi lao động quý 2 năm 2023 là 2,3%, tăng 0,05 % so với quý trước. 

Ông Hoan nói, dù tình hình du lịch Việt Nam năm 2022 tương đối tốt, công ty cũng đã “tương đối thận trọng” trong năm 2023 vì nhận ra nhiều “vấn đề khó lường”. Họ đưa ra chương trình nhắm tới đối tượng khách hàng tương đối rộng để đo lường thị trường mà không đổ dồn vào bất kỳ sản phẩm nào. Với cách làm này, nếu một số thị trường bất ngờ tốt lên, công ty có thể không chuẩn bị kịp. Tuy nhiên, điểm tích cực là họ đã tránh được yếu tố rủi ro nếu “ôm chỗ” trước quá nhiều, bị phạt do không bán được hàng.

Không phải công ty nào cũng thận trọng khi xem xét làn sóng “trả thù” của năm 2022. Hoàng Anh, nhân viên bán của Top One Travel, đã có bài học để đời vì “ôm” combo du lịch Phú Quốc dịp 30/4. Cô tin rằng Phú Quốc là điểm đến số một trong nước bởi nơi này tập trung nhiều khu vui chơi giải trí mới, nhiều resort, khách sạn cao cấp. Tuy nhiên, từ mức giá bán ra ban đầu là 8 triệu đồng/người, Hoàng Anh đã phải giảm sâu xuống còn 5,5 triệu đồng/người vì ế khách.

“Sức chi tiêu cho du lịch năm nay khá kém. Nhu cầu cũng không lớn như năm trước”, Hoàng Anh cho biết.

Trên thế giới, tình hình cũng tương tự. Báo cáo của công ty nghiên cứu thị trường Morning Consult cho thấy thời kỳ du lịch trả thù đang bước vào hồi kết. Lạm phát khiến thu nhập ở nhiều nơi sụt giảm, dù nhu cầu du lịch vẫn luôn tồn tại, mọi người sẽ không đi chơi ồ ạt như năm ngoái, đặc biệt ở thị trường châu Âu và Mỹ. 

Thế khó của doanh nghiệp du lịch Việt

Kiệt quệ sau ba năm Covid-19, le lói hy vọng trong 2022, rồi lại đổ sụp trong 2023, doanh nghiệp du lịch Việt Nam đang vô cùng khó khăn. Trong thời gian đại dịch, nhiều doanh nghiệp đã phải bán sạch tài sản để duy trì; số khác thậm chí phải đóng cửa vì không trụ nổi. Đến nay, nhiều công ty du lịch thừa nhận, số vốn ít ỏi còn lại không còn đủ để vận hành bộ máy chứ chưa nói đến việc xúc tiến, quảng bá sản phẩm. 

“Nhiều ngân hàng mời tôi vay vốn. Mọi thứ nghe khá êm tai cho tới khi họ nhắc đến tài sản thế chấp”, đại diện Công ty Dịch vụ và Du lịch Vietcircle – chuyên mảng inbound ở TP. Hồ Chí Minh, nói.

Đây là “nỗi buồn chung” của đa số công ty du lịch Việt Nam: ngân hàng thừa vốn nhưng công ty du lịch không thể vay. Ông Phan Đình Huê nói, đặc trưng của doanh nghiệp lữ hành là ít có tài sản; họ sống nhờ vào bán tour. Khi vay vốn ngân hàng, doanh nghiệp lữ hành không có tài sản đảm bảo như xe, bất động sản … để thế chấp.

Yêu cầu giấu tên, chủ một hãng xe du lịch lớn ở phía Bắc nói kể cả có tài sản, việc tiếp cận nguồn vốn ngân hàng cũng rất khó khăn. Theo ông, để vay được tiền, doanh nghiệp phải qua nhiều thủ tục như kiểm tra nợ xấu, tình hình kinh doanh … 

“Lãi suất hạ, vốn dư nhưng khó tiếp cận. Người ta đang khó khăn, anh lại hỏi chuyện doanh thu thì biết lấy gì để trả lời”, ông nói.

Chủ hãng xe này đang có ý định đầu tư thêm và đã tính đến chuyện vay vốn ngân hàng. Tài sản thế chấp của doanh nghiệp là khoảng 50 chiếc xe du lịch 24 – 45 chỗ, đời 2015-2016, đã trả hết nợ cũ. Tuy nhiên, nhiều ngân hàng quy định, ôtô không quá 4 – 7 năm tính từ thời điểm xuất xưởng mới có thể thế chấp. Do đó, dù có 50 chiếc xe, ông cũng không thể vay được. Ông nói những quy định hiện nay đang thực sự “kìm hãm sự phát triển của ngành du lịch”. 

Ông Huê nói ngân hàng sẽ thấy rủi ro khi doanh nghiệp không có tài sản đảm bảo. Do đó, chuyên gia này kỳ vọng có sự thay đổi từ chính sách nhà nước, nếu muốn sớm phục hồi ngành du lịch.

“Chính sách riêng cho ngành du lịch rất ít. Chúng ta cần coi du lịch là công cụ đem khách tới cho địa phương và tạo việc làm cho những ngành kinh tế khác. Đó là lý do nước nào cũng muốn phát triển du lịch”, ông Huê nhấn mạnh.